Morgunblaðið - 18.11.2019, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. NÓVEMBER 2019
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Samband ríkis og kirkju hefur tekið
miklum breytingum á liðinni öld og
áratugum og sú þróun mun áreiðan-
lega halda áfram,“ segir sr. Ninna
Sif Svavarsdóttir, formaður Presta-
félags Íslands. Þar vísar hún til sjón-
armiða Áslaugar Örnu Sigurbjörns-
dóttur dómsmálaráðherra um að
fullur aðskilnaður ríkis og kirkju sé
óhjákvæmilegur. Kirkjan geti vel
sinnt öllum verkefnum sínum, svo
sem sáluhjálp og félagslegri þjón-
ustu, án samfylgdar við ríkið. Að
kirkjan sé sjálfstæð og óháð ríkis-
valdinu samrýmist sömuleiðis betur
sjónarmiðum um trú- og skoðana-
frelsi. Æ fleiri telji sömuleiðis að
ekki sé hlutverk ríksins að fjár-
magna starfsemi trúfélaga.
Tengslin eru flókin
Sr. Ninna Sif segir mál þetta ekki
hafa verið rætt formlega á vettvangi
Prestafélags Íslands, en félagsmenn
ræði auðvitað málin og hafi ýmsar og
sterkar skoðanir á málinu.
„Við eru einmitt nú um þessar
mundir að fara í gegnum breytingar,
samanber nýlegt samkomulag ríkis
og þjóðkirkjunnar um fjárhagsleg
samskipti ríkis og kirkju sem felur í
sér að framvegis mun kirkjan sjálf til
dæmis greiða laun presta en ekki
ríkið, sem mun þó áfram innheimta
sóknargjöldin samkvæmt gildandi
samkomulagi,“ segir sr. Ninna Sif og
minnir í því sambandi á að tengsl
milli kirkjunnar og ríkisvaldsins
liggi víða. Fullur aðskilnaður verði
því afar flókinn og vandasamur og
málið kalli á ítarlega umræðu.
Tilhneiging í tíðarandanum
„Eigi að skilja tengslin að fullu
verður vilji þjóðarinnar að ráða,“
segir formaður Prestafélags Íslands.
Hún minnir þar á að haustið 2012 var
efnt til þjóðaratkvæðagreiðslu um
tillögur stjórnlagaráðs að nýrri
stjórnarskrá. Þar voru bornar upp
nokkar spurningar um afmörkuð
efni og ein var sú hvort fólk vildi að í
nýrri stjórnarskrá yrði ákvæði um
þjóðkirkju á Íslandi og voru 57,1%
sem neyttu atkvæðisréttar síns þar
því fylgjandi.
„Sú tilhneiging liggur í tíðarand-
anum núna að fólk vill standa utan
formlegra samtaka og þar er þjóð-
kirkjan, stærstu og fjölmennustu fé-
lagasamtök landsins, engin undan-
tekning. Hins vegar sinnum við
prestar þjóðkirkjunnar öllum, alveg
sama í hvaða trúfélagi fólk er, til
dæmis þegar dauðsföll eða voveifleg-
ir atburðir verða. Í þessu felast líka
þau sterku tengsl sem eru milli
kirkjunnar og ríkisins og þjóðarinn-
ar sem ég nefndi hér að framan, það
er almannaþjónusta.“
Skref í rétta átt
Sr. Skúli Sigurður Ólafsson, sókn-
arprestur í Neskirkju í Reykjavík,
segir aðskilnað ríkis og kirkju lang-
tímaverkefni. Hápunkturinn í því
ferli hafi verið árið 1997 þegar ný
þjóðkirkjulög voru samþykkt og
samningur ríkis og kirkju sem
tveggja sjálfstæðra aðila var gert.
„Ég tel að aðskilnaðurinn sem
dómsmálaráðherra hefur kynnt sé
skref í rétta átt. Nú hefur verið stig-
ið stærra skref í þessa átt. Með því
hefur ríkisvaldið afsalað sér beinum
afskiptum af málefnum kirkjunnar.
