Fréttablaðið - 27.05.2020, Blaðsíða 25

Við sem stöndum í
dýrum langtíma-
fjárfestingum í innviðum
verðum að geta treyst því að
forsendum fjárfestinga sé
ekki kollvarpað án mjög
ríkra ástæðna.
Má ekki gleyma að endurnýja „þjóðveg“ fjarskiptanna
Fjarskiptakerfið byggir á tveimur
meginkerfum sem eru stofnnet
og aðgangsnet. Stofnnetið byggir
að mestu á ljósleiðurum en
einnig á örbylgjusamböndum.
Það nær til allra þéttbýliskjarna
landsins og liggur hringinn um
landið. Aðgangsnet, sem er
stærsti hlutinn í starfsemi Mílu,
liggur síðan út frá stofnnetinu til
heimila og fyrirtækja.
„Stofnnetið er undirstaða fjar-
skipta á Íslandi og er stundum
kallað grunnnetið. Fjarskiptainn-
viðir landsins eru heildstætt kerfi
þar sem uppruni þjónustunnar
er í Reykjavík. Fjarskiptakerfin
eru viðkvæmari en flestir aðrir
landsmikilvægir innviðir sem eru
að einhverju leyti staðbundnir.
Fjarskiptaöryggi byggir á því að
engir hlekkir í keðjunni rofni og
að til séu varaleiðir ef slíkt gerist,“
segir Jón.
„Kjarni stofnfjarskiptakerfisins
er 30 ára gamall og virkar ágæt-
lega en það er þörf á endurnýjun
á næstu 20 árum eða svo. Það
hefur að vissu leyti gleymst í
átaksverkefnum ríkisins við upp-
byggingu ljósleiðara í dreifbýli. Ég
hef stundum sagt að ljósleiðara-
væðingin sem stjórnvöld vinna
að í dreifbýli, snúist um að mal-
bika allar heimreiðar að bónda-
bæjum. Það má hins vegar ekki
gleyma að halda við og endurnýja
þjóðveg eitt.“
Með þátttöku Mílu í verkefnum
í dreifbýli hefur Míla skipulega
reynt að draga úr þessum ágalla.
Míla rekur einnig fjarskiptastaði
út um land allt, alls á um 600
stöðum. Öryggi á fjarskipta-
stöðum er mikilvægur hluti af
fjarskiptaöryggi landsins og
þar skiptir aðgengi að rafmagni
miklu.
„Í kjölfar óveðursins í
desember var lagst í vinnu til að
auka öryggi fjarskipta með því að
auka varaafl á fjarskiptastöðum.
Í óveðrinu hélst grunnkerfið inni
en notendaþjónusta var víða
að detta út enda varaafl hennar
oft minna. Það verða gerðar
endurbætur á um 30 stöðum á
landinu sem snúa að varaafli og
rafmagnsöryggi fjarskipta. Þetta
er stórt og mikilvægt samstarfs-
verkefni sem Míla og Neyðar-
línan standa að með stuðningi
ríkisins.“
Undanfarin ár hafa Míla og
Neyðarlínan staðið í fjölmörgum
verkefnum víða um land við að
auka fjarskiptaöryggi og að-
gengi að fjarskiptum, bæði með
lagningu ljósleiðara á erfiða fjar-
skiptastaði og með uppbyggingu
varaafls. Þetta eru uppbyggingar-
verkefni sem snúa fyrst og fremst
að því að tryggja öryggi fjarskipta
úti á landi. „Okkur finnst því mjög
sérstakt að fá þau skilaboð sem í
nýrri markaðsgreiningu felast og
hvetja okkur til að hverfa frá upp-
byggingu úti á landi.“
eru lagðar línur fyrir markaðinn
sem eru ekki í samræmi við þær
línur sem stjórnvöld hafa verið að
leggja,“ segir Jón.
„Það lá fyrir að Míla myndi ekki
klára hjálparlaust að ljósleiðara-
væða allt sem eftir er fyrir árið 2025.
Og nú þurfum við að draga verulega
úr fjárfestingum úti á landi,“ bætir
hann við.
„Auk þess verður markmiðum
um hagkvæma uppbyggingu fjar-
skiptainnviða og samstarf ekki
náð í samkeppnisumhverfi þar sem
annað fyrirtækið í mögulegu sam-
starfi ber þungar og kostnaðarsam-
ar kvaðir en hitt fyrirtækið ekki.
Míla er í stöðu til að byggja upp
fjarskiptainnviði með hagkvæmum
hætti, meðal annars vegna þess að
fyrirtækið á innviði og framleiðslu-
þætti sem til þarf. En við getum ekki
túlkað niðurstöður PFS öðruvísi en
svo að ekki sé óskað eftir þátttöku
okkar í því mikilvæga verkefni sem
fram undan er.“
Sameining einfaldar tilveruna
Stóru fjarskiptafyrirtækin og Sam-
tök iðnaðarins eru á meðal þeirra
sem hafa kallað eftir því að Póst- og
fjarskiptastofnun verði sameinuð
Samkeppniseftirlitinu. Þannig sé
unnt að tryggja skjótari meðferð
mikilvægra mála.
