Skessuhorn - 09.09.2015, Blaðsíða 34

MIÐVIKUDAGUR 9. SEPTEMBER 201534
Vísnahorn
Það hefur komið fyr-
ir margan brottfluttan
sveitamann að hugsa eitt-
hvað heim á leið á haust-
in og þarf reyndar ekki alltaf haustin til. Það
gæti hafa verið svona um þetta leyti eða litlu
fyrr sem Ingimundur Jörundsson kvað:
Geislar falla – syfjuð sól
sest á fjallabrúnir.
Sveitakallar brátt í ból
bökum halla lúnir.
Hjörmundur á Hjálmsstöðum hefur eitt-
hvað verið farinn að hugsa til haustsins þegar
honum varð þessi vísa á munni:
Fjalla bliknar fífill enn,
fýkur lauf af bölum.
Tungnakarlar sópa senn
sauðunum fram úr dölum.
Annar snillingur, Bjarni Gíslason sem
kenndur var við Harrastaði eða Fremri-Þor-
steinsstaði í Dölum, leit yfir farinn veg og sá
í hendi sér hvað yrði nauðsynlegast í framtíð-
inni:
Ófarin mun ævin lík,
engu skal þó kvíða
meðan ég á ferðaflík
og frískan klár að ríða.
Lárus Björnsson í Grímstungu var þjóð-
sagnapersóna í lifanda lífi og varð enda há-
aldraður maður. Réttirnar voru honum alltaf
mikilvægur viðburður en þó held ég að hann
hafi enn vantað svolítið í tírætt þegar Ásgrím-
ur í Ásbrekku kvað um hann:
Lárus er í kolli klár
kunnur að orðaglettum.
Hefur í nærri hundrað ár
hampað pela í réttum.
Margir tengja áfengisnotkun við leitir og
réttir en það eru þó hlutir sem alltaf verður að
meðhöndla gætilega ef vel á að fara. Einhvern
veginn finnst mér þó alltaf að Ágúst Sigfús-
son frá Kálfárdal hafi verið á leið í leit þegar
þessi vísa varð til:
Fyrir allt mitt ferðalag
fæ ég litla borgun.
Nú má ekki drekka í dag
ef duga skal á morgun.
Víða tíðkaðist það í leitum að nýliðar þurftu
að leysa af hendi ákveðnar þrautir til að teljast
gjaldgengir. Var það nokkurskonar busun og
gat verið fólgin í ýmsu. Ein þrautin gat verið
að lyfta þrevetrum sauð í hnakkinn á reiðhesti
sínum en ekki held ég þó að það hafi verið
víða. Á sumum svæðum var þekkt sú þraut að
,,fara á jómfrúna“ sem fólst í því að ef skamm-
bitar voru í skála skyldi nýliði taka höndum í
einn skammbitann, fara síðan ,,í gegnum sig“
og krækja þar eftir með fótunum í þriðja bita
frá og reka síðan með rassinum upp í miðbit-
ann þrjá hnykki góða. Sumir töluðu um að
,,flá kött“ í leiðinni. En sem sagt við einhverja
slíka athöfn gæti þessi hafa verið ort:
Ofur bág er auðargná.
Hún ætlar að fá þig léðan.
Kanntu að flá og far´upp á
foldargná á meðan.
Auðvitað getur þessi vísa Gunnars Jónsson-
ar átt sér einhver allt önnur tildrög en getum
við ekki látið þessi duga þangað til við rek-
umst á önnur betri. Hvað um það gangnakl-
árarnir eru okkur ennþá nauðsynlegir hvað
sem allri tækninni líður og alltaf verða það nú
,,gömlu klárarnir“ sem upp úr standa í minn-
ingunni. Gísli Gíslason í Hjaltastaðahvammi
orti um einn uppáhalds:
Rauður hesta best mig ber.
Ég býst við, hvar sem flakka
að hann fái að fylgja mér
fram á grafarbakka.
Ýmsir kæmu á axjón þá
ef minn fréttu dauða.
Sumir vildu fötin fá
en flestir klárinn rauða.
Það er nú svo að þó mörgum þyki gaman á
fjöllum þá hlakka menn gjarnan einnig til þess
að komast aftur til byggða með öllu því sem
þar tilheyrir. Eitthvað hefur sá verið farinn að
hugsa gott til glóðarinnar sem orti þessa:
Í dalinn lága nú skal ná,
náttstað fá hjá konum.
Lengur má ei una á
Íslands háfjöllonum.
Ef ég man rétt sem er nú reyndar alveg óvíst
var það Friðrik í Pyttagerði sem lýsti reiðhesti
sínum með þesum orðum:
Elska ég þennan gráa grip.
Get ég þess í ræðu.
Við höfum báðir sama svip
svekkingar og mæðu.