Þegar kirkjujarðir voru afhentar
ríkisvaldinu í byrjun 20. aldar áttu
sér stað mestu eignaskipti í Íslands-
sögunni. Fjórðungur alls jarðnæðis í
landinu fór yfir til ríkisins. Eftir
stendur að ríkið greiðir kirkjunni
fyrir þau verðmæti. Nú taka við
tímar þar sem sjálfstæði kirkjunnar
er raungert og kirkjunnar fólk ætti
að fagna þeim áfanga. Varðandi laun
presta þá semur þjóðkirkjan fram-
vegis við presta á grundvelli kjara
sem BHM hefur samþykkt. Prestar
eru ekki lengur embættismenn eða
skipaðir og nú gildir ráðningarsam-
band milli þeirra og kirkjunnar,“
segir sr. Skúli Sigurður.
Vilji þjóðarinnar
verður að ráða
 Aðskilnaður ríkis og kirkju ræddur
Ninna Sif
Svavarsdóttir
Skúli Sigurður
Ólafsson
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Trú Hjarðarholtskirkja er falleg og
setur sterkan svip á umhverfi sitt.
Seljavegur 2 | Sími: 511-3340 | Fax: 511-3341 | www.reyap.is | reyap@reyap.is
Apótekið þitt
í gamla Héðinshúsinu við Seljaveg 2
Afgreiðslutími:
9-18:30 virka daga
10-16:00 laugardaga
Reykjavíkur Apótek býður upp á allar tegundir lyfja. Mikið og fjölbreytt úrval af
heilsuvörum, bað- og ilmvörum, gjafavörum auk ýmissa annarra góðra kosta.
Reykjavíkur Apótek er sjálfstætt starfandi apótek sem leggur áherslu á
persónulega þjónustu og hagstætt verð.
• Öryrkjar og eldri borgarar njóta sérkjara hjá okkur
• Frí heimsendingarþjónusta
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Staða útvarpsstjóra Ríkisútvarpsins
er laus til umsóknar og er umsókn-
arfrestur til og með 2. desember.
Embættið hefur lengi þótt virðulegt
og útvarpsstjóri verið áhrifamikill
og áberandi í þjóðlífinu. Í auglýs-
ingu segir að útvarpsstjóri hafi það
hlutverk að framfylgja stefnu Ríkis-
útvarpsins og gæta hagsmuna þess
í hvívetna.
Í 89 ára sögu Ríkisútvarpsins
hafa einungis sjö einstaklingar ver-
ið skipaðir eða ráðnir sem útvarps-
stjórar, þar af einn tvívegis. Tveir
til viðbótar voru settir útvarps-
stjórar tímabundið. Allt voru þetta
karlar. Magnús Geir Þórðarson lét
af starfi útvarpsstjóra föstudaginn
15. nóvember. Stjórn Ríkisútvarps-
ins ohf. ákvað að ráða Margréti
Magnúsdóttur, skrifstofustjóra
RÚV, sem starfandi útvarpsstjóra
þar til nýr verður ráðinn.
Með reynslu af blaðamennsku
Ríkisútvarpið hóf útsendingar 20.
desember 1930. Fyrsti útvarpsstjóri
var Jónas Þorbergsson, kennari og
ritstjóri, sem einnig var alþingis-
maður Framsóknarflokksins 1931-
1933. Sent var út á einni útvarpsrás
í nokkrar klukkustundir á hverju
kvöldi. Jónas gegndi embætti út-
varpsstjóra til ársins 1953. Sigurður
Þórðarson var settur útvarpsstjóri
á árunum 1950 til 1952.
Vilhjálmur Þ. Gíslason tók við
sem útvarpsstjóri árið 1953 og
gegndi embættinu til ársins 1967.
