Fréttablaðið - 16.05.2020, Blaðsíða 10

STJÓRNSÝSLA Samtök atvinnulífs-
ins vilja að tekin verði upp gjald-
taka fyrir aðgang að upplýsingum
frá hinu opinbera. Þetta kemur
fram í umsögn SA um frumvarp for-
sætisráðherra um breytingar á upp-
lýsingalögum, sem er til meðferðar
í stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd
Alþingis.
Í umsögninni er vísað til þess að
í stjórnsýslulögum sé kveðið á um
heimild til gjaldtöku af aðila mála
hjá stjórnsýslunni og enn ríkari
ástæður séu fyrir því að innheimta
slík gjöld af utanaðkomandi aðilum
sem krefjast upplýsinga á grund-
velli upplýsingalaga.
„Með því er bæði staðið undir
þeim kostnaði sem hlýst af öf lun
gagna og jafnframt hvatt til þess
að ekki sé óskað eftir gögnum og
upplýsingum að óþörfu,“ segir í
umsögninni.
Yrði fallist á þessa ósk SA myndi
slíkur kostnaður væntanlega falla á
fjölmiðla enda langflestar beiðnir
um upplýsingar á grundvelli upp-
lýsingalaga frá blaða- og frétta-
mönnum.
Frumvarpið sem umsögn SA lýtur
að, er lagt fram í kjölfar ábendingar
SA um mikilvægi þess að hagsmuna
þriðja aðila sé gætt við veitingu
upplýsinga frá hinu opinbera.
Verði frumvarpið að lögum
verður opinberum aðilum skylt að
leita eftir afstöðu þess sem upplýs-
ingarnar geta varðað, til birtingar
eða veitingar upplýsinga, nema
það sé bersýnilega óþarft. Þá yrði
úrskurðarnefnd um upplýsinga-
mál gert að senda þriðja aðila afrit
af úrskurði um af hendingu upp-
lýsinga, auk þess sem þriðja aðila
er veittur réttur til að krefjast frest-
unar réttaráhrifa úrskurðar.
Þriðji aðili geti líka kært
Í umsögn SA er einnig lagt til að
heimild til að bera mál undir
úrskurðarnefnd um upplýsinga-
mál verði útvíkkuð, þannig að
einkaaðilar geti kært til hennar
ákvörðun stjórnvalds um að veita
upplýsingar sem þá varðar, enda
ljóst að einkaaðilar geti haft hags-
muni af niðurstöðu stjórnvalda um
afhendingu gagna.
Þá vilja samtökin að bætt verði
við upplýsingalögin ákvæði, um
að fyrirspyrjandi geri grein fyrir
ástæðum þess að upplýsinganna sé
óskað.
„Afstaða Samtaka atvinnulífsins
snýr að engu leyti að því að tak-
marka aðgang að upplýsingum,
heldur að einstaklingar og fyrirtæki
sem gögnin varða séu upplýst um,
og hafi um það að segja, að verið sé
að af henda um þau upplýsingar,“
segir Davíð Þorláksson, forstöðu-
maður samkeppnishæfnisviðs
SA. Samtökin fagni  tímabærum
breytingum á upplýsingalögum en
vilji að betur sé gætt að réttarstöðu
einkaaðila í málsmeðferð upplýs-
ingabeiðna en frumvarpið gerir ráð
fyrir, líkt og fram kemur í umsögn
samtakanna.
Átta umsagnir hafa borist um
málið og skiptar skoðanir eru um
efni þess. Umsagnir bæði Isavia og
Samtaka iðnaðarins eru jákvæðar
og taka undir mikilvægi frumvarps-
ins.
Myndi lengja málsmeðferð
Í umsögn Blaðamannafélagsins er
hins vegar varað við því að breyt-
ingin myndi leiða til verulegra tafa
á afgreiðslu beiðna um upplýsingar,
en langur afgreiðslutími úrskurðar-
nefndar um upplýsingamál hafi
ítrekað komið til umræðu í sam-
félaginu og á Alþingi.