Friðrik þessi var þekktur að því að eiga jafn-
an góða og trausta reiðhesta og fara vel með
þá þó efnin væru lítil en hins vegar var hann
ekki hneigður til að lána þá öðrum. Eitt sinn
að vorlagi eftir harðan vetur og í leiðinda færð
kom sýslumaður ásamt fylgdarmanni og ósk-
aði þess að fá lánaða hesta Friðriks í vorþinga-
ferðir. Friðrik svaraði og heldur stuttararalega;
,,Andskotinn í Helvíti láni ykkur hesta.“ Með
það mátti sýslumaður fara en kona Friðriks sem
hafði heyrt svar hans en ekki spurninguna innti
hann eftir því hvaða menn þetta hefðu verið og
hvað þeir hefðu verið að erinda. Þegar bóndi
hennar hafði tjáð henni sem var dæsti hún og
sagði; ,,Ja, hérna Friðrik. Gastu ekki sagt þeim
þetta svo skýrt að þeir skyldu það?“ Hvað um
það; Jón Bergmann var einn af okkar alsnjöll-
ustu hagyrðingum á sinni tíð og við andlát hans
kvað Valdimar Kamillus Benónýsson:
Feigðin heggur björk og blóm,
blandar dregg í skálar.
Yfir seggjum dauðadóm
dult á vegginn málar.
Út hún hringir ævi bið
allt i kringum hljómar,
dapurt klingja dyrnar við
dauðans fingurgómar.
Dögum hljóðum dregur að
dofnar gróður Braga.
Jóns við ljóð er brotið blað
Bergmanns þjóðarhaga.
Hinstu njólu fékk hann frið
feginn bóli náða.
Bernskuhólinn heima við
hlaut hann skjólið þráða.
Ylur vaknar muna manns,
margt úr raknar leynum.
Allir sakna söngvarans,
svellin slakna á steinum.
Þjóðin finnur að hún á
yl frá kynningunni.
Ljóðin vinna löndin hjá
ljúfu minningunni.
Margan bjó hann góðan grip
gjarnan sló i brýnu,
á það hjó hann sverðsins svip
sem hann dró i línu.
Beina kenndi lista leið
lag til enda kunni.
Orðin brenndu og það sveið
undan hendingunni.
Hans var tunga hröð og snjöll
hneigð að Braga sumbli.
Standa farmanns stuðlaföll
stolt á dáins kumbli.
Þess ber að geta með þessa dánarminning
að hún er skrifuð upp eftir tveimur uppskrift-
um sem bar stundum aðeins á milli með orða-
lag. Báðar höfðu eitthvað sem hin hafði ekki
en ég reyndi samkvæmt skástu samvisku að
setja þetta upp eins og mér fannst best fara.
Með þökk fyrir lesturinn,
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum, 320 Reykholt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Orðin brenndu og það sveið undan hendingunni
Fimmtudaginn 3. september
mættu nokkrir skátar á Akra-
nesi í Skátalundinn og gróð-
ursettu tré. Skátalundurinn er
nálægt skógræktinni í Klapp-
arholti, hinum megin við veg-
inn. Skógræktarfélag Akra-
ness hefur undanfarin ár ver-
ið að gróðursetja tré meðfram
Akranesvegi. Þetta er mikil
vinna og því eru félagsmenn
skógræktarfélagsins ánægð-
ir með að fá liðsinni skátanna
við verkið. Í framtíðinni verð-
ur þarna hjólreiða- og göngu-
stígur og því er talið mik-
ilvægt að vinna ötullega að
gróðursetningu á svæðinu til
að skapa fallegt og skjólgott
umhverfi fyrir útivistarfólk
framtíðarinnar.
Skátarnir voru á ýmsum
aldri og einnig mættu nokkr-
ir foreldrar. Áhuginn skein úr
andlitum barnanna og fyrr en
varði var búið að setja nið-
ur á þriðja hundrað tré und-
ir stjórn Bergnýjar skátafor-
ingja og Katrínar Leifsdóttur
hjá skógræktarfélaginu. Þarna
mátti glöggt sjá að margar
hendur vinna létt verk. Eng-
inn lét veðrið hafa áhrif á sig
en fyrr um daginn var helli-
rigning og afskaplega leiðin-
legt veður og því blautt á.
mm/jbb
Skátar gróðursettu við Akranes
Þjónusta Heyrnar- og talmeina-
stöðvar Íslands (HTÍ) hefur ver-
ið aukin með nýrri þjónustubif-
reið stofnunarinnar sem innréttuð
er með klefa til heyrnarmælinga og
tengdum búnaði. Heyrnar- og tal-
meinastöðin er með starfsstöðvar
í Reykjavík, á Akureyri og Sauðár-
króki. Með þjónustubílnum verð-
ur hægt að aka hvert á land sem
er og veita fólki þjónustu í heima-
byggð. Starfsfólk HTÍ leggur land
undir fót á næstunni og heimsækir
fyrst þéttbýlisstaði á Suðurlandi en
þegar meiri reynsla er komin á bíl-
inn og þjónustuna verður farið víð-
ar um landið. Þjónustubíllinn gef-
ur aukna möguleika til skimunar á
heyrn ungabarna og hefur því for-
varnargildi. Eins er horft til þess að
á dvalar- og hjúkrunarheimilum um
allt land er fólk sem mun njóta góðs
af þessari þjónustu, en það á einnig
við um aðra sem telja ástæðu til að
láta athuga hjá sér heyrnina.
mm
Heyrnar- og talmeinastöðin
veitir þjónustu heim í hérað