Fréttablaðið - 19.05.2020, Blaðsíða 13

Kæli- og frystiskápar á tilboði.
Ferskari matvæli og minni matarsóun með Siemens og Bosch kæliskápum.
Með hyperFresh tækni heldur kæliskápurinn ávöxtum, grænmeti og nýjum
kjötvörum ferskum allt að tvisvar til þrisvar sinnum lengur. Matarsóun
minnkar, peningar sparast og umhverfisvitund eykst.
Allt að 26% afsláttur af völdum kæliskápum í maí.
Fimm ára ábyrgð á öllum heimilistækjum.
Einfalt að versla í netverslun okkar.
Tilboð gilda til og með 5. júní eða á meðan birgðir endast.
Smith & Norland er bæði Siemens og Bosch-umboðið á Íslandi og sinnir
varahluta- og viðhaldsþjónustu af faglegum metnaði á eigin verkstæði.
Þann 13. mars sl. tilkynnti Svan-dís Svavarsdóttir heilbrigðis-ráðherra á blaðamannafundi
í Ráðherrabústaðnum að takmarka
skyldi samkomur við 100 manns í
fjórar vikur frá miðnætti 15. mars.
Engin fordæmi voru fyrir slíku
banni í lýðveldissögu Íslands. Engan
óraði fyrir um framhaldið. Óvissan
var gríðarleg.
Sama dag samþykkti ríkisstjórn-
in frumvarp Ásmundar Einars
Daðasonar, félags- og barnamála-
ráðherra, um breytingar á lögum
um atvinnuleysistryggingar og
lögum um Ábyrgðasjóð launa,
vegna sérstakra aðstæðna á vinnu-
markaði. Markmið breytinganna,
eins og það er orðað á vef Stjórnar-
ráðsins „… er að aðstoða vinnu-
veitendur við að halda ráðningar-
sambandi við starfsfólk sitt, þar til
aðstæður batna“. Ekki komu fram
önnur skilyrði en þau að starf-
semin hefði dregist saman vegna
kórónaveirunnar.
Minnka starfshlutfall
en forðast uppsagnir
Á vef Stjórnarráðsins var einnig
hvatt til þess að vinnuveitendur
minnkuðu frekar starfshlutfall
starfsfólks tímabundið en að grípa
til uppsagna og er þar haft eftir ráð-
herra, Ásmundi Einari Daðasyni:
„Ég vonast til þess að atvinnurek-
endur bregðist við þessum breyt-
ingum á þann veg að halda ráðn-
ingasamböndum við starfsfólk
sitt eins og nokkur kostur er í stað
þess að ráðast í uppsagnir.“ Sama
dag hvatti ráðherra fyrirtæki til að
nýta úrræðið í samtali við mbl.is
„Hugsunin er auðvitað sú að hvetja
fyrirtæki til þess að nýta sér þessa
heimild vegna þess að við erum öll
í þessu saman.“
Með þessu úrræði réttu stjórn-
völd út hjálparhönd til að koma
í veg fyrir fjöldauppsagnir vegna
gífurlegrar óvissu um framhaldið
og tryggja af komu heimila tíma-
bundið, eða þar til aðstæður skýrð-
ust. Fyrirtækin sömdu við starfsfólk
um minnkun starfshlutfalls tíma-
bundið og ríkið greiddi mismun-
inn upp að ákveðnu marki beint til
launþega. Engar greiðslur fóru til
fyrirtækjanna. Í staðinn var komið
í veg fyrir uppsagnir. Fljótt varð
ljóst að úrræðið myndi nýtast fjölda
fyrirtækja og starfsfólki þeirra – og
verða ein stærsta og mikilvægasta
einstaka stuðningsaðgerð stjórn-
valda frá upphafi.
Hversu skýr lína milli þess
að mega og mega ekki?
