Skessuhorn - 12.07.2017, Blaðsíða 14

MIÐVIKUDAGUR 12. júlÍ 201714
Jósep Blöndal læknir fagn­
aði sjötugusafmæli sínu á Jóns­
messu, 24. júní síðastliðinn. Jós­
ep hóf störf sem sjúkrahúss­
læknir á St. Fransiscusspítal­
anum í Stykkishólmi árið 1990
og hefur starfað þar allar götur
síðan. „Ég byrjaði 8. maí 1990.
Ástæðan fyrir því að ég man upp
á dag hvenær ég byrjaði er að í
dag starfar ung kona sem hjúkr­
unarfræðingur á sjúkrahúsinu.
Mitt fyrsta verk sem læknir í
Stykkishólmi var að tosa hana
út úr mömmu sinni með sog­
klukku,“ segir Jósep og brosir.
Skessuhorn ræddi við Jósep um
stórafmælið, ævistarfið, íslenskt
heilbrigðiskerfi en talið berst
einnig að samskiptum læknis­
ins við Heilbrigðisstofnun Vest­
urlands.
Sjaldan haldið upp
á afmælið
Við sitjum við eldhúsborðið á
heimili hans við Sjávarflöt í Stykk-
ishólmi. jósep hellir kaffi í tvo
bolla. „Þetta er hollasti drykkur í
heimi samkvæmt næringarfræð-
ingum. Enginn drykkur inniheldur
jafn mikið magn andoxunarefna. Sá
sem drekkur nokkra bolla af kaffi á
dag er ólíklegri en aðrir til að þjást
af ýmsum hjarta- og æðasjúkdóm-
um, samkvæmt kenningum nær-
ingarfræðinga,“ segir hann.
Húsið er fullt af hljóðfærum. Í
stofunni stendur píanó með opnum
nótnabókum og Hammond-orgel
við hliðina á því. Rafmagnsgítar,
kassagítar, básúna og saxófónn eru
sömuleiðis meðal þeirra hljóðfæra
sem fyrir augu ber í stofunni hjá
lækninum, sem hefur alla tíð haft
dálæti á tónlist. Það var því við hæfi
að hann fagnaði afmæli sínu með
því að blása til tónleika. „Ég hef
mjög sjaldan haldið upp á daginn.
Ég er fæddur á Siglufirði og þegar
ég var ungur þá hélt ég aldrei upp
á afmælið, mátti ekkert vera að því
vegna þess að ég var alltaf að vinna
í síldinni,“ segir hann. „En þegar ég
varð fimmtugur þá ákvað ég að gera
þetta almennilega og halda tónleika.
Ég er rokk- og djasspíanisti að upp-
lagi en var á þeim tíma byrjaður að
læra klassískan píanóleik í tónlistar-
skólanum hér í Stykkishólmi,“ segir
jósep. „Samhliða þessum afmælis-
tónleikum mínum var stofnaður
sjóður fyrir tónlistarskólann, ætlað-
ur til hljóðfærakaupa. Við fluttum
alls kyns tónlist, söfnuðum fullt af
peningum og þetta þótti hafa lukk-
ast mjög vel,“ segir hann.
Vel heppnaðir afmælis­
tónleikar
„Núna ákvað ég strax í janúar að
endurtaka leikinn frá því ég varð
fimmtugur og halda tónleika. Ég
pantaði kirkjuna og fékk fullt af
góðu fólki með mér. Margt héðan
úr bænum, því það er mikil músík
í Stykkishólmi,“ segir jósep, sem
auðvitað spilaði sjálfur á píanó-
ið. „Ég lék Óveðurssónötu Beet-
hovens, við feðgarnir — Björn
bassaleikari og ég — lékum Czar-
das eftir Monti og síðan lék ég Næt-
urljóð Chopins. Þeir sem þekkja
kvikmyndina The Pianist kannast
kannski við Næturljóð. Aðalsögu-
hetjan spilar fyrri helminginn af því
í beinni útvarpsútsendingu en þarf
að hætta þegar sprengjunum rignir
yfir Varsjá. Síðan í lok myndarinnar
er hann aftur mættur í útvarpið þar
sem hann klárar lagið,“ segir jósep.
„En ég veit ekki annað en afmæl-
istónleikarnir hafi verið vel heppn-
aðir, það segja þeir, sem ég hef hitt.