„Það myndi einfalda tilveruna ef
þetta væri undir einum hatti,“ segir
Jón Ríkharð. „Að vissu leyti er PFS
samkeppniseftirlit gagnvart fjar-
skiptamarkaðinum og þess vegna
er ég ekki viss um hvort þörf sé á
að vera með tvær stofnanir. Það
getur skapast sú hætta að reglur og
fyrirmæli annarrar stofnunarinnar
stangist á við reglur og fyrirmæli
hinnar.“
Í frumvarpi til nýrra fjarskipta-
laga er vikið að stofnanauppbygg-
ingu eftirlitsyfirvalda á fjarskipta-
markaði en ekki er gert ráð fyrir
breytingum á henni. Þannig segir
í greinargerð með frumvarpinu að
ekki sé tímabært að fella eftirlit með
samkeppni á umræddum markaði
undir almenn samkeppnislög.
Hár margfaldari á Mílu
Eins og Markaðurinn hefur greint
frá hafa erlendir framtakssjóðir,
sem sérhæfa sig í fjárfestingum í
fjarskiptainnviðum, þar á meðal
ástralski sjóðurinn Macquire,
sýnt Mílu áhuga. Sjóðurinn hefur
komið að kaupum á fjarskiptainn-
viðum í Evrópu á mjög háum hagn-
aðarmargfeldum – 15 til 20 sinnum
EBITDA – en miðað við það væri
hægt að áætla að virði Mílu sé um 50
milljarðar, sem jafngildir markaðs-
virði samstæðu Símans í dag.
Hefur þú orðið var við áhuga fjár-
festa á Mílu?
„Það hefur verið skrifað um verð-
mæti Mílu í fjölmiðlum og möguleg-
an áhuga fjárfesta á félaginu. Eftir
því sem ég heyri er áhugi til staðar
en ég hef ekki orðið var við hann
með beinum hætti. Ég held að það
sé ákveðin viðurkenning á að við
séum að gera góða hluti og byggja
upp verðmæta eign. En það er alfar-
ið eigandans að ákveða hvort hann
vilji selja þessa eign.“
Jón bendir á að rekstur Mílu sé að
ákveðnu leyti ólíkur rekstri Símans
og honum svipi fremur til reksturs
fasteignafélaga. Efnahagsreikning-
urinn sé stór, arðsemin stöðug og
áhættan takmörkuð. Það leiði til
þess að félögin séu verðmetin með
ólíkum hætti.
„Þó nokkuð af fjármagni hefur
áhuga á langtímafjárfestingu í inn-
viðum þar sem arðsemin er stöðug
og áhættan takmörkuð. Það er því
rétt að það hefur verið hár EBITDA-
margfaldari í verðmati á slíkum
félögum. Erlendis má sjá EBITDA-
margfaldara á innviðafélögum eins
og Mílu á ansi breiðu bili eftir því
hversu langt þau eru komin í fjár-
festingum sínum.“
Aðspurður segist hann ekki vita
til þess að framkvæmt hafi verið
sérstakt verðmat á Mílu og stjórn-
endur félagsins hafi ekki verið
beðnir um upplýsingar sem gætu
verið notaðar í slíkt.
Markaðurinn hefur einnig greint
frá því að fjárfestingafélagið Stoðir,
sem hóf að fjárfesta í Símanum
vorið 2019 og varð fljótlega stærsti
hluthafinn með um 14 prósenta
hlut, horfi til þess að breyta fjár-
magnsskipan Símans. Þannig hafa
verið uppi hugmyndir um fjár-
mögnun á grunni Mílu til að greiða
niður óhagstæðari skuldir sam-
stæðunnar.
Ýmsar hugmyndir
um framtíð Mílu
Á uppgjörsfundi Símans í október
2019 kom fram í máli Orra Hauks-
sonar, forstjóra Símans, að hann
„vildi örugglega gera einhverjar
breytingar á fjármögnun [Símans]
á næstu mánuðum“. Að sama skapi
benti Orri á að félagið vildi áður sjá
ýmislegt í umhverfi þess, meðal
Jón Ríkharð tók við sem framkvæmdastjóri Mílu fyrir fimm árum. Hann starfaði áður sem framkvæmdastjóri hugbúnaðarfyrirtækisins Men & Mice. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
annars tengt eignarhaldinu, kom-
andi hluthafafundi og eins umræðu
um hvernig eigi að samnýta innviði,
„spilast út“. Það hefði áhrif á hvernig
Síminn vildi koma á sem hagkvæm-
astri fjármagnsskipan.