Nú rúmum tveimur mánuðum
síðar erum við á góðri leið út úr
samkomu banninu. Umræður um
hvaða fyrirtæki hafi átt rétt á að
nýta sér hlutabótaúrræðið hófust og
í umræðunni komu fram ýmis skil-
yrði sem almenningur taldi sann-
gjörn svo sem að fyrirtækin hefðu
ekki greitt út arð vegna ársins 2019
eða að eiginfjárstaða þeirra væri
ekki góð. Sum þeirra skilyrða eru
eðlileg og skynsamleg. Vandinn er
að ekkert slíkt er að finna í lögunum.
Brúarlánin, stuðningslánin, lok-
unarstyrkir og önnur úrræði stjórn-
valda til að koma í veg fyrir gjald-
þrot fyrirtækja voru með skýra
ramma um það hverjir ættu rétt á
að nýta sér þau og hverjir ekki. Sé
hlutabótaleiðin skoðuð, lögin og
ummæli ráðherra, er ljóst að rammi
hennar er afar óskýr. Úrræðið var
hugsað „vegna tímabundins sam-
dráttar í starfsemi vinnuveitanda“
en ekki var kveðið á um hversu mik-
inn samdrátt eða á hvaða tímabili.
Hlutabætur í algjörri óvissu
Jafnframt segir í lögum um hluta-
bótaleiðina að „Vinnumálastofnun
er heimilt að óska eftir upplýsingum
og gögnum frá vinnuveitanda sem
launamaður missti starf sitt hjá að
hluta þar sem fram komi nánari
rökstuðningur fyrir samdrætti í
starfseminni, svo sem fækkun verk-
efna eða samdráttur í þjónustu.“
sem erfitt er að skilja öðruvísi en
svo að það sé alfarið í höndum
stofnunarinnar að meta réttmæti
nýtingu úrræðisins.
Þegar úrræðinu var komið á um
miðjan marsmánuð herjaði veiran
á landsmenn, úrræði stjórnvalda
þurftu að vinnast hratt og frumvörp
voru keyrð í gegnum þingið. Í öllum
asanum var hlutabótaleiðin sam-
þykkt án skýrra skilyrða og því eru
nú stjórnendur margra fyrirtækja
að meta, í ljósi þess sem gerst hefur,
hvort rétt hafi verið að þiggja hana
eður ei. Hlutabótaleiðin verður
framlengd, stjórnvöld ætla að læra
af reynslunni og setja skýr skilyrði,
þannig að fyrirtækin búi við réttar-
vissu.
Samfélagsleg ábyrgð
og góðir stjórnarhættir
Mikilvægi samfélagslegrar ábyrgðar
fyrirtækja í landinu er mikil og víð-
tæk – á kórónatímum sem endra-
nær. Á það við um stór fyrirtæki
jafnt sem lítil, sem nýttu sér líf línu
stjórnvalda á tímum mikillar óvissu
og töldu sig uppfylla skilyrði hluta-
bótaleiðarinnar. Eftir að umræðan
komst á f lug um hverjir ættu rétt á
úrræðinu eða ekki, hefur komið í
ljós að mörg fyrirtæki nýttu sér ekki
úrræðið þrátt fyrir að horfa fram á
mikinn samdrátt og enn önnur hafa
nú þegar greitt stuðninginn til baka
eftir endurmat.
Það er auðvelt að benda á það
sem betur hefði mátt fara með
því að horfa í baksýnisspegilinn
– og er sá lærdómur mikilvægur
atvinnulífinu og stjórnvöldum. En
ekki er síður mikilvægt á tímum
sem þessum að sýna skilning á
ákvörðunum sem teknar voru í
fullkominni óvissu, bæði um regl-
urnar sjálfar og hvað framtíðin
bæri í skauti sér.
Ásta Sigríður
Fjeldsted
framkvæmda-
stjóri Viðskipta-
ráðs Íslands
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 13Þ R I Ð J U D A G U R 1 9 . M A Í 2 0 2 0