Bændablaðið - 26.04.2018, Qupperneq 54

Bændablaðið | Fimmtudagur 26. apríl 201854
LESENDABÁS
Úrgangur, sorp – vandamál eða verðmæti?
Víða í heiminum eru sköpuð verðmæti úr sorpi og lífrænum úrgangi, í staðinn fyrir kostnaðarsama förgun eða
eyðingu úrgangs.
Hvati þessara skrifa eru frétt-
ir um að urðunarstaðurinn í
Stekkjavík við Blönduós sótti um
undanþágu til urðunar á slátur-
úrgangi og umhverfisráðherra
taldi að ekki ætti að gefa frekari
undanþágur til þess.
Víða í heiminum eru sköpuð
verðmæti úr sorpi og lífrænum
úrgangi, í staðinn fyrir kostnaðar-
sama förgun eða eyðingu úrgangs.
Urðun aukaafurða við kjöt-
framleiðslu tíðkast hvergi á
Vesturlöndum og yfirleitt ekki í
Asíu heldur.
Til dæmis voru aukaafurðir, frá
kjötframleiðslu í Sádi-Arabíu, urð-
aðar fram til um 2006–2007 en þá
var það endanlega bannað, þó hafa
þeir landflæmi þar sem óbyggilegt
er í tugi eða hundruð kílómetra.
Þar að auki er vöntun á próteini í
heiminum, svo valið á milli þess að
gera verðmæta afurð úr kjötafurð-
um og að menga jörðina með urðun
þess er ekki sérstaklega erfitt.
Húsasorp er víðast nú sorterað
og plast skilið frá, þannig má
framleiða lífgas, í tönkum, úr
lífræna hlutanum, þetta er arðbær
framleiðsla. Í Danmörku er keyptur
lífmassi frá Noregi til lífgas-
framleiðslu. Rekstrartölur þeirrar
vinnslu þekkir undirritaður ekki
en lífgasframleiðsla hefur verið í
Danmörku frá árinu 1920.
Þörf er fyrir prótín í heiminum
Skortur er á sauðfjárprótín-mjöli og
fitu til framleiðslu á gæludýrafóðri.
Því er það sóun á góðu
hráefni að urða eða gera moltu úr
sláturafurðum sauðfjár.
Í Stekkjavík við Blönduós voru
urðuð 4.100 tonn af aukaafurðum
frá kjötframleiðslu á síðasta ári.
Molta á Akureyri tók á
móti rúmum 8.000 tonnum af
aukaafurðum kjötframleiðslu á
síðasta ári til moltugerðar.
Samkvæmt heimild frá sauðfjár-
mjöls- og fituframleiðslu á Nýja-
Sjálandi eru afurðirnar verðmætt
efni í gæludýrafóðurframleiðslu.
Að sögn prótínmjölskaupmanns í
Hollandi er verðmæti lambamjöls
700–750 € fyrir tonn. Lambafita
er heldur ódýrari eða á 500–550
€ tonnið.
Á Norðurlandi er slátrað á
milli 300.000 og 400.000 sauðfjár
á ári, óvíst er hvað mikið af
hverri sauðkind getur farið til
kjötmjölsframleiðslu, en hér er
áætlað að það sé um 8–12 kg af
hverri kind.
Það þýðir að aukaafurðir eru
um 2.400 til 4.800 tonn á ári.
Mjölnýting hráefnisins er um 25%
eða frá 600–1.200 tonn á ári.
Fitunýting er um 12,5% af
hráefni, eða um 300–600 tonn á ári.
Afurðaverðmæti á bilinu 68–142
miljónir króna
Urðunargjald á Norðurlandi er 12
kr. á kíló. Ef reiknað er með að
það gjald haldist óbreytt er fram-
leiðslukostnaður á mjöli og fitu
(þ.e. samanlagður fastur kostnaður
og breytilegur) um það bil 3.400
kr. á hráefnistonn eða á bilinu
8–10,7 milljónir á ári fyrir ofan-
greint magn.
Þannig er afurðaverðmæti ofan-
greinds magns af sauðfjár-auka-
afurðum fyrir skatt og afskriftir
(EBITA á útlensku) á bilinu 68–142
miljónir króna. Þessi verðmæti eru
urðuð á hverju ári á Norðurlandi.
Við þetta bætist verðmæti auka-
afurða frá hrossum og nautgripum,
en þau eru verðminni en sauðfjár-
afurðir.
Ef áætlað er að af þeim rúmum
12.000 tonnum sem til falla hjá
Moltu á Akureyri og í Stekkjavík séu
8.000 tonn sem uppfylla áhættuflokk
3, það er af gæludýrafóðursgæðum,
eru áætluð afurðaverðmæti (EBITA)
þess magns um 220–230 milljónir
á ári.
Birgir Karl Finnbogason
sérfræðingur í kjötmjöls- og
fiskimjölsframleiðslu.
Palmse PT5750 vélaflutningavagn
Burðargeta 16 tonn
Kr. 1.990.000.- án vsk
Palmse PT150 sturtuvagn
Burðargeta 13 tonn
Kr. 1.395.000.- án vsk
Palmse rúlluvagn
Burðargeta 14 tonn. Lengd 9.22 m
Kr. 1.590.000.- án vsk
Robus Hardox malarvagn
Burðargeta 19 tonn.
Kr. 3.190.000.- án vsk
Palmse 190 sturtuvagn
Burðargeta 15 tonn. (með lágum skjólborðum)
Kr. 1.980.000.- án vsk
Palmse rúlluvagn
Með niðurfellanlegum hliðum. Lengd 9.22 m
Kr. 1.980.000.- án vsk
Palmse vagnar
á Akureyri og Suðurlandi
Akureyri · Sími 465 1332
www.buvis.is
2006-2016
www.bbl.is

www.VBL.is REYKJAVÍK
Krókháls 5F
110 Reykjavík
Sími: 414-0000
AKUREYRI
Baldursnes 2
603 Akureyri
Sími: 464-8600
DRIFSKÖFT OG DRIFSKAFTAEFNI
VANDAÐIR KROSSAR
ERU ÖRYGGISMÁLIN Í LAGI Á ÞÍNUM BÆ?
GOTT ÚRVAL AF ÖRYGGISHLÍFUM - HAGSTÆTT VERÐ
HÆGT ER AÐ KAUPA STAKA HLUTI Í
DRIFSKAFTAHLÍFAR OG KÚPLINGAR
ER ÞITT BÚ
ÖRUGGUR
OG GÓÐUR
VINNUSTAÐUR?
ER BARNIÐ ÖRUGGT
Á ÞÍNU BÚI?
Börn eiga ekki að leika sér í
dráttarvélum eða í kringum
þær. Það getur reynst lífs-
hættulegur leikur.
Landbúnaðurinn er frábrugðinn
mörgum öðrum atvinnugreinum
að því leyti að býlið er jafnframt
heimili fjölskyldunnar. Þannig er
vinnustaður bóndans oft á tíðum
leikvöllur barnanna á sama tíma.
Kynntu þér leiðbeiningaefni um öryggi
og vinnuvernd í landbúnaði á bondi.is
PO
RT
h
ön
nu
n