Síðan eftir tónleikana var farið í
reiðhöllina þar sem við átum fiski-
súpu og fengum svaka tertu. Þetta
var mjög skemmtilegur dagur.“
Þess má geta að ríflega 300 þús-
und krónur söfnuðust í hljóðfæra-
kaupasjóð tónlistarskólans á af-
mælistónleikum jóseps, en hann af-
þakkaði afmælisgjafir, og bað gesti
þess í stað að styrkja sjóðinn.
Háls­ og bakdeildin 25
ára
jósep fluttist í Stykkishólm á vor-
mánuðum 1990 og hóf störf sem
sjúkrahússlæknir á St. Fransiskus-
spítalanum. Tveimur árum síð-
ar átti hann, ásamt luciu de Korte
sjúkraþjálfara, frumkvæðið að opn-
un hinnar rómuðu háls- og bak-
deildar í Stykkishólmi. „Ég er al-
mennur skurðlæknir að mennt en
áttaði mig á því þegar ég starfaði í
heilsugæslu — en ég starfaði sem
sjúkrahúss- og heilsugæslulæknir á
Patreksfirði fyrstu sex árin eftir að
ég lauk námi í sérgrein minni í Sví-
þjóð — að ég kunni lítið sem ekkert
fyrir mér í háls- og baklækningum.
Fannst ég lítið kunna ef ekki þurfti
að skera. Ég var í 14 ár erlendis
áður en ég kom í Stykkishólm. Árið
1986 fór ég til london og kynnti
mér störf Dr. Cyriax, sem er fað-
ir sérgreinarinnar stoðkerfisfræði.
Þegar ég kem í Stykkishólm 1990
kynnist ég luciu de Korte sjúkra-
þjálfara, sem þá hafði nýlega haf-
ið störf á sjúkrahúsinu. Við förum
að ræða þá hugmynd að slá saman
sjúkraþjálfun og læknisfræði, hvort
við gætum ef til vill búið til þver-
faglegt prógramm til að meðhöndla
bak- og hálsvandamál. Við sett-
um okkur í samband við dr. jeff-
rey Saal hjá San Francisco Spine
Institute, en þar var slík starfsemi
starfrækt,“ segir hann. „Við tókum
upp grindina af þeirra prógrammi
og notuðum hér í upphafi. Háls-
og bakdeild sjúkrahússins í Stykk-
ishólmi var síðan opnuð haustið
1992 og fagnar því 25 ára afmæli í
ár. Strax árið 1996 var síðan nýting-
in orðin 100% á 13 rúma deild hér í
Hólminum,“ segir jósep.
Sjúklingar verði
sjálfbjarga
Þegar starfsemi háls- og bakdeild-
ar hófst var meðferðarprógramm-
ið nokkuð langt, sex til tíu vikur, en
hefur síðan verið stytt rækilega með
því að auka breiddina í sjúkraþjálfun
og beita markvissri verkjameðferfð.
„Við ákváðum að stytta það veru-
lega og í dag er þetta tveggja vikna
prógramm. Rannsóknir hafa sýnt
að það gefur mjög góðan árangur,“
segir jósep. „Þetta snýst ekki um að
meðhöndla verkina eingöngu held-
ur að taka á vandamálinu heild-
rænt og reyna að koma í veg fyrir
að sagan endurtaki sig, leggja rækt
við fyrirbyggjandi forvarnir. Þetta
er mikið til fræðsla, við útskýrum
fyrir sjúklingum hvað er að gerast
í bakinu þegar þeir fá verki, kenn-
um líkamsbeitingu og fleira. Mark-
miðið er að fólk hætti í raun aldrei
að beita sér eftir prógramminu.
Það hefur gengið vel eftir. Síðasta
rannsókn — af þremur, sem unnar
hafa verið — sem var gerð á þess-
ari meðferð náði yfir sjö ára tímabil
og sýnir að lang stærstur hluti sjúk-
linga er ennþá „í prógramminu“ ef
svo má að orði komast, að sjö árum
liðnum,“ segir hann. „Stefnan er
einmitt að sjúklingar verði sjálf-
bjarga og þurfi ekki að kaupa dýr-
ar græjur, dýr lyf eða dýra þjónustu
í og utan heilbrigðiskerfisins til að
ráða bót á sínum vandamálum. Það
eina sem fólk þarf að kaupa er svo-
kallaður svínahryggur, sem eru úr
einangrunarplasti og hræódýr,“
segir hann.
