Bændablaðið - 28.03.2019, Blaðsíða 48

Bændablaðið | Fimmtudagur 28. mars 201948
MATARKRÓKURINN
LÍF&LYST – BÆRINN OKKAR
Magdalena M. Einarsdóttir
og Pétur S. Sæmundsson búa í
Brekkukoti, Húnavatnshreppi
ásamt börnunum sínum,
Guðbjörgu Önnu og Einari. Þau
fluttu í Brekkukot árið 2000 en
Pétur kemur frá Hvolsvelli en
Magdalena er frá Hjallalandi í
Vatnsdal.
Bjuggu þau með hross fyrstu
árin en árið 2013 keyptu þau 200
gimbrar og nokkra hrúta og hófu
sauðfjárbúskap í félagi við foreldra
Magdalenu, Sigríði og Einar á
Hjallalandi í Vatnsdal.
Býli: Brekkukot.
Staðsett í sveit: Húnavatnshreppur,
Austur-Húnavatnssýslu.
Ábúendur: Pétur Snær Sæmundsson,
Magdalena Margrét Einarsdóttir
og börn þeirra Guðbjörg Anna
Pétursdóttir og Einar Pétursson.
Stærð jarðar? Um 300 hektarar.
Gerð bús? Hrossa- og sauðfjárbú.
Reyndar er sauðfjárbúið staðsett á
annarri jörð, Hjallalandi, þar sem
við leigjum aðstöðu hjá foreldrum
Magdalenu. Þar rekum við, ásamt
þeim, um 1.250 kinda fjárbú, sem
kallast Landakot. Einnig erum við
með ferðaþjónustu yfir sumartímann.
Fjöldi búfjár og tegundir? Hrossin
eru fjölmörg og ærnar rúmlega 600,
okkar hluti. Einnig eigum við nokkra
fjárhunda.
Hvernig gengur hefðbundinn
vinnudagur fyrir sig á bænum?
Magdalena fer í vinnuna, utan bús,
en hún starfar sem kennari við
Húnavallaskóla en Pétur fer fram
á Hjallaland og gefur ánum ásamt
því að sinna öðrum almennum
bústörfum í félagi við tengdaforeldra
sína.
Skemmtilegustu/leiðinlegustu
bústörfin? Skemmtilegastur
er sauðburðurinn og heyskapur
ásamt réttarstörfum á haustin.
Það er ekkert leiðinlegt, bara mis
skemmtilegt.
Hvernig sjáið þið búskapinn
fyrir ykkur á jörðinni eftir
fimm ár? Með svipuðu sniði og
nú er. Hvort við verðum komin
á fullt í ferðaþjónustu eða hætt í
sauðfjárbúskap veit enginn.
Hvaða skoðun hafið þið á
félagsmálum bænda? Okkur finnst
að forysta bænda þurfi að standa
þétt saman og vörð um íslenskan
landbúnað nú þegar verið er að leyfa
innflutning á kjöti til landsins.
Hvernig mun íslenskum
landbúnaði vegna í framtíðinni?
Vel, ef rétt er haldið á spilunum
og ekki heldur áfram
offramleiðsla á kjöti
sem lækkar verð til
bænda.
Einnig mun
íslenskum landbúnaði
vegna vel ef ekki
verða neikvæðar
afleiðingar af inn-
flutningi á land-
búnaðarafurðum.
Hvar teljið þið
að helstu tækifærin séu í
útflutningi íslenskra búvara?
Er ekki bara réttast að einbeita sér
að innanlandsmarkaði og tryggja
Íslendingum hreinar og góðar
matvörur svo ekki þurfi að flytja
inn kjöt frá öðrum löndum?
Hvað er alltaf til í ísskápnum?
Ostur, mjólk og eitthvað sem er
runnið út.
Hver er vinsælasti maturinn á
heimilinu? Folalda- og lambakjöt
með því meðlæti sem til er hverju
sinni.
Eftirminnilegasta atvikið við
bústörfin? Þegar fæddust um 1.000
lömb á fimm dögum í sauðburðinum,
það er að segja um helmingur allra
lambanna það vorið. Við vorum
hissa á að vera uppistandandi eftir
þessa törn. Aðgerðarleysið var
hvílíkt næstu daga á eftir, þar sem
rólegt tímabil tók við, að borið var
á öll tún í maí það vorið til að hafa
eitthvað fyrir stafni.
Gómsætar grænmetishugmyndir
Það er auðvelt að auka við græn­
metis neysluna. Grænmeti er
mikilvæg fæðutegund vegna þess
að þar eru mikilvæg vítamín og
steinefni og hitaeiningar yfirleitt
ekki of miklar.
Það er hægt að búa til bragðgott
snakk úr grænmeti og setja í
aðalhlutverk í máltíðum.
Hugmyndir að leiðum til að auka
grænmetisneysluna
Uppgötvaðu nýja og fljótlega rétti til að
að elda
› Eldið ferskt eða frosið grænmeti, til
dæmis steikt í potti eða á pönnu eða jafnvel
skerið það bara þunnt og borðið hrátt eða
kryddlagt, í salat eða sem skraut.
Grænmeti sem snakk
› Skerið fullt af papriku, blómkáli eða
spergilkáli niður og framreiðið með hummus
eða annarri hollri ídýfu.
Veldu grænmeti í lit
› Veljið grænmeti sem er rautt,
appelsínugult eða dökkgrænt. Það er fullt af
vítamínum og steinefnum. Prófaðu, kirsu­
berjatómata sem eru margar tegundir til
af, sætar kartöflur eða gróft grænmeti. Það
bragðast ekki bara vel, er líka hollur kostur
fyrir þig og þína.
