Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.01.2020, Blaðsíða 14

VIÐTAL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19.1. 2020
ekki fara í Þjóðleikhúsið þar sem pabbi var
enn. Það var líka þessi höfnunarótti. Þótt ég
væri búin að sanna það fyrir sjálfri mér að ég
ætti erindi og komast í gegnum námið vildi ég
ekki fara auðveldu leiðina eða gefa fólki færi á
að segja að ég væri þar vegna hans. Ég var
hörð á því og var því í sjálfstæða geiranum um
tíma. Ég hafði þá strax áhuga á leikstjórn. Ég
fann strax mikla þörf fyrir að fá að hafa um
hlutina að segja. Það er svo mikil sköpunar-
útrás að leikstýra,“ segir hún.
„En svo fóru tækifærin að koma í leiklistinni
og ég hef leikið miklu meira en leikstýrt. Í dag
er ég farin að blanda þessu meira saman og
svo hef ég líka verið að framleiða. Stærsta
verkefnið mitt hingað til er Fangar, sem var
áratug í vinnslu, en við unnum það saman, ég
og Nína Dögg Filippusdóttir, ásamt frábærum
hópi fólks. Á þessum áratug vorum við enda-
laust við það að gefast upp, koma okkur svo
aftur í gang; þetta var ótrúlega lærdómsríkt.
Þetta var mörg hundruð milljóna króna verk-
efni og óyfirstíganlega flókið og stórt fyrir fólk
eins og okkur Nínu, sem unnum báðar í fullu
starfi sem leikkonur með þessu. En það var
eitthvert erindi þarna sem brann á okkur sem
varð þess valdandi að við gátum ekki sleppt
takinu á þessu. Við unnum mikla rannsóknar-
vinnu inni í fangelsinu og okkur fannst við
skulda þessum konum að raddir þeirra fengju
að heyrast. Og það er gaman að segja frá því
að nú erum við heldur betur að uppskera. Við
erum búin að selja réttinn til Hollywood. Það
er búið að skrifa undir samning og er þetta
fyrsta íslenska serían sem er endurgerð í
Hollywood,“ segir Unnur og brosir út að eyr-
um.
Farið þið út að vinna við þættina?
„Það er allt opið. Þetta er rosa stórt! Mjög
stór nöfn sem koma að þessu sem við megum
ekki greina frá strax. Og þetta sem byrjaði
bara sem hugmynd þegar við Nína vorum að
láta okkur leiðast í fæðingarorlofi! Maður skal
aldrei vanmeta sköpunarkraftinn sem getur
myndast þegar nýtt líf kviknar.“
„Ekki vera þessi týpa“
Við vendum kvæði okkar í kross og ræðum um
konur í listum og jafnréttismál sem eru Unni
hugleikin. Unnur segir að konur í listum séu
loksins að verða meira áberandi og fái nú frek-
ar tækifæri en áður. Í Borgarleikhúsinu hefur
Kristín Eysteinsdóttir gert mikið fyrir jafn-
rétti í leikhúsinu, að sögn Unnar.
„Þegar konur eru komnar í valdastöður gefa
þær öðrum konum oft frekar tækifæri. Þetta
hefur verið ráðandi í hina áttina þegar karlar
stjórna fyrirtækjum, viðskiptaheimurinn er
besta dæmið um það. Þetta er aðeins að breyt-
ast í listum, sem er geggjað, nauðsynlegt og
mjög mikilvægt. Ég hef reynt að hafa áhrif á
þessi mál, kannski óbeint, meðal annars með
kvennafókusnum í Föngum. Ég er alin upp af
mjög sterkri konu. Hún hefur setið ein í
stjórnarherbergjum með körlum og sagt mér
sögur af því. Það er svo stutt síðan við fengum
ekki að vera með, sátum ekki við borðið þar
sem ákvarðanirnar eru teknar,“ segir hún.
Unnur segist hafa skrifað greinar um jafn-
réttismál í Morgunblaðið þegar hún var ung
kona í leiklistarnáminu. „Það þótti mjög sér-
stakt og ég fékk að heyra það frá kollegum
mínum, strákum, sem sögðu: „Ekki vera þessi
týpa.“ Það fannst mér áhugavert, því ég er alin
upp við að það sé enginn munur á mér og bróð-
ur mínum; að ég gæti gert allt sem ég vildi.
Svo allt í einu mætti ég fordómum og sá að ég
hafði ekki eins sterka rödd og ég hélt; ég þótti
bara frekar leiðinleg að vera að hafa skoðanir
á þessu. En það virkaði alveg þveröfugt á mig
og ég hef verið á kafi í þessum málefnum síð-
an, meðal annars verið verndari UN Women í
mörg ár,“ segir hún.
„Ég er mikill jafnréttissinni en það fer líka í
taugarnar á mér þegar það hallast í hina átt-
ina. Eins og mér fannst stundum gerast í
MeToo. Þetta er ekki kynjastríð, þó að sumum
finnist það. Ég er ekki átakamiðuð og finnst
við verða að gera talað um hlutina saman, ann-
ars er þetta einskis virði,“
segir hún.
„MeToo-byltingin var
ekki bara óþægileg fyrir
karla heldur líka konur; að
uppgötva að það var ým-
islegt í samskiptum sem
var alls ekki í lagi en manni
hafði fundist í lagi. Það fór
í gang ótrúlega sársauka-
fullt þroskaferli sem ég
held að mjög margar konur
hafi gengið í gegnum. Mað-
ur var orðinn samdauna
mjög óþægilegum og óeðlilegum hlutum. Það
sem flækir þetta hins vegar er að í listinni þarf
maður að fara út fyrir þægindarammann og
fara á staði sem eru óþægilegir og mörkin eru
óljós. Mér hefur fundist MeToo-byltingin ótrú-
lega mikilvæg í okkar bransa, en að sama
skapi ógeðslega erfið. Þetta hafa verið ótrúleg-
ir tímar síðan þessi bylting varð, fullir af átök-
um og erfiðleikum, og við verðum alveg lengi
að vinna úr því. En í stóra samhenginu var
þetta nauðsynlegt fyrir okkur öll.
Mörkin afmáð í starfinu
Starf okkar leikara er í eðli sínu markalaust;
við erum að vinna með okkar eigin tilfinningar.
Það er í rauninni sturlað að maður sé ekki
stanslaust í dáleiðslu og hjá sálfræðingum mið-
að við hvað maður gengur nærri sér í þessu
starfi. Maður afhjúpar sig alla daga, tilfinn-
ingalega, líkamlega, verður ástfanginn á svið-
inu. Svo mætir maður í viðtal eins og þetta og
talar um börnin sín. Maður fórnar sér á vissan
hátt fyrir starfið. Starfið gengur út á að afmá
mörk; að þú sem áhorfandi sjáir eitthvað sem
er truflandi, spennandi og hættulegt. Að þú
sjáir inn í sál persónunnar á sviðinu. Og ef vel
tekst til upplifir áhorfand-
inn einhvers konar hreins-
un eða vakningu, létti eða
innblástur. Listin á að
ganga út á það. Þetta á
ekki að vera öruggur stað-
ur; það má aldrei vera
vopnahlé, og það eiga ekki
að vera mörk úti um allt.
Listin felst í því að
sprengja upp mörk. Þetta
er eldheit umræða núna.
Við verðum auðvitað að
geta átt samtal um þessi
mörk og það er auðveldara núna. Ég er ekki
bara að tala um ástarsenur eða eitthvað kyn-
ferðislegt heldur ekki síst tilfinningaleg
mörk,“ segir Unnur.
„Ég hef notið þeirrar gæfu að hafa fengið að
leika stórar rullur á mínum ferli þar sem ég
geng í gegnum miklu sterkari og dýpri tilfinn-
ingar en maður gerir í lífinu, alla vega á svona
venjulegu ári. Og maður þarf að vera tilbúinn
að fara þangað,“ segir hún.
„Þegar ég kem heim eftir þriggja tíma
drama er ég eins og undin tuska. Góður leik-
stjóri krefur mann um að fara á mjög afhjúp-
andi staði í manni sjálfum. Það er eins og að
vera í endalausri þerapíu af því maður fær að
lifa svo hátt og gráta svo mikið og fara í gegn-
um svo margt í vinnunni. Á meðan flestir reyna
að fela það, þá vinn ég við að afhjúpa varn-
arleysi mitt,“ segir Unnur og brosir út í annað.
„Þá er mikilvægt að vera með gott jarð-
samband og fara vel með sig. Margir halda því
fram að maður þurfi að vera í rugli til að geta
framkallað rugl. Það er þvert á móti. Mjög
margir leikarar passa vel upp á skrokkinn sinn
og andlegu hliðina.“
Starfið hljómar mjög taugatrekkjandi!
