Morgunblaðið - 02.01.2020, Síða 12

Ártal síðasta riðutilfellis Hvenær riðuhöftum verður að óbreyttu afl étt í hólfi nu
Sauðfjárveikivarnarlínur og riðutilfelli
Landnámshólf (að hluta)
2003 Árslok 2023
Vatnsneshólf
2015 Árslok 2035
Húna- og Skagahólf
2019 Árslok 2039 Tröllaskagahólf (að hluta)
2017 Árslok 2037
Hreppa-, Skeiða-
og Flóahólf
2010 Árslok 2030
Biskupstungnahólf
2004 Árslok 2024
Suðurfjarðahólf
2005 Árslok 2025
Heimild: MAST
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Þótt Skjálfandahólf sé talið ósýkt af
riðu frá upphafi þessa árs verða
enn sjö af 25 sauðfjárveiki-
varnahólfum landsins talin sýkt
vegna þess að riða hefur komið þar
upp á síðustu tuttugu árum.
Riðutilfellum hefur fækkað mjög
frá því að veikin náði hámarki fyrir
um fjórum áratugum. Þá var riða
þekkt á rúmlega hundrað bæjum og
fannst árlega í næstum því 700
kindum. Gripið var til aðgerða til að
stöðva útbreiðslu veikinnar það ár
og hert á þeim árið 1986. Í þeim
felst meðal annars að öllu fé við-
komandi bónda er fargað og um-
hverfi, hús og tæki sótthreinsuð.
Eitt riðutilfelli á ári
Þegar aðgerðir voru hafnar var
landinu skipt í 38 varnarhólf og
voru 25 þeirra sýkt. Búið er að sam-
eina mörg hólf. Svæði er skilgreint
sem sýkt í 20 ár eftir að riða hefur
verið staðfest. Nú eru varnarhólfin
25 og eru sjö þeirra sýkt, eftir að
Skjálfandahólf féll út af lista hinna
sýktu svæða nú um áramótin.
Undanfarin þrjú ár hefur verið
staðfest eitt riðutilfelli á ári á land-
inu og tvö til þrjú á árunum 2015 og
2016. Flest hafa tilfellin verið í
Skagafirði síðustu árin og riða hef-
ur eingöngu komið upp á Norður-
landi síðustu fimm árin.
Að óbreyttu verður sýkti hluti
svokallaðs Landnámshólfs laus úr
herkvínni í lok árs 2023, Biskups-
tungnahólf tveimur árum síðar og
svo Suðurfjarðahólf árið 2025.
Lengra er í önnur sauðfjárveiki-
varnahólf enda styttra síðan riða
hefur komið upp þar.
Hólfunum er skipt upp með
varnarlínum sem ýmist eru girð-
ingar eða náttúrulegar hindranir,
svo sem ár. Upphaflegur tilgangur
þessa fyrirkomulags var að varna
útbreiðslu sauðfjársjúkdóma sem
borist höfðu með innflutningi á
karakúlfé frá Þýskalandi árið 1933,
eins og fram kemur á vef Matvæla-
stofnunar. Með aðgerðum stjórn-
valda var mæðiveikinni útrýmt en
ekki tókst eins vel með garnaveik-
ina. Því eru varnarlínurnar enn
notaðar til að hindra útbreiðslu
hennar. Þær gegna einnig mikil-
vægu hlutverki við upprætingu
riðuveikinnar og geta haft þýðingu
við að hindra útbreiðslu nýrra
smitsjúkdóma.
Mismunandi staða hólfa
Varnarhólf sem talin eru ósýkt
hafa mismunandi stöðu. Þannig
hafa þau fjögur hólf sem riða hefur
aldrei greinst í ein heimild til að
selja líflömb um allt land, yfir allar
varnarlínur, að fengnu leyfi Mast.
Þetta eru Snæfellsneshólf, Vest-
fjarðahólf eystra, Norður-Þing-
eyjarsýsla og Öræfi. Ekki er heim-
ilt að flytja fé inn á þessi svæði og
ekki á milli þeirra. Það er gert til að
reyna að verja þau gegn smitsjúk-
dómum.
Engar takmarkanir eru settar á
flutninga með lifandi fé milli hjarða
innan annarra ósýktra svæða.
Meiri hömlur eru á sauðfjárrækt
og starfsemi á svæðum sem skil-
greind eru sem sýkt svæði. Allir
flutningar á fé á milli hjarða innan
þessara svæða og frá þeim eru bann-
aðir.
Fé sem sleppur yfir varnarlínur
skal slátra. Strangar reglur gilda
einnig um flutning á tækjum og
ýmsum varningi yfir varnarlínur.
Tvö hólf eru með sýkt og ósýkt
riðusvæði innan sinna vébanda,
Tröllaskagahólf og Landnámshólf. Í
því fyrrnefnda er Dalvíkurbyggð
norðan Hámundarstaða á Árskógs-
strönd talin sýkt svæði. Sveitar-
félögin Ölfus, Hveragerði og Ár-
borg og Grafningur eru skilgreind
sem sýkt svæði í Landnámshólfi.
Sjö varnarhólf sýkt af riðuveiki
 Skjálfandahólf nú skilgreint sem ósýkt riðusvæði  Hömlum á flutningi fjár á milli bæja innan
svæðisins er þar með aflétt  Bændum í fjórum varnarhólfum heimilt að selja líflömb yfir varnarlínur
12
FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. JANÚAR 2020
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
Höfundaréttarmál sem afkomendur
listamannsins Jóns Kristinssonar
höfðuðu síðla árs 2015 gegn afkom-
endum Gunnars Bachmann, vegna
meintrar óheimillar eftirgerðar á
Rafskinnumyndum, verður aftur
tekið fyrir í Héraðsdómi Reykja-
víkur 7. janúar.
Landsréttur dæmdi í mars síðast-
liðnum dóm héraðsdóms ómerkan
vegna ýmissa annmarka dómsins og
vísaði málinu heim í hérað. Héraðs-
dómur hafði þá dæmt afkomendum
Jóns Kristinssonar 4,9 milljónir
með vöxtum í skaða- og miska-
bætur, vegna brota á höfundarétti.
Sala og sýning á svokölluðum
Rafskinnumyndum sem Jón teikn-
aði fór fram, en þær voru birtar í
flettiauglýsingagrind fyrst árið
1943, í samstarfi við Gunnar Bach-
mann, sem kom Rafskinnu á fót ár-
ið 1935. Afkomendur Gunnars settu
upp sýningu í Gallerí Fold árið 2013
þar sem frummyndir Jóns Krist-
jánssonar voru til sölu ásamt eft-
irprentunum. Þá voru einnig seld
póstkort, veggspjöld og auglýs-
ingaspjöld sem sýnd voru á bið-
stöðvum Strætó. Töldu afkomendur
Jóns að með þessu væri brotið á
höfundarétti hans, en sömu kröfur
eru nú lagðar fram og fyrir héraðs-
dómi í febrúar 2018.
Morgunblaðið/Rósa Braga
Rafskinnumyndir Afkomendur Gunnars settu upp sýningu árið 2013.
Málið tekið upp á ný
 Deilt um höfundarrétt Rafskinnu
Rósa Margrét Tryggvadóttir
rosa@mbl.is
Reynir Lyngdal, sem leikstýrði
Áramótaskaupi 2019, segist í sam-
tali við Morgunblaðið aðeins hafa
fengið jákvæð
viðbrögð við
skaupinu. Er
þetta í annað
sinn sem Reynir
leikstýrir ára-
mótaskaupinu,
en hann var einn-
ig leikstjóri ára-
mótaskaupsins
2006.
„Ég er mjög
glaður með
þetta. Mér fannst þetta takast vel
hjá okkur. Það var allavega mikið
hlegið á mínu heimili,“ segir
Reynir, sem segist hafa skemmt sér
afskaplega vel við að vinna að
skaupinu.
„Flestir ef ekki allir sem ég hef
heyrt í eru bara ánægðir og fannst
þetta skemmtilegt og fyndið,“ segir
Reynir.
Hann viðurkennir þó að hann
hafi ekki farið inn á Twitter þar
sem fjöldi Íslendinga hefur tjáð sig
um sjónvarpsþáttinn, sem er eins
og þekkt er einn sá allra vinsælasti
á landinu.
Opinn fyrir öðru skaupi
Kveðst Reynir hafa fengið fjöl-
mörg falleg skilaboð frá fjölmörg-
um en segir að skilaboð frá Karli
Ágústi Úlfssyni hafi staðið upp úr
enda hafi hann mikla reynslu í
bransanum.
„Það er bara gleði og jákvæðni.
Ég er bara rosalega ánægður að
hafa fengið að gera þetta aftur með
öllu þessu frábæra fólki sem ég
vann með. Það er það sem stendur
upp úr,“ segir Reynir.
Aðspurður segist hann opinn fyr-
ir því að taka aftur að sér leikstjórn
áramótaskaupsins en neitar því
ekki að því fylgi álag.
„Maður væri ekki að þessu ef
maður væri of mikið að pæla í því
hvað öðrum finnst,“ segir Reynir.
Viðbrögð
við skaup-
inu jákvæð
 Reynir hefur þó
ekki skoðað Twitter
Reynir
Lyngdal