Dagblaðið Vísir - DV - 17.07.2020, Síða 12

12 FRÉTTIR 17. JÚLÍ 2020 DV
skipt miklu máli fyrir okkur
að hafa fyrirmyndir, ótrúlega
flottar og fyndar konur eins og
til dæmis Eddu Björgvins og
Helgu Brögu og svo auðvitað
Stelpurnar á Stöð 2.“
Konur, samkeppni og laun
Talið berst að konunum í leik-
listarbransanum og launa-
kjörum.
Júlíana: „Persónulega lít
ég ekki á þetta sem einhverja
samkeppni við aðrar leikkon-
ur. Það eru auðvitað prufur
sem þú ferð í en ég hugsa
þetta meira þannig að þetta
er týpuval, hvort sem þú færð
hlutverkið eða ekki. Leiklist
er list og þess vegna er þetta
oft huglægt mat hjá hverjum
og einum. Þú reynir að vera
besta útgáfan af sjálfum þér.“
Vala: „Okkur hefur gengið
vel, en við erum auðvitað
bara að tala út frá okkur hvað
varðar launamismun. Þetta er
að breytast, þetta er bara hluti
af einhverju gömlu sem er að
deyja út.“
Júlíana: „Mér þótti alltaf
erfiðast að semja um launin
mín, mig langaði ekki að
sýnast frek eða merkileg með
mig. Núna erum við báðar
með umboðsmann sem sér um
þau mál fyrir okkur.
Vala: „Ég held að launavið-
ræður séu erfiðar fyrir alla
leikara, og auðvitað mest þá
sem eru að byrja í bransanum.
Þessi vinna er samofin per-
sónunni þinni; þú ert vinnan.
Það er rosalega erfitt að sitja
fyrir framan einhvern og
segja: „Ég er milljón króna
virði.“ Þú ert hræddur um
að þú sért ekki nóg. Ég held
að þetta sé alveg eins með
leikara og leikkonur. Eftir því
sem þú færð meiri reynslu þá
færðu meira faglegt sjálfsör-
yggi. Núna er miklu algengara
að leikarar á Íslandi séu með
umboðsmann og það er auð-
vitað bara stórkostlegt. Ef þú
ert með einhvern sem sér um
þessi mál fyrir þig þá hættir
þetta að vera persónulegt.“
Júlíana: „Það var erfitt að
semja um laun í fyrstu, fannst
mér. Við höfðum eiginlega eng-
in viðmið. Ég bað um það sem
mér fannst að ég ætti skilið.“
Vala: „Þegar við vorum að
stíga fyrstu skrefin, þá fannst
okkur bara svo magnað að
vera að gera þetta. Þegar ég
lít til baka þá hugsa ég alveg
með mér að þetta hafi nú ekki
verið mikill peningur sem við
báðum um. En samt sé ég ekki
eftir neinu. Þetta var eins og
fá „masterclass“ í kvikmynda-
gerð.“
Síðan um leið og við fengum
grænt ljós á að gera seríu tvö
af Þær tvær þá gátum við sett
fram aðeins meiri kröfur, eins
og að fá greitt fyrir handrita-
skrifin líka. Við vorum komn-
ar með aðeins meira sjálfs-
traust.“
Blaðamanni leikur einn-
ig forvitni á að vita hvernig
það sé að vera útivinnandi
móðir „í bransanum“, á fullu
að reyna að koma sér áfram
samhliða því að reka fjöl-
skyldu. Júlíana er tveggja
barna móðir og segir það vera
mikið púsl.
Júlíana: „Ég kannast sko
alveg við þetta mömmusam-
viskubit. Sérstaklega þegar
við vorum í tökum á annarri
seríu og dagarnir voru langir
og ég var alltaf á einhverjum
bömmer að þurfa að biðja
um pössun. Þetta er erfitt,
en þetta hefst. Þetta reddast
alltaf einhvern veginn.“
#Metoo breytti öllu
Talið berst að #metoo-bylt-
ingunni sem setti samfélagið
nánast á annan endann. Leik-
arabransinn var svo sannar-
lega ekki undanskilinn og
fjölmargar konur innan stétt-
arinnar stigu fram og tjáðu
sig um kynferðislegt áreiti, of-
beldi og valdmisbeitingu sem
þær höfðu orðið fyrir í námi
og/eða starfi. Landsþekktir
leikarar og leikstjórar sögðu
upp eða var vikið úr starfi og
umræðan varð allt í einu mun
opnari.
Vala: „Ég man alveg eftir
því þegar ég var í Leiklistar-
skólanum, það var einhver
svona stemning í gangi þar,
einhver svona hugsunar-
háttur sem ég tileinkaði mér
þó svo að enginn hefði sagt
neitt við mig. Mér fannst ég
alltaf þurfa að vera rosa flott
og kynþokkafull. Þegar ég var
að útskrifast úr skólanum þá
var metoo-byltingin að byrja
og það var eins og allir væru
að vakna til meðvitundar.
