Tímarit Máls og menningar - 01.03.2002, Blaðsíða 25

Árni Óskarsson: Snilldin og sektin tmm bls. 23
er lýst, heldur fremur fyrir hlut Einars J. Gríms-
sonar. Hinn framliðni höfundur horfir á atburð-
inn ,,[l]amaður af skelfingu" og þjakaður af
sektarkennd yfir því að hafa farið svona með
sögupersónu sína. En jafnframt á hann orða-
stað við sjálfan sig í lifanda lífi gegnum gat á
hlöðuveggnum þar sem hann gengur um gólf í
hlýlegu hótelherbergi í Bologna á að giska fer-
tugur að aldri í sköpunarrúsi að skrifa kaflann
sem hinn framliðni er að horfa á. Hið merkilega
er að hinn lifandi höfundur sýnir engin viðbrögð
þegar barnsmóðir hans hringir og segir honum
frá því að dóttir hans hafi lent í slysi og hefur
engan skilning á skelfingu hins látna. Hann virð-
ist skrifa án allrar innlifunar í þjáningar persóna
sinna og án þess að kippa sér upp við slysfarir
dóttur sinnar.
Skömmu áður en Höfundur Islands kom út
lýsti Hallgrímur í viðtali við Lesbók Morgun-
blaðsins samviskubiti sínu gagnvart ákveðnu
„fólki úti í bæ" sem hann hefði leikið grátt í bók
sinni Þetta er allt að koma:
„Höfundurinn stendur á milli raunveruleika og
skáldskapar og verður stundum fórnarlamb eig-
in hugmynda. Stundum gerir hann þessa hluti
óafvitandi og skilur ekki fyrr en eftir á hvað
hann hefur gert eða gert af sér. Sjálfur hef ég
gert mig sekan um að særa fólk úti í bæ með
því að nota það í skáldskap. Þá reynir maður oft
að leiðrétta mistök sín á síðustu stundu en
tekst það yfirleitt ekki, og alltaf verður maður
jafn leiður yfir því. Stundum er eins og hug-
myndirnar séu sterkari en maður sjálfur. Ég fæ
enn í magann þegar ég sé sumar fyrirmyndirn-
ar að persónum í bókinni Þetta er allt að koma.
Ég fæ dúndrandi móral og spyr mig: „Hvernig
gat ég eiginlega gert þetta?"
Þessi iðrun, þessi lífsreynsla, hefur skilað sér
inn í skáldskapinn með óvenjulegum og
áhrifamiklum hætti í vangaveltum sögunnar
um það hvernig af sekt og glappaskotum höf-
undarins í hans eigin lífi geti sprottið lífvæn-
legar bókmenntir. Blendingurinn Einar J.
Grímsson sver sig að þessu leyti meira í ætt
við Hallgrím sjálfan en það gervi sem hann brá
sér í upphaflega. Þannig er bókin að nokkru
syndajátning höfundar, fjallar um fórnarkostn-
að þess að skrifa miklar bækur, og togstreita
höfundarins milli lífs og listar er hennar þunga-
miðja.
Árni Óskarsson (f. 1954) er bókmenntafræðingur og hefur
fengist við þýðingar.