Spurður hvort einhver hreyfing
sé komin á þetta mál segist Jón ekki
vita til þess og tekur hann fram að
skýr skil séu á milli Mílu og Símans.
„Það eru ýmsar hugmyndir um
Mílu og örugglega tækifæri fyrir
Símann til að endurskipuleggja
sín fjármál í gegnum þessa eign
sína. Hvort eitthvað slíkt verður
gert er ákvörðun eigandans. Hlut-
verk okkar starfsmanna og stjórn-
ar félagsins er að halda áfram að
byggja upp öf lugt og traust félag
sem tryggir samfélagslega mikil-
væga grunnþjónustu óháð eignar-
haldi,“ segir Jón.
Opinn aðgangur
stuðlar að hagkvæmni
Hvernig er samkeppnisumhverfið í
uppbyggingu innviða?
„Við erum eina fyrirtækið sem
þjónar öllu landinu. Önnur eru
bundin við ákveðna landshluta.
Gagnaveita Reykjavíkur, sem er í
eigu Orkuveitu Reykjavíkur, hefur
verið í uppbyggingu á höfuðborgar-
svæðinu og nærliggjandi svæðum.
Starfsemi þeirra teygir sig nú út
Reykjanesið, og til Borgarness og
Selfoss. Á norðausturhorninu hefur
Tengir lagt ljósleiðara í hátt í 10 þús-
und heimili og síðan eru fyrirtæki
eins og Snerpa á Vestfjörðum. Við
höfum átt í góðu samstarfi við félög
á borð við Tengi og Snerpu um að fá
aðgang að ljósleiðara þeirra en við
höfum ekki fengið aðgang að svört-
um ljósleiðara Gagnaveitunnar.“
Hugtakið „svartur ljósleiðari“ er
notað um hrá ljósleiðarasambönd
án endabúnaðar eða annarrar þjón-
ustu af hálfu þjónustusala. Mílu er
skylt að veita öðrum fyrirtækjum
aðgang að sínu ljósleiðaraneti, en
fyrirtækið hefur ekki fengið aðgang
að neti Gagnaveitu Reykjavíkur sem
hefur staðið í stórfelldri lagningu
ljósleiðara á höfuðborgarsvæðinu
ásamt Mílu.
„Þú færð aðgang hjá þeim gegn
því að kaupa ákveðna viðbótar-
þjónustu. Við höfum líkt þessu
við að eiga bíl en þegar þú kemur
að höfuðborgarsvæðinu þá þarftu
að leggja honum og leigja bíl frá
Gagnaveitunni. Þú mátt nota veg-
ina þeirra en aðeins með bílunum
þeirra. Gagnaveita Reykjavíkur
kallar þetta alltaf opið net en það
er ekki opið í hefðbundnum skiln-
ingi,“ segir Jón.
Ekki einsleitur markaður
Fer PFS of mjúkum höndum um
Gagnaveitu Reykjavíkur?
„Ef PFS hefði skipt markaðinum
upp í mismunandi markaðssvæði
í staðinn fyrir að horfa á landið
sem einsleitan markað, sem hann
er alls ekki að okkar mati, þá hefði
stofnunin sennilega þurft að leggja
kvaðir á Gagnaveituna á höfuðborg-
arsvæðinu þar sem við erum með
minni markaðshlutdeild. Önnur
leið væri að fella niður kvaðir, að
minnsta kosti hefði ekki verið rétt-
lætanlegt að leggja einungis kvaðir
á okkur,“ segir Jón.
Hann bendir á að erfitt sé að
finna land þar sem jafn hátt hlut-
fall af ljósleiðaratengingum, hátt í
80 prósent, hafi verið byggt upp af
tveimur fyrirtækjum. Samkeppni á
íslenska markaðinum sé því mikil
samanborið við markaði erlendis.
Mikil tækifæri felist í því að skylda
öll fyrirtæki til að veita aðgang að
innviðum sínum.
„Fjarskipti á Íslandi eru að mörgu
leiti erfið og dýr. Tengingar til
útlanda eru dýrar, við erum fámenn
á stóru landsvæði og veðurfarið
hjálpar ekki. Ef við ætlum að ná
markmiðinu um að hér sé sambæri-
legt verð á fjarskiptum og annars
staðar þá verðum við að finna snið-
ugar og hagkvæmar lausnir. Míla
hefur bent á að opinn aðgangur að
svörtum ljósleiðara væri mikilvægt
skref í hagkvæmri uppbyggingu.
Það mun lágmarka óþarfar tvífjár-
festingar.“
MARKAÐURINN 9M I Ð V I K U D A G U R 2 7 . M A Í 2 0 2 0