Dagblaðið Vísir - DV - 21.02.2020, Síða 14

14 21. febrúar 2020FRÉTTIR
www.gilbert.is
VERÐ frá:
29.900,-
arc-tic Retro
GÆÐA ÚR Á GÓÐU VERÐI
Svissnesk quartz gangverk
ÍSLENSK HÖNNUN
n Hvenær njótum við persónuverndar? n Rétturinn til að gleymast háður takmörkunum
Á
þessari gervihnattaöld er
sífellt meira af daglegu lífi
okkar með einum eða öðr­
um hætti tengt Netinu og
miklu magni persónuupplýsinga,
mynda, texta og myndbanda er
deilt á samfélagsmiðlum. Oft er
talað um að þótt maður eldist og
gleymi þá gleymi Netið engu. En
hver er réttur okkar gagnvart öll­
um þessum upplýsingum sem
um okkur eru til, eða verða til?
Og hvenær njótum við persónu­
verndar, og hvenær ekki? DV tók
saman nokkrar hagnýtar upplýs­
ingar um persónuvernd. Við öfl­
un upplýsinganna var stuðst við
efni sem Persónuvernd hefur gert
opinbert á vefsíðu sinni.
Aðgangur að upplýsingum
Þú átt rétt á að fá upplýsingar um
hvort einhver sé að vinna með
persónuupplýsingar um þig,
hvort sem það er fyrirtæki, opin­
ber stofnun eða annar. Í þess­
um aðgangsrétti felst rétturinn
til að fá staðfestingu á því hvort
að unnið sé með persónuupp­
lýsingar þínar, réttur til að fá af­
rit af persónuupplýsingunum og
réttur til að fá upplýsingar um
hvers vegna og með hvaða hætti
sé unnið með þær. Þú getur óskað
eftir upplýsingunum munnlega
eða skriflega. Alltaf er öruggara
að hafa slíka beiðni skriflega.
Bannskrá Þjóðskrár
Ef þú vilt ekki að sendur sé á þig
markpóstur eða hringt í þig vegna
markaðssetningar, svo sem til að
selja þér hitt og þetta, þá getur þú
skráð þig á bannskrár Þjóðskrár
og látið merkja X við nafn þitt í
símaskránni.
Persónuvernd barna
Börn, líkt aðrir, eiga rétt á friðhelgi
einkalífs. Bæði á heimilum sín­
um sem og utan þeirra. Persónu­
upplýsingar um börn njóta sér­
stakrar verndar þar sem börn eru
ólíklegri en fullorðnir til að átta
sig á réttindum sínum, áhættu
og afleiðingum þegar kemur að
persónuupplýsingum þeirra.
Í nýju persónuverndarlögun­
um segir að samþykki foreldris
þurfi að liggja fyrir áður en barn
yngra en 13 ára skráir sig í þjón­
ustu. Upplýsingar, tilkynningar
og annað sem beinist að vinnslu
persónuupplýsinga barns á að
vera á skýru og einföldu máli sem
barnið getur skilið. Rétturinn til
að fá gögnum eytt er einnig ríkur
þegar kemur að börnum. Gildir
þetta til að mynda um Internetið.
Myndbirting á Netinu
Almenna reglan varðandi mynd­
birtingu á Netinu er sú að ef
hægt er að greina einstaklinginn
af myndefni þá þarf að virða
persónuverndarlögin. Einkum
ef um er að ræða viðkvæmar
persónuupplýsingar. Máli getur
einnig skipt hvort að um þjóðlífs­
eða hversdagsmynd sé að ræða
eða mynd þar sem einstaklingur
er aðalefni myndarinnar. Í fyrra
tilvikinu þyrfti að líkindum ekki
að afla samþykkis einstaklings
sem bregður fyrir á myndinni en í
því síðara þyrfti líklega samþykki.
Myndbirting af börnum
Á vef Persónuverndar segir um
myndbirtingu af börnum á sam­
félagsmiðlum: „Foreldrar og for­
sjáraðilar þurfa að virða einkalíf
barna sinna og fara varlega í að
birta myndir og/eða upplýsingar
um börn sín á opinberum vett­
vangi. Börn ætti aldrei að sýna
á niðrandi eða óviðeigandi hátt,
t.d. þannig að þau séu nakin,
klæðlítil eða í erfiðum aðstæðum.
