Fréttablaðið - 27.05.2020, Blaðsíða 22

þúsund jafngildir um 6 prósent af
vinnumarkaði, sem er megnið af
atvinnuleysinu sem við erum að
spá. Á móti vegur að sumir geta
fundið vinnu í öðrum atvinnu-
greinum, hluti af erlenda vinnuafl-
inu snýr aftur til síns upprunalands
og ýmsir hverfa af vinnumarkaði til
að fara í nám eða á eftirlaun,“ segir
Jón Bjarki.
Ekki allir snúa heim
Árið 2018 var um þriðjungur þeirra
sem störfuðu í ferðaþjónustu af
erlendu bergi brotinn. Jón Bjarki
segir ekki hægt að gera ráð fyrir að
allir útlendingar sem missa vinnuna
snúi aftur til sinna heimalanda.
„Við munum ekki endilega sjá
brottflutning í stórum stíl þó að fólk
missi tímabundið vinnuna, sérstak-
lega ef það hefur von um að finna
nýtt starf eða fá gamla starfið sitt
að nýju þegar hagkerfið tekur við
sér. Langflest lönd eru að glíma við
kreppu á sama tíma og Ísland og það
er ekki víst að fólk vilji snúa aftur
til landa þar sem lífskjör eru lakari
og velferðarkerfið minna í sniðum.“
Vel undir hápunktinum
Fjöldi starfandi í ferðaþjónustu
náði hápunkti í desember 2018
þegar hann nam 29 þúsundum. Ef
spá Íslandsbanka um 800 þúsund
ferðamenn á þessu ári gengur eftir,
og ef áfram verður jafn sterk fylgni
milli fjölda ferðamanna og fjölda
starfa í atvinnugreininni, má var-
lega áætla að lágpunkti verði náð
í mars 2021 þegar fjöldi starfandi í
ferðaþjónustu mun nema rúmlega
15 þúsundum.
Með fjölgun ferðamanna upp í
1,3 milljónir árið 2022 má áætla að
fjöldi starfandi fari upp í tæplega 22
þúsund í lok ársins. Þá vantar enn
7 þúsund störf í greininni til að ná
fyrri hæðum.
„Í okkar spá verður atvinnu-
leysishlutfall í landinu fyrst orðið
svipað árið 2022 en það er ekki
byggt á þeirri undirliggjandi for-
sendu að störfin í ferðaþjónustu
verði orðin jafnmörg. Til þess þarf
ferðamannastraumurinn að vera
nær 2 milljónum en einni milljón,“
segir Jón Bjarki.
„Þau verða væntanlega talsvert
færri. Við munum líklega sjá til-
færslu starfa yfir í aðrar greinar og
fráhvarf af vinnumarkaði,“ segir Jón
Bjarki.
Fulltrúar PCC og SMS
gengu fyrr í mánuðinum frá
samkomulagi um ein-
greiðslu vegna seinkunar á
afhendingu kísilverksmiðj-
unnar.
Vogunarsjóðurinn fór
með um 90 prósenta hlut í
Klakka sem seldi Lykil til
TM fyrir um 9,6 milljarða
króna á síðasta ári.
Við munum líklega
sjá tilfærslu starfa
yfir í aðrar greinar og
fráhvarf af vinnumarkaði.
Jón Bjarki Bentsson,
aðalhagfræðingur
Íslandsbanka
Þorsteinn Friðrik
Halldórsson
tfh@frettabladid.is
Fjöldi þeirra sem starfa í ferðaþjónustu gæti dregist saman um allt að tólf þúsund á rúmu ári miðað við spá Íslands-banka um fjölda ferða-
manna og sögulega sterka fylgni
hans við fjölda starfandi í ferða-
þjónustu. Atvinnusköpun í grein-
inni helst í hendur við ferðamanna-
strauminn og því er útlit fyrir að
fjöldi starfa á næstu árum verði
talsvert undir fyrri hæðum.
Fjöldi útlendinga sem fara um
Kef lavíkurf lugvöll og fjöldi starf-
andi í ferðaþjónustu hafa fylgst náið
að undanfarin ár eins og sjá má á
meðfylgjandi línuriti. Ef skoðuð er
fylgnin frá janúar 2009 til janúar
2020 sést að straumur ferðamanna
til Íslands skýrir tæplega 99,8 pró-
sent af breytingunni í fjölda starfa
í ferðaþjónustu.