Tekið er í sama streng í umsögn
Borgarskjalasafns, þar sem vakin er
athygli á því að stjórnvöldum kunni
nú þegar að vera skylt að leita eftir
áliti þess sem upplýsingar varði, til
að upplýsa mál. Verði breytingarnar
að lögum verði mat á því hvort veita
skuli upplýsingar, áfram hjá hinu
opinbera, því upplýsingaréttur
byggi á lögum en ekki afstöðu þriðja
aðila. Er það mat safnsins að því
verði lítill ávinningur af fyrirhug-
uðum breytingum, einkum þegar
tekið er tillit til þess hve íþyngjandi
þær kunni að verða stjórnvöldum.
Í umsögn safnsins er einnig vakin
athygli á því að stjórnvöld kunni að
vera bundin trúnaði við þann sem
óski upplýsinga og að lokum bent á
að samkvæmt upplýsingalögum er
tímafrestur stjórnvalda til að veita
umbeðnar upplýsingar sjö dagar. Sá
frestur sé óraunhæfur verði breyt-
ingarnar að lögum og óhjákvæmi-
legt annað en að lengja hann.
Í fyrrnefndri umsögn SA er
reyndar lagt til að brugðist verði
við þessu með því að lengja sjö daga
frestinn í fjórtán daga. Í umsögn
Sambands Íslenskra sveitarfélaga er
líka minnst á þetta atriði og leiddar
líkur að því að fleiri mál muni þurfa
að afgreiða á grundvelli ákvæðis um
30 daga frest. Telur sambandið slík-
an frest þó ásættanlegan svo hægt
sé að tryggja réttindi þriðja aðila.
Skref aftur á bak
Siðfræðistofnun Íslands leggst gegn
frumvarpinu. Breytingarnar muni
þrengja aðgang almennings að upp-
lýsingum og getu fjölmiðla til að
veita stjórnvöldum aðhald.
„Að þessu leyti vinnur frumvarp-
ið gegn markmiði nýsamþykktra
laga um útvíkkun gildissviðs upp-
lýsingalaga, sem miða meðal ann-
ars að því að styrkja upplýsingarétt
almennings og stytta málsmeð-
ferðartíma.“ Þá er vísað til athuga-
semdar frá forsætisráðuneytinu,
um að æskilegt væri að málsmeð-
ferðartími væri mun styttri en nýju
lögin heimili. Að mati Siðfræði-
stofnunar er hætt við að með frum-
varpinu verði hins vegar stigið skref
aftur á bak.
„Siðfræðistofnun telur mikilvægt
að löggjafinn tryggi með afgerandi
hætti að bætt og skýrari réttarstaða
þriðja aðila, verði ekki til þess að
málsmeðferðartími úrskurðar-
nefndar um upplýsingamál lengist
og að afgreiðsla beiðna um upplýs-
ingar á grundvelli upplýsingaréttar
almennings tefjist ekki á ómálefna-
legum forsendum. Eins og frum-
varpið er úr garði gert er það ekki
tryggt.“ adalheidur@frettabladid.is
Í sjálfu sér er nægur
tími til stefnu en
það er mikilvægt að fá
fljótlega línur.
Bergþór Ólason, formaður umhverf-
is- og samgöngunefndar Alþingis
Afstaða Samtaka at-
vinnulífsins snýr að
engu leyti að því að tak-
marka aðgang að upplýs-
ingum.
Davíð Þorláksson
forstöðumaður
samkeppnis-
hæfnisviðs SA
Vilja að ríkið rukki fyrir upplýsingar
Samtök atvinnulífsins kalla eftir kæruheimild í upplýsingalög fyrir fyrirtæki og einstaklinga og leggja til að frestur til að veita upp-
lýsingar verði lengdur. Siðfræðistofnun telur frumvarp um breytingar á lögunum neikvætt fyrir upplýsingarétt almennings.