Brýnt er að hafa í huga að allt sem
birt er á Netinu má finna síðar og
getur haft áhrif á líf barnsins með
ýmsum ófyrirséðum hætti. Er því
rétt að setja sig í spor barnsins og
hugsa um hvaða áhrif umfjöllun
eða myndir geta haft á barnið síð­
ar.“
Auðvitað er best að fá sam­
þykki fyrir myndbirtingu frá barni
sínu áður en það er nefnt á sam­
félagsmiðlum eða myndir af því
birtar, þá þarf þó að miða við ald­
ur barns og þroska.
Myndbirting í fjölmiðlum
Fjölmiðlar hafa rýmri rétt en aðr­
ir til myndbirtingar og vinnslu
persónuupplýsinga. Persónu­
verndarlögin gilda ekki nema
að takmörkuðu leyti um slíka
vinnslu. Því er ekki alltaf
nauðsynlegt fyrir fjölmiðla að afla
samþykkis fyrir myndbirtingu
þegar myndir hafa fréttagildi og
eiga erindi við almenning.
Rétturinn til að gleymast
Þú átt rétt til þess að gleymast á
Netinu að vissum skilyrðum upp­
fylltum. Best er að hafa samband
við ábyrgðaraðila þess vefsvæðis
sem geymir upplýsingarnar sem
þú vilt fá eytt. Einnig getur þú átt
rétt á því að leitarvélar á Netinu,
svo sem Google, afmái tiltekna
leitarniðurstöður um þig, sér­
staklega ef miklir hagsmunir eru
í húfi.
Eftirlitsmyndavélar
Einstaklingar og fyrirtæki hafa al­
mennt heimild til að vakta lóðir
sínar til að tryggja öryggi og eign­
ir. Hins vegar má það ekki vera
gert með leynd. Efni sem verður
til við rafræna vöktun mega að­
eins þeir sem þurfa starfa sinna
vegna hafa aðgang að og mega
bara skoða ef sérstakt tilefni er til
og bara af þeim sem heimild hafa
til þess. Myndefnið má almennt
ekki varðveita lengur en í 90 daga.
Birting á efni úr myndavél­
um, án samþykkis myndefnis, á
samfélagsmiðlum væri að líkind­
um ekki heimil. Hollara væri fyrir
einstaklinga að deila myndefni
sem talið er að sýni einstaklinga
við ólöglegt athæfi, aðeins með
lögreglunni.
Drónar
Fjarstýrðir drónar með mynda­
vélum eru orðnir algengari í
samfélaginu. Þegar myndir eða
myndbönd eru tekin með slíkum
tækjum þarf að gæta að persónu­
verndarlögum og ávallt virða frið­
helgi einkalífs einstaklinga. Ef
myndatakan er einvörðungu til
einkanota, fellur hún ekki undir
persónuverndarlöggjöfina. En
slík myndataka gæti þó vegið að
friðhelgi einkalífs myndefnis svo
jafnvel þó að um persónuleg not
sé að ræða þyrfti að hafa varann
á. Um leið og efnið er birt opin­
berlega, svo sem á samfélagmiðl­
um, þá telst upptaka eða mynd
ekki lengur til einkanota og ber
þá að virða persónuverndarlögin.
Hljóðupptökur
Hver kannast ekki við setninguna:
Athugið að símtal þetta gæti verið
hljóðritað? Hljóðupptökur falla
undir persónuverndarlög ef hægt
er að persónugreina þá einstak­
linga sem í hlut eiga. Almennt
mega einstaklingar ekki taka upp
samtöl manna á milli, eða ræður,
nema með samþykki þeirra sem
á upptökunni heyrast. Ef um við­
varandi upptöku, eða upptöku
sem er endurtekin reglulega, er
að ræða þá telst slík upptaka raf­
ræn vöktun og þarf að hlíta þeim
reglum sem um rafræna vöktun
gilda. Og fyrirvari um að sím­
tal gæti verið hljóðritað? Sam­
kvæmt Persónuvernd getur slíkur
fyrirvari mögulega verið í ósam­
ræmi við meginreglur persónu­
verndarlaga um sanngirni og
gagnsæi, enda á einstaklingur­
inn rétt á að vita hvort unnið sé
með persónuupplýsingar hans,
en ekki nægir að segja honum að
það sé mögulegt. n
Athugið að símtal þetta
gæti verið hljóðritað
Erla Dóra
erladora@dv.is