Hann nam norræn fræði og starfað
sem fréttamaður og dagskrár-
gerðarmaður í útvarpinu við upphaf
þess. Einnig var hann lengi skóla-
stjóri Verzlunarskóla Íslands áður
en hann varð útvarpsstjóri. Vil-
hjálmur var útvarpsstjóri þegar
Ríkissjónvarpið hóf útsendingar
hinn 30. september 1966 og flutti
sjónvarpsávarp af því tilefni.
Andrés Björnsson, íslenskufræð-
ingur, háskólakennari, þýðandi, rit-
höfundur og ljóðskáld, tók við sem
útvarpsstjóri árið 1968. Hann hafði
starfað í breska upplýsingaráðinu
áður en hann hóf störf á Ríkis-
útvarpinu 1944. Andrés sótti nám-
skeið í útvarps- og sjónvarps-
fræðum við Bostonháskóla árið
1956. Hann var skrifstofustjóri út-
varpsráðs um tíma og skipaður dag-
skrárstjóri Ríkisútvarpsins 1958-
1967. Andrés lét af embætti árið
1984.
Markús Örn Antonsson gegndi
embætti útvarpsstjóra tvívegis,
fyrst árin 1985 til 1991 og síðar
1998 til 2005. Hann hafði starfað
sem blaðamaður á Morgunblaðinu,
dagskrárgerðarmaður hjá Ríkis-
útvarpinu og var í hópi fyrstu
fréttamanna Sjónvarpsins. Einnig
var hann borgarfulltrúi í Reykjavík
og forseti borgarstjórnar áður en
hann tók við embættinu. Eftir að
hann lét af embætti í fyrra sinnið
varð hann borgarstjóri Reykjavík-
ur. Eftir að hann lét af embætti út-
varpstjóra í seinna skiptið varð
hann sendiherra Íslands í Kanada
og forstöðumaður Þjóðmenningar-
húss.
Séra Heimir Steinsson, prestur,
skólastjóri og þjóðgarðsvörður á
Þingvöllum, var útvarpsstjóri á ár-
unum 1991 til 1996. Pétur Guðfinns-
son var settur út-
varpsstjóri 1996
til 1997 að Mark-
ús Örn tók aftur
við embættinu.
Páll Magnús-
son, nú alþing-
ismaður, var út-
varpsstjóri frá
árinu 2005 til
2013. Hann átti
að baki langa
reynslu úr fjölmiðlum. Páll var m.a.
fréttastjóri á Tímanum, fréttamað-
ur hjá RÚV sjónvarpi og aðstoðar-
fréttastjóri þar. Þá var hann frétta-
stjóri Stöðvar 2 og Bylgjunnar og
framkvæmdastjóri hjá Stöð 2. Einn-
ig var hann forstjóri Íslenska út-
varpsfélagsins og sjónvarpsstjóri
Sýnar. Í útvarpsstjóratíð Páls var
Ríkisútvarpinu breytt í opinbert
hlutafélag (ohf.) árið 2007.
Magnús Geir Þórðarson var ráð-
inn útvarpsstjóri 2014 og hefur nú
látið af því starfi. Hann lauk meist-
aranámi í leikhúsfræðum og MBA-
námi. Magnús var leikhússtjóri
Leikfélags Akureyrar og síðar
Borgarleikhússins þar til hann tók
við starfi útvarpsstjóra. Hann hefur
verið skipaður þjóðleikhússtjóri frá
næstu áramótum.
Útvarpsstjórar sátu
oft lengi í embætti
 Níu skipaðir, settir eða ráðnir útvarpsstjórar á 89 árum
Magnús Geir
Þórðarson
Jónas
Þorbergsson
Heimir
Steinsson
Páll
Magnússon
Markús Örn
Antonsson
Vilhjálmur Þ.
Gíslason
Andrés
Björnsson
Morgunblaðið/Eggert
Ríkisútvarpið Stofnunin og síðar opinbera hlutafélagið á sér 89 ára sögu.