Frumvarpið var samið í forsætisráðuneytinu að frumkvæði Samtaka atvinnulífsins. Það er til meðferðar í Stjórn-
skipunar- og eftirlitsnefnd Alþingis, þar sem SA hafa gert grein fyrir efni umsagnar sinnar. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Dæmi um þriðju aðila
Meðal „þriðju aðila“ sem falla
myndu undir breytinguna
samkvæmt frumvarpinu, eru
útgerðarfélög sem stefndu
ríkinu vegna úthlutunar Fiski-
stofu á aflaheimildum í makríl,
sjálfstæðir framleiðendur
sem sömdu við RÚV um kaup
á dagskrárefni, starfsmaður
Seðlabankans sem fékk 18
milljónir í námsstyrk hjá bank-
anum, matvælaframleiðendur
og lögbýli sem hafa sætt eftirliti
Matvælastofnunar vegna gruns
um slæman aðbúnað dýra og
umsækjendur um uppreist æru.  
H
N
O
T
S
K
Ó
G
U
R
g
ra
fí
sk
h
ön
nu
n
Hlutverk Rannsóknasjóðs er að styrkja vísindarannsóknir
og rannsóknatengt framhaldsnám á Íslandi. Í þeim tilgangi
styrkir sjóðurinn skilgreind rannsóknaverkefni einstaklinga,
rannsóknahópa, háskóla, rannsóknastofnana og fyrirtækja.
Auglýst er eftir umsóknum um styrki úr
Rannsóknasjóði fyrir styrkárið 2021.
Umsóknarfrestur rennur út 15. júlí 2020 kl. 16:00.
Umsækjendur eru beðnir um að kynna sér vel reglur
Rannsóknasjóðs fyrir styrkárið 2021 áður en hafist er
handa við gerð umsóknar.
Umsóknum skal skilað rafrænt í gegnum umsóknarkerfi
Rannís. Umsóknir og umsóknargögn skulu
vera á ensku.
Nánari upplýsingar og aðgang að rafrænu
umsóknarkerfi má nálgast á www.rannis.is
Umsóknarfrestur 15. júlí
Rannsóknasjóður
SAMGÖNGUMÁL „Samgönguáætlun
er enn í vinnslu og það er dálítil
vinna eftir. Við fáum vegamálastjóra
til okkar eftir helgi og svo fulltrúa
ýmissa stofnana. Í framhaldinu fer
nefndin í það að reyna að hnýta
saman lausa enda,“ segir Bergþór
Ólason, formaður umhverfis- og
samgöngunefndar Alþingis.
Nefndin fjallaði um samgöngu-
áætlun á tveimur fundum í lok síð-
ustu viku en þá hafði áætlunin ekki
verið á dagskrá síðan 9. mars.
„Okkur hefur kannski gengið
hvað erfiðlegast að fá upplýsingar
um það hvað af þessum viðbótar-
fjárveitingum við fáum til ráð-
stöfunar til verkefna samgöngu-
áætlunar. Það er enn ekki búið
að sundurgreina til að mynda 60
milljarða framkvæmdapakkann á
árunum 2021 til 2023. Hvað af því fer
í vegagerð, hvað í ofanflóðavarnir og
dvalarheimili svo dæmi séu tekin.“
Samkvæmt uppfærðri starfsá-
ætlun á Alþingi að starfa til 25. júní.
„Í sjálfu sér er nægur tími til stefnu
en það er mikilvægt að fá f ljótlega
línur hvað varðar fjármögnunina,“
segir Bergþór.
Frumvarp Sigurðar Inga Jóhanns-
sonar, samgöngu- og sveitarstjórn-
arráðherra, um samvinnuverkefni
um vegaframkvæmdir er einn-
ig á borði nefndarinnar. Rennur
umsagnarfrestur út næsta föstudag.
„Það er alveg frístandandi mál en
er auðvitað haft til hliðsjónar við
vinnu samgönguáætlunar,“ segir
Bergþór. – sar
Segir mikilvægt að fá fljótlega línur um
fjármögnun fyrir samgönguáætlunina
Endurnýjun Ölfusárbrúar er í samgönguáætluninni. FRÉTTABLAÐIÐ/EYÞÓR
1 6 . M A Í 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R10 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð