Fréttablaðið - 30.05.2020, Qupperneq 76

Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
EF LESANDA VERÐUR
UM OG Ó EFTIR SÖGU
SEM ER SNEMMA Í BÓKINNI ÞÁ
ER FÍNT AÐ LEGGJA BÓKINA TIL
HLIÐAR Í SMÁSTUND ÞVÍ
NÆSTA SAGA MUN VERÐA
VERRI.
ÞAÐ AÐ VERA SVONA
MIKIÐ INNI GERÐI AÐ
VERKUM AÐ ÉG AFTENGDIST
LÍKAMANUM VEGNA ÞESS AÐ ÉG
ÞURFTI EKKI AÐ FARA NEITT.
Helga Páley á sýningu sinni í Gallery Port. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Helga Páley Friðþjófsdóttir sýnir akrýl- og olíuverk á sýningunni Búkar í Gallery
Port, Laugavegi. Helga Páley útskrif-
aðist úr Listaháskólanum árið 2011
og lærði síðan hreyfimyndahönnun
í Stokkhólmi.
„Þessi sýning spratt upp úr því að
síðastliðinn vetur fór ég í mátunar-
klefa í Smáralind en fötin sem ég
mátaði pössuðu ekki á mig. Pirring-
urinn, sem ég fann fyrir þarna í mát-
unarklefanum, leystist úr læðingi og
ég fór að gera klippimyndir sem ég
vann síðan áfram í þessi málverk.
Sýningin heitir Búkar, en það orð
er ekki eins alvöruþrungið og orðið
líkamar. Það er viss fyndni undir-
liggjandi þegar við segjum „búkar“.“
Helga Páley segir verkin vera
tvenns konar. „Annars vegar eru
búkar og hins vegar snið sem eru
hrein abstrakt-form. Þar leitast ég
við að sýna sniðin sem við þurfum
að passa í, þessar stöðluðu stærðir
sem eru búnar til fyrir manninn.“
Mörg verkanna urðu til í kóvid-
faraldrinum. „Ég var send í sóttkví
í tvær vikur og vann þá mörg verk-
anna. Það að vera svona mikið inni
gerði að verkum að ég aftengdist
líkamanum vegna þess að ég þurfti
ekki að fara neitt. Það voru mikil
viðbrigði að fara aftur út eftir að
hafa verið svo lengi heima í mínu
eigin rými. Nú þurfti ég aftur að
koma búknum í staðlaðar stærðir
um leið og ég fór út í mannlífið.
Þessar miklu andstæður urðu mjög
skarpar í huga mínum eftir sóttkví,“
segir Helga Páley.
Sýningin í Gallery Porti stendur
til 4. júní. – kb
Pirringur í mátunarklefa
Ævar Þór segist hafa verið myrkfælinn sem krakki og stalst í efni sem var ekki ætlað börnum. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Hr yllilega stuttar hrollvekjur er ný bók eftir Ævar Þór Benediktsson. Þar er að finna tuttugu hrollvekjandi smá-
sögur sem er skipt í f lokka eftir því
hversu mikill hryllingurinn er: vont
– verra – verst.
„Bókin er fyrir börn og unglinga
sem hafa áhuga á hrollvekjum. Ég
vil alls ekki ákveða markhópinn
fyrirfram því krakkar eru svo
missólgnir í hrollvekjandi sögur.
Áhugi á hrollvekjum er mun meira
persónubundinn en aldurstengur,“
segir Ævar Þór sem var mjög myrk-
fælinn þegar hann var ungur. „Þá
var ég að stelast til að lesa bækur
eins og þessa og horfa á myndir og
þætti sem ég átti alls ekki að horfa
á og auðvitað varð það kveikjan
að mörgum andvökunóttum. Sér-
staklega þegar þulan á RÚV byrjaði
að segja að X-Files-þættirnir væru
byggðir á sönnum atburðum. Það
gerði vont verra,“ segir Ævar og
hlær.
Skrímsli og vampírur
Þetta er ekki fyrsta bókin eftir
Ævar sem leggur áherslu á hroll-
vekjandi sögur (Þín eigin hrollvekja
kom út fyrir nokkrum árum), þó að
þessi bók gefi vel í þegar kemur að
hryllingnum. Ævar segist þó ætíð
hafa laumað nokkuð hrollvekjandi
tóni inn í allar bækur sínar, enda
eru uppáhaldsbækurnar hans
þegar hann var yngri af þeim meiði.
Sögurnar í nýju bókinni eru ýmiss
konar, sumar fjalla um skrímsli,
vampírur og uppvakninga en aðrar
um hversdagslegri hluti, eins og
það að geta ekki hætt að naga á sér
neglurnar eða þegar maður þarf að
fara til tannlæknis.
Stysta sagan í bókinni, Strákur-
inn, er örstutt og snjöll, einungis
tvær setningar:
„Það dó einu sinni lítill strákur í
rúminu mínu.