„Ferðaþjónustan er mannaflsfrek
og það eru takmörkuð tækifæri til
að ná fram stærðarhagkvæmni.
Það leiðir til þess að nokkuð línuleg
fylgni er milli fjölda ferðamanna og
fjölda starfa í greininni. Fyrirtæki
þurfa svo og svo marga starfsmenn
til að taka á móti ákveðnum fjölda
ferðamanna,“ segir Jón Bjarki Bents-
son, aðalhagfræðingur Íslands-
banka, í samtali við Markaðinn.
Íslandsbanki birti nýja þjóðhags-
spá um miðjan maí þar sem gert er
ráð fyrir 9,2 prósenta samdrætti í
landsframleiðslu á þessu ári. Spáir
bankinn 4,7 prósenta hagvexti á
næsta ári og 4,5 prósenta hagvexti
árið 2022. Ein af lykilbreytunum á
bak við hagvaxtarspána er fjöldi
ferðamanna sem Íslandsbanki telur
að verði um 750 þúsund á þessu ári
samanborið við tæplega 2 millj-
ónir á árinu 2019. Ferðamenn verði
síðan rúm milljón á næsta ári og 1,3
milljónir árið 2022 ef spá bankans
gengur eftir.
Með því að nota fylgnina sem
hefur verið á milli fjölda starfandi
í ferðaþjónustu og fjölda ferða-
manna, ásamt spá Íslandsbanka um
fjölda ferðamanna út árið 2022, má
spá fyrir um atvinnuþróun í ferða-
þjónustu.
Þannig mun þeim sem starfa í
ferðaþjónustu fækka úr 27 þúsund-
um í janúar 2020, sem eru síðustu
opinberu tölurnar, niður í rúmlega
15 þúsund í mars 2021. Fækkun
starfa í atvinnugreininni getur því
numið 12 þúsundum á rúmu ári.
„Ferðaþjónustan er óhjákvæmi-
lega stór þáttur í hagsveiflunni sem
er fram undan. Fækkun um tólf
Störf haldast þéttingsfast í
hendur við ferðamannafjölda
Fjöldi starfa í ferðaþjónustu hefur mjög sterka fylgni við straum ferðamanna til landsins. Útlit er fyrir
fækkun um 12 þúsund starfa í greininni á rúmlega ári miðað við spá Íslandsbanka um fjölda ferða-
manna. Jafngildir um 6% vinnumarkaðarins. Getur tekið langan tíma að skapa eða endurheimta störf.
Samkvæmt spá Íslandsbanka koma 1,3 milljónir ferðamanna til landsins
árið 2022 borið saman við 2 milljónir í fyrra. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
2,5 32,5
2,0 27,5
1,5 22,5
1,0 17,5
0,5 12,5
0 7,52009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
✿ Útlendingar um Keflavík og starfandi í ferðaþjónustu
Spá
feb. 2021
15,3
Rauntölur
feb. 2018
29,0 Rauntölur
feb. 2020
27,0
Spá
feb. 2022
21,8
n Útlendingar um KEF TTM
n Rauntölur starfandi í ferðaþjónustu TTM
n Spá ÍSB – útlendingar um KEF TTM
n Spá – starfandi í ferðaþjónustu TTM
Rauntölur
feb. 2013
15,3
Rauntölur
feb. 2016
21,9
BLM fjárfestingar ehf., sem er langsamlega stærsti hluthafi Klakka, greiddi 560 milljónir
króna til eiganda síns í maí með
lækkun á hlutafé. Fram kemur í
tilkynningu til fyrirtækjaskrár að
á hluthafafundi BLM fjárfestinga,
dóttur félags Burlington Loan
Management, sem aftur er í eigu
bandaríska vogunarsjóðsins David-
son Kempner, hafi verið ákveðið að
lækka hlutafé úr 567 milljónum
niður í 7 milljónir með greiðslu til
hluthafa að fjárhæð 560 milljónir
króna.
Eignarhaldsfélagið Klakki hélt
utan um 100 prósenta hlut í eigna-
leigufyrirtækinu Lykli sem var selt
til tryggingafélagsins TM fyrir 9,25
milljarða króna í fyrra. Auk þess
mun hagnaður eignaleigufyrirtæk-
isins á síðasta ári renna til Klakka.
Áður hafði eignarhaldsfélagið selt
f lestar aðrar eignir sínar og má þar
meðal annars nefna hluti í VÍS, Sím-
anum, Kviku og Bakkavör.