Frosið grænmeti
› Frosið grænmeti er fljótlegt og auðvelt
í notkun og er jafn næringarríkt og það ferska.
Reyndu að bæta við frosnu grænmeti við
uppáhaldsréttinn þinn; til dæmis maís, baun­
um, edamame sojabaunum eða spínati.
Grænmeti eða baunir í dós
› Fljótlegt er að nota soðnar baunir og
tómata í dós, nýrnabaunir, garbanzo­baunir
(kjúklingabaunir), sveppi og rauðrófur.
Gerðu salatið litríkt
› Gefið salatinu þínu lit með því að
nota litríkt grænmeti eins og svartar baunir
eða avókadó, sneidda rauða papriku eða lauk,
rífið radísur eða gulrætur eða fínt hakkað
rauðkál. Salatið lítur vel út en bragðast líka
vel.
Gerið grænmetissúpu
› Takið til í grænmetisskúffunni, notið
grænmeti á tilboði – til dæmis tómata.
Úrvals hráefni í súpugerð má víða finna sem
ekki kost ar mikið. Ekki er verra ef grænmetið
kemur úr eigin ræktun og það leiðir hugann
að því að nú fer að nálgast sá tími þar sem
huga þarf að sáningu fyrir uppáhalds græn­
metinu sínu.
Borðið úti
› Ef kvöldmaturinn er að heiman,
þá mætti panta grænmetisrétti til að hafa
aukalega og deila þá steikinni eða fisknum.
Biðjið um fleiri forrétti eða meðlæti í stað
próteinbombunnar, sem er þung í maga.
Árstíðabundin grænmeti
› Smakkið á árstíðabundnu grænmeti,
best er að kaupa grænmeti á uppskerutíma,
fyrir meira bragð á lægra verði – frekar en
grænmeti sem er geymt og flutt heimshorna
á milli. Skoðið staðbundna matvöru fyrir bestu
kaupin – eða heimsækið bændamarkaði.
Nýtt grænmeti / nýtt bragð
› Veljið nýja grænmetið sem þið hafið
aldrei reynt áður.

Rauðrófusalat með jarðarberjum
og valhnetum
› 1 pakki soðnar rauðrófur
› 3­4 stk. jarðarber
› 10 stk. valhnetur
› ½ bolli fersk basilblöð
Sítrónu- og basilikudressing:
› ¼ bolli ólífuolía
› 3 matskeiðar ferskur sítrónusafi
› ¼ búnt fersk basilikublöð
› 1 hvítlauksrif, söxuð
› salt
Aðferð
Undirbúið dressinguna
með því að blanda öllum
innihaldsefnunum í
blandara og vinna þar til
dressing er slétt og fín.
Smakkið til með salti. Þá
er hún tilbúin til notkunar.
Skerið soðna rauðrófu
(hægt að kaupa tilbúna í
mörgum búðum), skreytið
með jarðarberjum
og sítrónu-basiliku-
dressingu. Ásamt salti og pipar.
Rauðrófu- og valhnetuídýfa
› 1 stk. rauðrófa (soðin)
› 1 bolli valhnetur
› 1/3 bolli ólífuolía
› 1 bolli rifinn parmesanostur
› 2 msk. eplaedik
› 1 rif hvítlaukur, saxaður
› 1/4 tsk. salt, eða eftir smekk
Bætið öllum innihaldsefnum nema
ólífuolíu í matvinnsluvél. Vinnið
saman þar til blandan er þykk og
mjúk.
Leyfið matvinnsluvélinni að vinna
áfram, hellið ólífuolíu rólega saman
við.
Smakkið til og bætið við eplaediki
eða salti í eftir smekk.
Blómkálsgratin
› 1 blómkálshöfuð
› salt
› 7 msk. ósaltað smjör
› 2 bollar heit mjólk
› 1/2 tsk. ferskmalaður svartur pipar
› 1/4 tsk. múskatduft
› 3/4 bolli rifinn gratínostur
› 1/2 bolli rifinn parmesanostur
› 1/4 bolli brauðraspur
Aðferð
Hitið ofninn í 180 gráður. Eldið
blómkálið í stórum potti af sjóðandi
söltuðu vatni í 5 til 6 mínútur, þar til
það er aðeins mjúkt en samt ekki of
eldað. Sigtið.
Bræðið tvær matskeiðar af smjöri í
miðlungsstórum potti yfir lágum hita.
Bætið hveiti við, hrærið stöðugt með
trésleif í tvær mínútur. Hellið heitu
mjólkinni í blönduna og hrærið þar
til það kemur upp suða. Sjóðið í eina
mínútu, á meðan hrært er stöðugt, eða
þangað til sósan hefur þykknað. Takið
af hitanum og bætið við einni teskeið
af salti, pipar, múskat, 1/2 bolla af
gratín- og parmesanosti.
Hellið einum þriðjungi af sósunni í
botninn á eldföstu formi. Setjið sigtað
blómkálið ofan á og dreifið síðan
afganginum af sósunni jafnt ofan á.
Sameinið brauðrasp með ost sem er
eftir 1/4 bolli af gratínosti og stráið
yfir. Bræðið ögn af smjöri og hellið
yfir blómkálsgratínið. Kryddið með
salti og pipar.
Bakið í 25 til 30 mínútur, þar til efsta
lagið er gullið og brúnt. Berið fram
heitt eða við stofuhita – ef vill með
stökku beikoni.
Bjarni Gunnar Kristinsson
matreiðslumeistari
Brekkukot