Stefnulítið heilbrigðis­
ráðuneyti
Á þeim tíma sem jósep hefur starf-
að sem læknir í Stykkishólmi telur
hann heilbrigðismálum hafa farið
verulega aftur og að stefnuleysi ríki
í málaflokknum. „Ráðuneyti heil-
brigðismála vantar læknisfræðileg-
an haus. Heilbrigðisráðuneytið á
að heita fagráðuneyti en þar skort-
ir læknisfræðilega yfirsýn og fram-
tíðarsýn. Þannig hefur það ver-
ið allt síðan Páll Sigurðsson hætti
sem ráðuneytisstjóri. Það er engin
fagleg stefna eða framtíðar; „vision.
Síðan 1995 hefur mest verið hugs-
að um hagræðingu og einkavæð-
ingu og mantran hefur verið „sam-
eining“,“ segir jósep.
En sú var ekki alltaf raunin.
Hann segir að fram til ársins 1995
hafi mjög gott starf verið unnið í
heilbrigðismálum á Íslandi. „Þeg-
ar ég byrjaði hér í Hólminum 1990
þá var íslenska kerfið jafnfætis þeim
norrænu hvað varðar þekkingu, að-
stöðu, skipulag og annað,“ segir jós-
ep. Telur hann það ekki síst tveimur
mönnum að þakka: Ólafi Ólafssyni,
sem var landlæknir á árunum 1972
til 1998 og áðurnefndum Páli Sig-
urðssyni, sem var ráðuneytisstjóri
heilbrigðisráðuneytisins frá 1970 til
1995. „Þessir menn eru tveir mátt-
arstólpar í íslenskri læknisþjónustu.
Þeir höfðu forgöngu um að lækna-
væða alla landsbyggðina og létu
byggja upp aðstöðu af mikilli fram-
sýni, sem við njótum góðs af enn í
dag. Það er þeim að þakka að alls
staðar eru heilsugæslustöðvar, sem
og því að Matthías Bjarnason, fyrr-
verandi heilbrigðisráðherra, hann
hlustaði á þessa menn,“ segir jós-
ep. „Nú eru önnur viðhorf ríkjandi.
Við á Franciskusspítala höfum til
dæmis oft kvartað hástöfum yfir
vinnubrögðum stjórnar HVE, allt
frá hinni svokölluðu „sameiningu“.
Við fáum þau svör að ráðuneytið —
fagráðuneytið — skipti sér ekki af
hinni faglegu starfsemi,“ segir hann
og hlær. Meira um samskipti jós-
eps við stjórn Heilbrigðisstofnunar
Vesturlands síðar.
„Hættuleg einkavæð­
ingarstefna“
jósep telur heilbrigðismálin vís-
vitandi látin afskipt vegna þess að
til standi að einkavæða sem mest í
kerfinu. Það hugnast honum ekki.
„Stjórnvöld stunda stórhættulega
einkavæðingarstefnu þegar kemur
að heilbrigðiskerfinu,“ segir jósep.
„Nú hef ég ekkert út á einkarekstur
að setja, afstaða mín í þessu máli er
alls ekki pólitísk, heldur eingöngu
fagleg. Ýmsilegt má einkavæða og
ýmislegt hefur gengið vel að einka-
væða. Til dæmis myndgreiningin í
Domus Medica. Þar er stundaður
mjög góður rekstur, frábær þjón-
usta og gott samstarf við Sjúkra-
tryggingar Íslands,“ segir hann.
„Okkur verður hins vegar vandi á
höndum þegar kemur að almennri
læknisfræði, skurðaðgerðum, því
sem ég er að gera og fleiru. Þegar
farið verður að taka læknisfræðileg-
ar ákvarðanir á bisness grundvelli
þá erum við komin út á geysilega
hættulega braut. leynir sér ekki að
það verður dýrara fyrir sjúklinga
og þjóðina alla,“ segir hann og tek-
ur dæmi. „Það verður„overkill“ á
öllu sem gefur í kassann, til dæm-
is að spegla hné. Það þarf ekki að
spegla hné nema í fáum tilfellum,
það sýna rannsóknir,“ segir jósep.
„Þá er hætt við því að farið verði
að senda sjúklinga fram og til baka
Jósep Blöndal læknir í Stykkishólmi stendur á sjötugu:
„Vil og ætla að vinna áfram þar til framtíð
stofnunarinnar hefur verið tryggð“
Jósep Blöndal, læknir í Stykkishólmi, á afmælistónleikum sínum í Stykkishólms-
kirkju. Ljósm. sá.
Jón Kr. Ólafsson frá Bíldudal, stórsöngvari og góðvinur Jóseps, kom fram á tón-
leikunum ásamt hljómsveit. Ljósm. sá.
Eftir tónleikana var haldið í reiðhöllina þar sem boðið var upp á fiskisúpu. Ljósm. Sá