„Já, en að sama skapi er það mjög heilandi.
Mér finnst það lúxus að fá að gráta í vinnunni
og upplifa hluti sem ég myndi annars aldrei
upplifa. Ef ég hefði ekki farið í leiklist hefði ég
líklega farið í sálfræði. Í báðum störfum þarf
maður að hafa áhuga á fólki og geta sett sig í
spor þess. Og hlusta á fólk. Sem leikari þarf
maður að vera í raunverulegri hlustun og
hlusta á mótleikara sinn. Þar liggur galdurinn,
í loftinu á milli fólksins á sviðinu. Það má aldrei
allt vera öruggt, heldur verður það að vera svo-
lítið hættulegt.“
Tekið til í lífinu eftir leikhúsferð
Talið berst að hlutverki leikhússins. „Mér
finnst allar listir lífsnauðsynlegar öllum sam-
félögum, eins konar súrefni og andleg næring.
Við getum haft alveg gríðarleg áhrif til góðs
með góðu leikhúsi. Pólitískt leikhús ýtir við
fólki og gildum þess og viðmiðum en ekki síður
skiptir máli að leikhús gleðji. Það þarf ekki allt
að vera stuðandi. Ég leikstýrði Mamma Mia!
og kynntist því hversu gefandi það getur verið
þegar leikhús virkar heilandi á fólk. Ég fékk
mörg bréf frá fólki sem lýsti því hvernig það
gat gleymt sínum persónulegu erfiðleikum um
stund og fengið að njóta augnabliksins. Ég hef
líka fengið bréf þar sem fólk segist hafa tekið
til í lífi sínu og hjónabandi eftir leikhúsferð. Ég
hef verið í mörgum hjónaátakaverkum, eins og
Brot úr hjónabandi og Dúkkuheimili. Það hef-
ur virkað sem einhver spegill og fólk hefur far-
ið heim og ákveðið að ræða saman. Í leikhúsinu
áttu að geta speglað þitt líf og þínar tilfinn-
ingar. Þetta á að vera heilagur staður. Sam-
bandið milli leikarans og áhorfandans er mag-
ískt. Það getur allt gerst; maður er kannski
búinn að æfa verk í átta vikur en það er ekki
fyrr en áhorfendur mæta að galdurinn verður.
Það er svo spennandi að finna sambandið við
áhorfendur,“ segir hún.
Finnurðu hvernig áhorfendum líkar verkið?
„Já, maður finnur hlustunina. Hvernig fólk
hlustar og hvernig það klappar. Stundum eftir
áhrifamikið verk er ekkert klappað í heila mín-
útu; það má heyra saumnál detta. Svo byrjar
fólk að klappa. Það eru mestu töfrastundirnar.
Á móti finnur maður líka ef fólki leiðist. Það er
ekkert verra en vont leikhús, það er hræðilegt.
Líka fyrir listamennina, en aðallega fyrir
áhorfendurna. Auðvitað eru allir að gera sitt
Unnur leikur um þessar mundir í Vanja frænda eftir Antons Tsjekhov. Hér eru hún í dramatískri
senu með Katrínu Halldóru Sigurðardóttur. Verkið hefur fengið afar góða dóma.
Morgunblaðið/Ásdís
Íslenska sjónvarpsserían Fangar hefur nú verið seld til Hollywood. Nína Dögg Filippusdóttir, Stein-
unn Ólína Þorsteinsdóttir og Unnur Ösp Stefánsdóttir léku allar í Föngum en Nína og Unnur voru
einnig framleiðendur, ásamt Davíð Óskari Ólafssyni og Árna Filippusyni. Ragnar Bragason leik-
stýrði en handritið skrifaði Margrét Örnólfsdóttir.
Ljósmynd/Lilja Jónsdóttir
Unnur lék á móti eigin-
manninum Birni Thors í
Brot úr hjónabandi.
Ljósmynd/Börkur Sigþórsson
’Við eignuðumst í raunheilbrigt barn en fór-um svo að átta okkur áþví að eitthvað væri að og
var hún greind með CP
níu mánaða. Þetta var
mikið áfall, auðmýkjandi
og þroskandi. Maður fær
nýja sýn á lífið sem ég hef
nýtt mér í leiklistinni.