Jólaharpan - 01.12.1929, Blaðsíða 16
16
JÓLAHARPAN
1929
Dómkirkjan í Hróarskeldu.
Ýmsir fræðimenn halda því fram, að þar sem Hró-
arskeldu-dómkirkjan stendur, muni i fyrndinni hafa
verið blótlundur eða hof, áður en kristnin ruddi sér
til rúms i Danmörku, t. d. meðan Skjöldungaættin sat
að völdum, og konungarnir höfðu aðsetur sitt í Hleiðru.
Það er talið að Haraldur konungur blátönn hafi lát-
ið reisa fyrstu kirkjuna við Hróarskeldu, eða Hróars-
lind, sem sumir hafa talið réttara. Þessi kirkja var af
tré. Konungur lagði svo fyrir, að hann skyldi grafinn
lega stjórn um langan aldur, því þó erkibiskupinn í
Lundí hefði yfirstjórnina á hendi að nafninu til, voru
það oftast Hróarskeldubiskuparnir sem mestu réðu um
dönsk kirkjumál. Mætti þar til nefna Absalon biskup
og ýmsa fleiri.
Það er talið víst, að fyrstu steinkirkjuna hafi Ást-
ríður, móðir Sveins konungs Úlfssonar, (sem oftast
hefir verið nefndur Ástríðarson), býrjað að byggja í
Hróarskeldu, þótt henni væri ekki lokið fyr en löngu
í kirkjunni, og mun hann vera fyrsti Danakonungur,
sem grafinn var í vígða mold. Sveini konungi tjúgu-
skegg var líka búin hinnsta hvíla í Hróarskeldukirkju.
Auður Hróarskeldukirkju er talínn eiga upptök sín
í atburði, sem gerðist skömmu eftir dauða Sveins
konungs, þegar Knútur konunguí mikli lét myrða Úlf
jarl mág sinn framan við háaltari kirkjunnar 1017. En
Ástríður, kona jarlsins, gaf kirkjunni geysimiklar jarð-
eignir, til minningar um mann sinn og til þess að
syngja honum sálumessur, : sem lengi tíðkaðist í
kaþólskum sið. Sonur hennar, Sveinn Ástríðarson,
varð síðar Danakonungur. Reyndist hann mjög gjaf-
mildur við Hróarskeldukirkju. Var með þessu lagður
hyrningarsteinninn að auð hennar og áhrifum á kirkju-
síðar. Þess er áður getið, að hún gaf kirkjunni jarð'
eignir miklar; voru það 50 býii, flest eða öll í Gönge-
héraði á Skáni í Svíþjóð. Að vísu munu það ekki
hafa þótt stórbýli í þá daga, eftir nafninu »Bol« að
dæma, sem þau voru nefnd, en sem teljast mundu
stóreignír hver nú á dögum.
»Roskildekrönike«, fornsaga Hróarskeldukirkju, til-
nefnir tvo biskupa, Vilhjálm og Svein, er lokið hafi
kirkjubyggingunni. Vilhjálmur þessi mun hafa verið
Þjóðverjí. — Rit þetta, sem skráð er af munk eða
presti í Hróarskeldu um miðja tólftu öld, segir enn-
fremur, að Vilhjálmur biskup hafi »skreytt kirkjuna
með fagurri ljósakrónu, marmarasúlum (sem líklega
er missögn; það er ólíklegt, að þær hafi verið af