Morgunblaðið - 20.08.2019, Blaðsíða 17

UMRÆÐAN 17
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. ÁGÚST 2019
Á palli:
VIÐAR Smágrár
Opið : 8-18 v i r ka daga, 10-14 laugardaga • S ími 588 8000 • s l ippfe lag id. i s
Á grindverki:
VIÐAR Húmgrár
Viðarvörn
Það er í tísku þessa
dagana að þykjast
frjálslyndur en ekki
léttast Hólamanna
högg fyrir vikið.
Íhald eða
umrót
Í grein frá árinu
1926 lýsir Jón Þorláks-
son, fyrsti formaður
Sjálfstæðisflokksins,
muninum á umróti og
íhaldi m.a. með eftirfarandi hætti:
„Munurinn á íhaldsstefnu og þeim
umrótsstefnum, sem henni eru and-
stæðar, kemur yfirleitt þannig fram,
að þegar ráða skal fram úr einhverju
vandamáli, spyr íhaldsstefnan: Hvað
hefur reynst vel á þessu sviði hingað
til? Það, sem vel hefur reynst, viljum
vér til fyrirmyndar hafa, viljum varð-
veita það. Vér viljum ekki breyta til,
nema oss þyki sýnt, að nýjungin sé
betri. En umrótsstefnan festir augun
á göllum hinnar eldri tilhögunar, sem
einatt verða auðfundnir í þessum
ófullkomna heimi, og segir: Burt með
það gamla og gallaða, vér viljum
reyna eitthvað nýtt.“
Ég nefni þetta ekki að ástæðu-
lausu en mér hefur þótt undarlegt
hvað farið er frjálslega með frjáls-
lyndishugtakið upp á síðkastið.
Stundum er frjálslyndi jafnvel stillt
upp sem einhverslags andstæðu við
íhald. Andstæða frjálslyndis er
stjórnlyndi en stjórnlyndið vill festa
hinn duglega í fjötra hinna flóknustu
reglugerða á meðan frjálslyndið vill
það ekki. Hvort íhaldsmenn eða um-
rótsmenn séu stjórnlyndir eða frjáls-
lyndir veltur auðvitað á tíðarandan-
um hverju sinni þótt íhaldsmenn séu
oftar frjálslyndir í hinum frjálsa
heimi. Þeir vilja halda í frelsið. Um-
rótsmenn geta vissulega haft góðar
tilætlanir en oftar en ekki endar
þeirra umrót í auknu stjórnlyndi.
Útþynning helgidaga, afnám
mannanafnahefðar, óvirðing gagn-
vart lífsrétti barns, eyðilegging land-
búnaðar (sem er einstakur á heims-
mælikvarða), aðild að Evrópusam-
bandinu eða skýlaus undirgefni ís-
lenskra stjórnmálamanna í garð
evrópskra tilskipana ætti auðvitað að
flokkast sem umrót.
Sjálfstæðisstefnan
Við stofnun Sjálf-
stæðisflokksins voru
sett fram tvö ófrávíkj-
anleg aðalstefnumál.
Fyrsta aðalstefnumálið
var að „Ísland taki að
fullu og öllu sín mál í
sínar eigin hendur og
gæði landsins til afnota
fyrir landsmenn eina“
en hitt var „að vinna í
innanlandsmálum að
víðsýnni og þjóðlegri
umbótastefnu á grund-
velli einstaklingsfrelsis og atvinnu-
frelsis með hagsmuni allra stétta fyr-
ir augum“.
Um þessi grunngildi, hina einu
sönnu sjálfstæðisstefnu, þar sem Ís-
land og fullveldið var sett í fyrsta
sætið, sameinuðust landsmenn og
sigrar Sjálfstæðisflokksins urðu svo
stórir að nánast óhugsandi var að
mynda ríkisstjórnir án hans.
Sjálfstæðisstefnan myndar eina
heild því ef þjóðin missir fullveldið
hefur hún lítið um það að segja hvort
frjálslyndi eða stjórnlyndi sé megin-
stef lagasetningar. Þetta hefur ber-
sýnilega komið fram í flóknum til-
skipunum sem stjórnlyndissjúkir
bjúrókratar Evrópusambandsins
senda íslenskum ráðamönnum á
færibandi til innleiðingar.
Meginstefið frá Brussel er að
banna margt, leyfa fátt og skipulags-
binda allt. Bann við sölu á glóperum
kannast flestir við eða undarlega
staðla um hámarkssveigju ílangra
ávaxta. Hið óendanlega byggingar-
reglugerðafargan, sem virðist ekki á
neinn hátt skila sér í betri bygging-
um, er þó ekki eins léttvægt dæmi.
Þar hafa hinar löngu krumlur bjúró-
kratans sent fjölskylduvæn einbýlis-
hús og draum um garð inn í kaldan
almyrkva stjórnlyndis.
Landvarnir
Það er mikilvægt fyrir fámenna og
herlausa þjóð að hafa sterkar land-
varnir í löggjöf sinni. Þetta vissu leið-
togar fyrri ára. Slíkar varnir sam-
rýmast sjálfstæðisstefnunni enda er
ekki nóg að berjast fyrir fullveldinu.