Ég veit það vegna þess að hann
sagði mér það.“
Um söguna segir Ævar Þór: „Þessi
saga var miklu lengri, með mikilli
baksögu og útskýringum. Unn-
ustan mín, Védís Kjartansdóttir,
las söguna yfir og benti mér full
hreinskilni á það að eitthvað væri
ekki að virka. Ég renndi aftur yfir
textann, komst að því að hún hafði
hárrétt fyrir sér og henti öllum
textanum nema fyrstu tveimur
setningunum. Sagan er mun betri
fyrir vikið.“
Aðdáandi Stephens King
Ekki er hægt að tala um hryllings-
sögur án þess að minnast á kon-
ung hryllingsins Stephen King,
sem Ævar Þór nefnir í eftirmála
bókarinnar. „Þegar ég var fjórtán
ára f lutti frændi minn til útlanda
og bað mig um að passa kiljusafnið
sitt. Hann sagðist vita að ég myndi
fara vel með það. Þar var stór hluti
af bókum Kings. Á þessum tíma
var ég búinn að lesa allar þær
bækur hans sem voru til á íslensku
og mér til mikillar gleði sá ég að
þarna voru bækur sem var ekki
búið að þýða, eins og t.d. Salem‘s
Lot, It og Pet Sematary. Ég nánast
kenndi sjálfum mér ensku með því
að stauta mig hægt og rólega og svo
smám saman æ hraðar í gegnum
þessar bækur. Ég lærði líka svolítið
að skrifa hrylling með því að lesa
King og það eru örugglega frasar
þarna inn á milli í nýju bókinni
sem eru beint frá honum.“
Ævar Þór fékk rúmlega fimm-
tíu börn í Fossvogsskóla til að lesa
sögurnar yfir og gefa þeim ein-
kunnir eftir því hversu hryllilegar
þær væru. „Svo raðaði ég sögunum
í bókina eftir því. Ef lesanda verður
um og ó eftir sögu sem er snemma í
bókinni, þá er fínt að leggja bókina
til hliðar í smástund því næsta saga
mun verða verri.“
Spurður hvort margar sögur í
bókinni endi illa segir Ævar Þór:
„Margar hverjar, en ekki allar. Og
oftar en ekki er það sögupersón-
unum sjálfum að kenna hvernig fer.
Maður uppsker eins og maður sáir.“
Vont verður enn verra
Ævar Þór Benediktsson sendir frá sér hrollvekjandi smásögur
fyrir börn og unglinga. Börn lásu sögurnar yfir og gáfu einkunnir.
Tryggvi Ólafsson málari hefði orðið áttræður þann 1. júní næstkomandi og af því tilefni
verður opnuð ný sýning í Mynd-
listarsafni Tryggva Ólafssonar í
Neskaupstað. Sýningin hefur hlotið
heitið Úrval.
Tryggvi var einn af brautryðj-
endum popplistar á Íslandi og stíll
hans var auðþekkjanlegur. Hann
hélt sína fyrstu málverkasýningu
í Menntaskólanum í Reykjavík
árið 1960, eða ári áður en hann
hélt til náms í Listaakademíunni
í Kaupmannahöfn. Tryggvi var
félagi í SÚM-hópnum og sýndi með
honum á árunum 1969–1977 og eins
tók hann þátt í sýningum hópsins
Den nordiske í Danmörku, Svíþjóð
og á Íslandi á árunum 1970–1980.
Tryggvi skreytti byggingar bæði í
Danmörku og á Íslandi. Þá mynd-
skreytti Tryggvi fjölda bóka sem
gefnar voru út í Danmörku og á
Íslandi.
Tryggvi tók þátt í sýningum í
öllum höfuðborgum Norðurlanda
og einnig í Hollandi, Þýskalandi,
Frakklandi, Englandi, Bandaríkj-
unum og Kína. Einnig sýndi hann
list sína margoft á Íslandi og á árinu
2000 var haldin stór yfirlitssýning á
verkum hans í Gerðarsafni í Kópa-
vogi.
Verk eftir Tryggva er að finna
á sautján listasöfnum á Norður-
löndunum utan Íslands og auk þess
víða um heim. Á seinni árum hafa
verið haldnar sýningar á verkum
hans í París, Gallerí Fold í Reykja-
vík, á Ísafirði og tvær stórar yfir-
litssýningar, sú fyrri á Akureyri og
sú síðari á Norðurbryggju í Kaup-
mannahöfn. Síðasttöldu sýning-
arnar voru haldnar í samvinnu við
Myndlistarsafn Tryggva Ólafssonar
í Neskaupstað.
Tryggvi hlaut ýmsar viðurkenn-
ingar fyrir list sína og vorið 2017
var hann sæmdur riddarakrossi af
Dannebrog og 17. júní sama ár var
honum veitt íslenska fálkaorðan.
Sýning á verkum
Tryggva Ólafssonar
Tryggvi var afar ástsæll listamaður.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
3 0 . M A Í 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R40 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING