Dagblaðið Vísir - DV - 15.05.2020, Blaðsíða 18

N ú þegar kreppir veru­lega að í efnahagslífinu blasir við að forgangs­
raða þarf verkefnum ríkis og
sveitarfélaga. Meðal þess sem
hlýtur þá að koma til skoðunar
eru gríðarleg byggingaráform
æðstu stofnana ríkisins. Þess­
ar ráðagerðir eru raunar svo
umfangsmiklar að þær hljóta
að vekja áleitnar spurningar
um meðferð almannafjár.
Þarf allt þetta húsnæði?
Nú stendur fyrir dyrum bygg­
ing sex þúsund fermetra skrif­
stofuhúss Alþingis við Vonar­
stræti. Gert er ráð fyrir að
það verði tekið í gagnið 2023
en samkvæmt upplýsingum
frá Framkvæmdasýslu ríkis­
ins er áætlaður kostnaður 4,4
milljarðar króna.
Alþingi hefur fram til þessa
leigt húsnæði undir hluta
starfsemi sinnar og dreifast
þær skrifstofur á nokkur hús
en fyrirhuguð nýbygging á að
hýsa skrifstofur þingmanna,
fundarherbergi þingflokka
og nefnda og vinnuaðstöðu
starfsfólks og þingflokka.
Þar með á öll starfsemi Al­
þingis að verða samtengd. Í
kynningarefni um fyrirhug­
aða byggingu koma fram há­
stemmdar yfirlýsingar eins og
„bætt starfsaðstaða“, „lang­
þráð úrbót“, „löngu tímabær“,
„standast kröfur tímans“ og
þar fram eftir götunum. Hér
er þó rétt að staldra við og
spyrja hvort þörf sé á öllu
þessu húsnæði. Geta þing­
menn einstakra flokka ekki
deilt með sér vinnurými eins
og almennt tíðkast á skrif­
stofum einkafyrirtækja? Var
virkilega ástæða til að ráða
alls 27 pólitíska aðstoðarmenn
þingflokka? Er ekki möguleiki
á að spara á fleiri stöðum í
skrifstofuhaldi þingsins?
Lítið sem ekkert hefur farið
fyrir spurningum af þessu
tagi. Helsta gagnrýnin á fyrir­
hugaða byggingu hefur lotið
að ytra útliti hennar, en frægt
varð þegar Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson, þáverandi for­
sætisráðherra, gerði sjálfur
útlitsteikningar af húsi á þess­
um stað í nýklassískum stíl.
Tugþúsundir fermetra
Einnig eru uppi áform um um­
fangsmiklar framkvæmdir á
svokölluðum Stjórnarráðsreit,
austan við Arnarhól og norðan
Þjóðleikhússins, en nýverið
fór fram hönnunarsamkeppni
um það svæði. Þarna eru nú
þegar miklar skrifstofubygg­
ingar ríkisins, Arnarhvoll,
Sjávarútvegshúsið og fleiri
mannvirki, samtals 28.473
fermetrar. Gert er ráð fyrir
því að fyrirhugaðar bygg­
ingar verði 23.937 fermetrar
samkvæmt upplýsingum frá
Framkvæmdasýslunni. Við
bætast 21.420 fermetrar í bíla­
geymslum með 849 bílastæð­
um. Þá hefur komið til tals að
reisa 1.672 fermetra dómshús
Landsréttar á sömu slóðum.
Enn má spyrja hvort ekki
séu tækifæri til hagræðingar í
skrifstofuhaldi ráðuneyta sem
gætu þá komist af með minna
húsnæði.
Menningarsögulegt slys
Samhliða samkeppni um
skipulag á Stjórnarráðs­
reitnum var efnt til keppni
um hönnun viðbyggingar við
Stjórnarráðshúsið. Hér með­
fylgjandi eru útlitsteikningar
af henni. Um er að ræða um
1.200 fermetra mannvirki
sem á að hýsa meðal annars
flestar skrifstofur forsætis­
ráðuneytisins, fundarými
og aðstöðu fjölmiðla. Í sam­
keppnislýsingu um viðbygg­
inguna sagði orðrétt: „Byggja
þarf viðbyggingu við Stjórn­
arráðshúsið í Lækjargötu …“
Þessi fullyrðing stenst ein­
faldlega ekki: Það þarf ekki að
byggja við Stjórnarráðshúsið.