Fullveldið þarf einnig að verja.
Það var Sjálfstæðisflokkurinn sem
markaði þá stefnu að hið opinbera
ætti virkjanir og aflaði almenningi og
atvinnuvegum landsins „nægrar raf-
orku á sem hagfelldastan og ódýr-
astan hátt“. Stefnan lagði grunninn
að sterkum innviðum og var hvati
fyrir blómlegt atvinnulíf. Menn þurfa
að horfast í augu við það að aldrei fór
fram umræða um hvort nokkur vilji
hafi verið fyrir því að víkja frá þeirri
stefnu. Nú virðist stefna í að orku-
framleiðsla eigi að verða, eða sé orð-
in, að tekjustofni fyrir eigendur raf-
orkuvera eða hina nýju stétt
„orkumiðlara“ sem virðist vera
undarleg hliðarafurð af flóknu reglu-
verki. Það mun óhjákvæmilega bitna
á fyrirtækjum og heimilum.
Það var líka Sjálfstæðisflokkurinn
sem setti í lög að aðeins íslenskir
ríkisborgarar mættu kaupa hér fast-
eignir. Það var til þess að koma í veg
fyrir að þjóðin myndi hægt og rólega
enda sem leiguliðar erlendra kaup-
sýslumanna. Nú virðist sem erlendur
auðmaður hafi keypt upp eitt prósent
af landinu okkar, stefni á annað og
ætli sér að koma á fót á einhvers lags
lávarðafyrirkomulagi í náttúruvernd.
Að tapa áttum
Forysta Sjálfstæðisflokksins
stendur nú frammi fyrir mjög vanda-
sömu verki sem orsakast af áralangri
vanrækslu á sögu og aðalstefnu-
markmiðum flokksins ofan á ein-
hvers lags örlagahyggju um að „við
eigum engra kosta völ“ í mikilvægum
málum. Upplifun margra er að menn
hafi algjörlega tapað áttum og standi
nú uppi, eftir að hafa lagt af stað í
óvissuferð, djúpt inni í bergmálshelli
evrópskra bjúrókrata og í stað þess
að leita að útgönguleið séu menn að
villast dýpra inn í hellinn.
Að tapa áttum
Eftir Viðar
Guðjohnsen
Viðar
Guðjohnsen
»Nú virðist stefna í að
orkuframleiðsla eigi
að verða, eða sé orðin, að
tekjustofni fyrir eig-
endur raforkuvera eða
hina nýju stétt „orku-
miðlara“ sem virðist vera
undarleg hliðarafurð af
flóknu regluverki.
Höfundur er lyfjafræðingur og
sjálfstæðismaður.
Tilefni skrifa minna
er grein Sigríðar Á.
Andersen í Morgun-
blaðinu þann 1. ágúst
sl. þar sem hún fjallar
um innflytjendur á Ís-
landi. Ég hef ýmislegt
að athuga við mál-
flutning hennar, en
þótt af nógu sé að taka
mun ég einskorða mig
við þrjá punkta; stað-
hæfingar Sigríðar þess efnis að Ís-
land „[standi] útlendingum opið“,
réttlætingar hennar á að brottvísa
flóttafólki til Grikklands og aðdrótt-
anir hennar í garð hælisleitenda al-
mennt.
Afleitt
Rök Sigríðar fyrir því að landa-
mæri Íslands séu „fráleitt lokuð“ eru
að hér búi fjöldi innflytjenda, en þeir
voru samkvæmt skilgreiningu Hag-
stofunnar um 43.760 árið 2018. Í
raun er spurningin þó ekki hvort
landamæri Íslands standa opin,
heldur hverjum þau standa opin.
Eins og Sigríður reifar eru innflytj-
endur á Íslandi að langstærstum
hluta frá aðildarríkjum Evrópska
efnahagssvæðisins (EES). Tölurnar
tala sínu máli en í fyrra voru yfir
77% allra innflytjenda á Íslandi evr-
ópskir ríkisborgarar og um helm-
ingur þeirra frá einungis sex ríkjum;
Norðurlöndunum, Póllandi og Lithá-
en. Við getum því ályktað að þótt Ís-
land hafi svipað hlutfall innflytjenda
og mörg nágrannaríkja þess er inn-
flytjendahópurinn tiltölulega eins-
leitur. Þessari tölu er enda ætlað að
kasta ryki í augu þeirra sem telja að
rétt væri að taka á móti fleira flótta-
fólki hingað til lands.
Sigríður heldur því nefnilega blá-
kalt fram að Ísland bjóði „fjöld[a]
flóttamanna velkomna ár hvert“.