Davidson Kempner, sem var einn
stærsti kröfuhafi föllnu bankanna,
bætti verulega við eignarhlut sinn
í Klakka í gegnum BLM fjárfest-
ingar árið 2016 þegar félagið keypti
samanlagt rúmlega 60 prósenta hlut
af Arion banka, Glitni HoldCo og
Lindarhvoli. BLM fjárfestingar átti
hæsta tilboðið í tæplega 18 prósenta
hlut ríkisins í Klakka þegar hlutur-
inn var boðinn til sölu af Lindar-
hvoli haustið 2016 en það hljóðaði
upp á 505 milljónir króna.
Þá greindi Markaðurinn frá því í
janúar að félag á vegum Davidson
Kempner hefði á síðasta ári gengið
frá kaupum á öllum bréfum félaga
í eigum viðskiptafélaganna Sig-
urðar Valtýssonar og bræðranna
Ágústar og Lýðs Guðmundssona
í Klakka. Vogunarsjóðurinn fór í
kjölfar kaupanna með um 90 pró-
senta hlut. Félög tengd Sigurði, sem
er fyrrverandi forstjóri Exista, og
bræðrunum, sem eru oftast kenndir
við breska matvælaframleiðandann
Bakkavör, voru fyrir söluna næst-
stærstu hluthafar Klakka en saman-
lagður eignarhlutur þeirra í félaginu
var þá um sjö prósent. – þfh
Davidson Kempner fær 560 milljónir frá íslenska dótturfélaginu 
Jeremy Lowe stýrði fjárfestingum
Davidson Kempner á Íslandi.
Forsvarsmenn kísilvers PCC á Bakka við Húsavík hafa náð samkomulagi við verktakann
sem byggði verksmiðjuna, þýska
fyrirtækið SMS, um að síðarnefnda
fyrirtækið greiði því fyrrnefnda
um einn milljarð króna. Fyrirtæk-
in hafa um nokkurt skeið deilt um
tafabætur vegna framkvæmdanna.
Gengið var frá samkomulagi um
eingreiðsluna fyrr í mánuðinum.
Eins og fram hefur komið í Mark-
aðinum spratt deila PCC og SMS upp
vegna seinkunar á afhendingu verk-
smiðjunnar. Upphaflega stóð til að
verksmiðjan yrði afhent PCC síðla
árs 2017, en það tafðist og var hún
ekki formlega afhent fyrr en í októ-
ber í fyrra. Þess má geta að kísil verið
var gangsett í maí árið 2018.
Fram kom í Viðskiptablaðinu fyrr
á árinu að vegna tafanna hefði PCC
tekið yfir 9,4 milljóna evra banka-
ábyrgð, sem SMS hafði lagt fram
vegna framkvæmdanna. Þýski verk-
takinn mótmælti því og gerði mót-
kröfu á PCC upp á 44 milljónir evra.
Haft var eftir Rúnari Sigurpálssyni,
forstjóra PCC á Bakka á þeim tíma,
að viðræður vegna málsins væru
í gangi. Fyrirtækin vildu síður að
deilan rataði fyrir dómstóla.
Sem kunnugt er gengu stjórn-
endur kísilversins frá samkomu-
lagi um fjárhagslega endurskipu-
lagningu þess við lánveitendur og
hluthafa, sem eru meðal annars
íslenskir lífeyrissjóðir og Íslands-
banki í gegnum samlagshlutafélag-
ið Bakka stakk, í mars síðastliðnum.
Samkvæmt samkomulaginu er
kísilverinu veittur frestur á greiðslu
vaxta og af borgana og þá mun
þýska fyrirtækið PCC SE, sem á 86,5
prósenta hlut á móti 13,5 prósenta
hlut Bakkastakks, leggja fram 40
milljónir Bandaríkjadala, jafnvirði
5,6 milljarða króna, í reksturinn
í formi hluthafaláns, samkvæmt
heimildum Markaðarins.
Miklar tafir og erfiðar aðstæður
á hrávörumörkuðum hafa einkennt
starfsemi kísilversins frá gangsetn-
ingu á vormánuðum ársins 2018. Þá
hafa vandræði í hreinsivirki verk-
smiðjunnar valdið því að slökkva
hefur þurft á ljósbogaofnum. – kij
Greiðir PCC um
milljarð í bætur
Deilt var um tafabætur vegna kísil-
versins. FRÉTTABLAÐIÐ/AUÐUNN
2 7 . M A Í 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R6 MARKAÐURINN