Húsinu má halda óbreyttu
á sínum stað og flytja skrif­
stofur forseta Íslands þangað,
eins og áður hefur verið bent
á. Skrifstofur forsætisráðu­
neytisins gætu þá flust í
Safnahúsið við Hverfisgötu og
gefið því húsi nýtt og verðugt
hlutverk.
Stjórnarráðið er eitt af elstu
steinhúsum landsins, reist á
árunum 1765–1770 sem fang­
elsi. Danir gátu ekki lengur
leyft sér þann munað að starf­
rækja tukthús fyrir Íslend­
inga eftir árás Englendinga
á Kaupmannahöfn (og fleiri
ófarir í Napólensstyrjöld­
unum þegar ríkissjóður Dana
varð gjaldþrota), svo húsinu
var breytt í embættisbústað
æðsta fulltrúa dansks valds
hér á landi og síðar skrifstofur
Stjórnarráðs Íslands frá stofn­
un þess 1904.
Því má velta upp hvort
menningarsögulegt slys sé
hér í uppsiglingu. Hvers
vegna vilja menn troða svo
miklu byggingarmagni á
jafnlítinn reit á viðkvæmum
stað? Í næsta nágrenni má sjá
hörmuleg dæmi um mislukk­
aðar viðbyggingar við gömul
hús. Nægir að nefna hæðirnar
fjórar ofan á gamla Útvegs­
bankanum og funkishliðina á
Landsbankanum sem snýr út
að Pósthússtræti. Stjórnar­
ráðshúsið er þó enn eldri bygg­
ing og hefur mun meira sögu­
legt gildi en bankahúsin tvö.
Minnisvarðar utan
um kontóra
Almennt fara opinberar
framkvæmdir langt fram úr
kostnaðaráætlunum. Hafist
var handa við byggingu Ráð­
húss Reykjavíkur undir þeim
formerkjum að það myndi
kosta 750 milljónir króna. Það
var árið 1987, en talan endaði
í þremur og hálfum millj­
arði á verðlagi ársins 1992
þegar framkvæmdum lauk.
Það jafngildir nú næstum 14
milljörðum ef tekið er mið af
vísitölu byggingarkostnaðar.
Margir urðu til að gagnrýna
slíka óráðsíðu með peninga
skattborgara, sér í lagi þar
sem aðeins lítill hluti skrif­
stofa borgarinnar var fundinn
staður í Ráðhúsinu. Ellert B.
Schram, ritstjóri DV, sagði til
að mynda í forystugrein blaðs­
ins á þessum tíma: „Ráðhúsið
er kontór. Það hlýtur að vera
áleitin spurning hvort reisa
þurfi minnisvarða utan um
þessa kontóra og kosta til þess
þremur og hálfum milljarði og
kannski meiru.“
Á einkamarkaðnum hefur á
síðustu árum víða verið unnið
að betri nýtingu skrifstofu­
húsnæðis og mikil hagræðing
átt sér stað. Í þessu efni ætti
ríkisvaldið að taka sér einka­
fyrirtækin til fyrirmyndar.
Við þurfum síst af öllu fleiri
monthús í gamla bæinn,
minnismerki um sóun og flott­
ræfils hátt. n
EKKI FLEIRI MONTHÚS Í MIÐBÆINN
Á ÞINGPÖLLUM
Björn Jón
Bragason
Rándýrar skrif-
stofubyggingar
æðstu stofn-
ana ríkisins eru
á teikniborðinu.
Tillaga T.ark arkitekta ehf. og SP(R)INT Studio að skipulagi svokallaðs Stjórnarráðsreits. Harpa er fjærst og Þjóðleikhúsið fremst á
myndinni vinstra megin. MYND/STJÓRNARRÁÐIÐ
Verðlaunatillaga að viðbyggingu við Stjórnarráðshúsið, en til stendur að stórri byggingu verði komið
fyrir á þröngri lóðinni aftan við húsið. Sú hugmynd hefur komið fram að flytja skrifstofur forseta
Íslands í Stjórnarráðshúsið. MYND/STJÓRNARRÁÐIÐ
18 EYJAN 15. MAÍ 2020 DV