Júlíana: „Ég lærði leiklist úti
í Bretlandi og það voru auð-
vitað æðisleg ár. En ég er al-
veg sammála Völu með þessa
skrítnu stemningu. Það var
einhver svona pressa á stelpur,
eins og þær þyrftu alltaf að
vera kynþokkafullar.“
Vala: „Þetta er að breytast
rosalega mikið, ég get alveg
sagt það. Það er eitthvað mjög
stórt „shift“ í gangi.“
Vandræðalegir feilar
Eigið þið einhverjar sögur um
vandræðaleg eða óþægileg at-
vik á ferlinum?
Júlíana: „Ég tók einu sinni
að mér að vera svona leyni-
gestur í veislu hjá vinnustað,
úff, ég held að það sé með
því óþægilegra sem ég hef
gert. Ég átti sem sagt að leika
kærustu nýja starfsmannsins
og við áttum að gera okkur að
fíflum og lyfta partýinu upp. Í
lok kvöldsins fengu gestirnir
svo að vita þetta hefði bara
verið leikur, og allir í salnum
voru bara: „Aaaaahh, ókei.“
Verst að það voru alveg nokkr-
ir sem fóru áður en þetta var
tilkynnt!“
Vala rifjar einnig upp þegar
þær stöllur voru fengnar til að
skemmta gestum í partýi sem
var haldið í sal Hvalasýning-
arinnar á Granda.
„Það var alveg skelfilegt,
bara eins vont að það gat orð-
ið. Salurinn var þannig að það
bergmálaði rosalega mikið
og það voru mikil læti. Fólkið
var augljóslega ekki að hlusta
á okkur og það hló enginn. Ég
man bara að þegar þetta var
búið þá hugsaði ég með mér:
„Ókei, er þetta málið? Er þetta
eitthvað sem ég er að fara
að vinna við?“ Ég ber alveg
rosalega mikla virðingu fyrir
þeim sem vinna við uppistand.
Þá hefurðu nefnilega ekkert
hlutverk til að fela þig á bak
við, þú ert bara þú sjálfur og
hlátur er eini mælikvarðinn á
hversu góður þú ert. Og annað
hvort hlær fólk eða ekki.“
Stelpurnar eru
orðnar óhræddari
Það er ekki hjá því komist að
ræða aðeins um konur í gríni,
enda hafa þær lengi verið í al-
gjörum minnihluta hér. Þær
segja ákveðna vitundarvakn-
ingu hafa verið í gangi undan-
farin misseri, og líklega hafi
það byrjað með Stelpunum á
Stöð 2. Stelpur eru óhræddari
en áður en við að fara alla leið
í gríninu.
En öllu gríni fylgir einhver
alvara, og líka pólitík. „Ég er
ekki bundin neinum flokki eða
neitt þannig. En ég meina, öllu
gríni fylgir einhver afstaða.
Þú getur til dæmis verið að
leika manneskju sem er nars-
issískur fáviti, einhver sem
kaupir allt það nýjasta og er
ekki vinna fyrir hlutunum.
En þú vilt sýna fram á fárán-
leikann, ekki ýta undir hann,“
segir Vala.
Ætluðu að verða
lögga og læknir
Það er allt opið varðandi fram-
tíð hjá þeim vinkonum og sam-
starfskonum. Það er heldur
ekkert öruggt, og það er ekki
alltaf auðvelt að gera plön
þegar kemur að leiklistinni.
Vala: „Þegar ég var í Versló
ætlaði ég að verða læknir. Ég
skráði mig í lífefnafræði eftir
stúdentinn af því að það árið
voru ekki haldin inntökupróf í
læknadeildina. En svo fékk ég
vinnu í Borgarleikhúsinu og
ég varð bara heltekin. Þannig
að það varð ekkert úr lífefna-
fræðinni eða læknisfræðinni.
En jæja, ég styrkti allavega
Háskóla Íslands um 40 þúsund
krónur!“
Júlíana: „Á sínum tíma þá
skráði ég mig Lögregluskól-
ann af því að ég sá fram á að
vera verkefnalaus um haustið.
Ég hugsaði þá bara með mér
að ég gæti alveg eins orðið
bara lögga, mér hefur alltaf
fundist löggustarfið rosalega
spennandi. En svo fóru verk-
efnin allt í einu að hrúgast
inn hjá mér og það varð fullt
að gera. En kannski fer ég í
lögguna seinna? Það er ágætt
að hafa eitthvað plan b. Ég
hef aldrei verið með eitthvað
svona „fimm ára plan“. En
fyrir nokkrum árum skrif-
aði ég lista yfir það sem ég
vildi gera sem leikkona. Eitt
af því sem ég skrifaði niður
var að vinna með Baldvin Z
leikstjóra. Og núna í dag er
hann að vinna með okkur að
þáttunum Venjulegu fólki,
hann og framleiðslufyrir-
tækið Glassriver, sem er alveg
magnað. En það er alltaf þessi
hugsun í gangi hjá manni: Þú
veist aldrei hvenær hættir að
ganga vel. Eftir hvert verk-
efni hugsarðu kannski: „Ókei,
nú er þetta búið.“ Ég er alltaf
bara svo þakklát fyrir að fá að
vinna.“ n
Það var einhver svona pressa
á stelpur, eins og þær þyrftu
alltaf að vera kynþokkafullar.
Júlíana Sara
Stelpurnar segja #metoo byltinguna hafa valdið algjörum straumhvörfum í bransanum. MYND/ERNIR