Það er alrangt, hvort sem er í alþjóð-
legum skilningi eða sé litið til hlut-
falls af heildarfólksfjölda. Ísland
hefur frá árinu 1956 tekið við rúm-
lega 700 manns sem flokkast sem
„kvótaflóttafólk“ og að auki hefur
um 600 flóttamönnum sem komist
hafa til Íslandsstranda af eigin
rammleik verið veitt alþjóðleg vernd
af hálfu Útlendingastofnunar (ÚTL)
síðan 2011. Hlutfall flóttamanna af
heildarfólksfjölda Íslands er því um
0,36% sem er afleitt í alþjóðasam-
hengi. Hin Norðurlöndin státa af
hlutfalli frá 2,2% (Finnland) og upp í
14,7% (Svíþjóð). Við stöndum ná-
grannaríkjunum því verulega langt
að baki.
Óboðlegt
Ástæðu þess hve fáir komast
gegnum nálarauga ÚTL og fá hæli
má að hluta rekja til óbilgjarnrar
beitingar stjórnvalda á Dyflinnar-
reglugerð Evrópusambandsins. Hún
kveður á um að úrvinnsla hælisum-
sókna flóttafólks sé á ábyrgð fyrsta
Evrópulands sem fólkið kemur til,
en ekki þeirra landa sem það kýs að
ferðast til eftir það. Niðurstaðan er
mikið álag á hæliskerfi nokkurra
ríkja, m.a. Grikklands, á meðan ríki
sem standa fjærst evrópsku landa-
mærunum geta skorast undan
ábyrgð. Þannig hefur ÚTL komist
hjá því að taka til afgreiðslu stóran
hluta þeirra umsókna sem skilað er
inn, en stundað linnulausar brottvís-
anir til fyrstu viðkomulanda hælis-
leitenda. Aðstæður flóttafólks í
Grikklandi eru óboðlegar og urðu til
þess að mörg Evrópulönd hættu um
hríð að brottvísa hælisleitendum til
Grikklands, en hófu það á ný í kjöl-
far almennrar múgsefjunar þegar
hælisumsóknum fjölgaði vegna
styrjaldarinnar í Sýrlandi.
Í mars í ár skrifuðu 25 frjáls fé-
lagasamtök undir opið bréf til evr-
ópskra leiðtoga þar sem þau kalla
eftir tafarlausum að-
gerðum til að binda
enda á það ástand sem
blasir við flóttafólki í
Grikklandi. Samtökin
lýsa því hvernig flótta-
fólk sefur „í óupphituð-
um tjöldum eða yfirfull-
um gámum með tak-
markað aðgengi að
vatni og rafmagni ber-
skjaldað fyrir ofbeldi,
áreitni og misnotkun“.
Sú réttlæting Sigríðar á
brottvísunum að að-
stæður í Grikklandi séu í öllu falli
skárri en í skelfilegum flótta-
mannabúðum utan Evrópu er til
marks um minnsta siðferðislega
metnað sem undirritaður hefur séð í
þessum málum og hefur þó séð
ýmislegt.
Grunnhyggið
Alvarlegasta athugasemd mín
varðar hins vegar sýn Sigríðar á
hælisleitendur almennt, sem að
hennar mati eiga það sammerkt að
vera ekki að flýja neyð heldur í
fyrsta lagi vilja „versla með dvalar-
leyfi“ sín og í öðru lagi „koma betur
undir sig fótunum“. Sem fyrr segir
er fjölmörgum flóttamönnum brott-
vísað héðan á grundvelli Dyflinnar-
reglugerðarinnar til annarra Evr-
ópuríkja án þess að lagt hafi verið
mat á aðstæður þeirra. Ég þekki
persónulega til fjölda fólks sem hef-
ur endað í flóttamannabúðum eða á
götunni í Grikklandi, Ítalíu eða
Frakklandi vegna þessarar stefnu,
þrátt fyrir að hafa jafnvel upplifað
ofbeldi og þvingun þar áður. Að
halda því fram að þetta fólk sé ekki
að flýja neyð og sé í einhvers konar
hælisverslunarleiðangri lýsir miklu
skilningsleysi á kringumstæðum
þess.
Ennfremur koma hingað mann-
eskjur sem hvorki flýja stríð né nátt-
úruhamfarir en eru samt sem áður á
flótta undan efnahagslegri neyð,
sem er raunveruleg neyð. Sigríður
viðurkennir að það sé þrautaganga
fyrir borgara utan EES að fá dvalar-
og atvinnuleyfi hér á landi, en því
miður hafi fulltrúar atvinnulífsins
ekki sýnt vilja til að greiða götu
þeirra. Þetta er að drepa málinu á
dreif. Ef hér hafa komið mörg þús-
und Pólverjar og Litháar til starfa
er ekkert því til fyrirstöðu að mann-
eskja frá Gana eða Perú finni vinnu
við hæfi. Eðlilegast er að fólk geti
valið hvar það kýs að lifa lífinu og að
vel sé tekið á móti fólki á flótta.
Er Ísland opið
innflytjendum?
Eftir Finn
Guðmundarson
Olguson
Finnur Guðmundarson
Olguson
» Í raun er spurningin
þó ekki hvort landa-
mæri Íslands standa
opin, heldur hverjum
þau standa opin.
Höfundur er smiður.
finnursamur@hotmail.com
Allt um
sjávarútveg