Fréttablaðið - 09.09.2020, Qupperneq 10

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Björn Víglundsson RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is
Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is

Það þarf
sterk bein til
að ræða
mannrétt-
indi við
Erdogan
með allan
heiminn á
móti sér.

Gengis-
stöðugleiki
er hagsmuna-
mál allra.
Aðalheiður
Ámundadóttir
adalheidur @frettabladid.is

Genesis® II E-415 GBS
Verð: 208.500 kr.
Kostnaður Íslands af kórónafaraldrinum verður umtalsverður. Mikill samdráttur hefur orðið í ferðaþjónustu, þessari grunnstoð hagkerfisins.
Ekki er útlit fyrir að um hægist fyrr en seint á næsta
ári. Atvinnuleysi mun aukast mikið á þessu ári. Stað-
an er samt sem áður sterk. Viðskiptajöfnuður er enn
jákvæður. Skuldastaða ríkisins er góð, bæði sögulega
og í alþjóðlegum samanburði. Og gengi krónunnar
mun stöðugra en í fyrri áföllum, í skjóli gjaldeyris-
varaforða og fjárfestingahafta á lífeyrissjóði.
Stjórnvöld búa að þessu. Þau hafa svigrúm til að
grípa til mótvægisaðgerða fyrir fyrirtæki og heimili
til að draga úr áfallinu. Í undangengnum hagsveiflum
hefur slíku ekki verið til að dreifa. Viðskiptahalli
hefur gjarnan verið mikill, skuldastaða erfið og
ómögulegt hefur reynst að verja gengi krónunnar –
sem jafnan hefur gefið mikið eftir. Það hefur aftur leitt
til verðbólguskota, samdráttar í kaupmætti og aukins
kostnaðar fyrir lántakendur.
Miklu skiptir fyrir almenning að stjórnvöld við-
haldi árangri sínum í að verja gengi krónunnar.
Kostnaðurinn við að viðhalda stórum gjaldeyrisvara-
forða og takmarka gjaldeyrisviðskipti er því að öllum
líkindum réttlætanlegur. Spurningar vakna hins
vegar um hver á að bera þennan kostnað.
Seðlabankinn leitaði til lífeyrissjóðanna um að gera
hlé á gjaldeyrisviðskiptum sínum, fyrst til 17. mars og
svo til 17. september, sem sjóðirnir samþykktu. Ljóst
er að áframhald þarf að verða á þessum takmörk-
unum – að öllum líkindum vel fram á næsta ár.
Lífeyrissjóðirnir eru stórir á íslenskum fjármagns-
markaði. Eðlilegt var að leita fyrst til þeirra um aðstoð
við að verja krónuna. Verði niðurstaðan hins vegar
sú að takmarka þurfi gjaldeyrisviðskipti yfir lengra
tímabil er nauðsynlegt að ræða aðkomu annarra fjár-
magnseigenda. Gengisstöðugleiki er hagsmunamál
allra. Eðlilegt er að spyrja hvort launþegar einir eigi að
bera kostnaðinn af stöðugleikanum eða hvort sömu
leikreglur eigi að gilda um alla fjármagnseigendur.
Hver á að greiða fyrir
stöðugleika krónunnar?
Daði Már
Kristófersson
prófessor við
hagfræðideild HÍ
Snákaolía
Mikið var um dýrðir þegar
forstjórar Isavia og Samgöngu-
stofu undirrituðu í gær viljayfir-
lýsingu um samstarf sem felst í
því að prófa íblöndun repjuolíu
á stórvirk tæki á Kef lavíkurf lug-
velli. Samgöngu- og sveitar-
stjórnarráðherra, hellti síðan
f lösku af repjuolíu í tryllitæki
sem keyrði svo um f lugvallar-
svæðið á meðan fyrirmennin
klöppuðu. Þetta er nýjasta
leið yfirvalda til þess að finna
einhver not fyrir repjuolíuna
sem virðist vera einhvers
konar snákaolía iðnaðarins. Ef
tilraunin gengur upp verður
þó minna eftir af repjuolíu til
að blanda við malbik á vegum
landsins.
Samherji TV
Fyrstu fréttir um viðbúnað á
Suðurlandi voru á þá leið að um
væri að ræða sjónvarpsþætti
á vegum MTV en þeim kenn-
ingum var kollvarpað þegar PR-
meistarinn Þorbjörn Þórðarson
sást f lóttalegur á setti. Ekki
hefur sést tang ur né tetur af
rannsóknar lög reglumann inum
Jóni Óttari. Að því er Frétta-
blaðið kemst næst er um að ræða
byltingarkennda heimilda-
mynd á vegum Samherja-TV
þar sem sannleikurinn mun
loks koma fram. Mikill viðbún-
aður er á tökustað og eru við-
staddir skimaðir reglulega fyrir
COVID-19 og ættartengslum við
Helga Seljan í leiðinni.
Fólk sem gerir mannréttindavernd að ævi-starfi þarf að búa yfir persónueinkennum og þreki sem fáum er gefið. Þeir sem vilja aðeins vera mannrétt inda frömuðir þegar það hentar pólitískri rétthugsun eru ótrú-verðugir. Kjarkur og staðfesta hvað sem á
dynur eru því með mikilvægustu mannkostum tals-
manna mannréttinda, enda sigla þeir yfirleitt á móti
straumnum þegar mest liggur við.
Með ákvörðun um að þiggja heimboð til Tyrklands
hefur forseti Mannréttindadómstóls Evrópu ekki
aðeins haldið í heiðri órofa hefð sem myndast hefur
innan réttarins og á rót sína að rekja til þess sjónar-
miðs að öll aðildarríkin séu jafngildir aðilar að því
merkilega alþjóðasamstarfi sem varð til um eflingu
mannréttinda í Evrópu eftir seinni heimsstyrjöld.
Með heimsókninni fékk hann líka tækifæri til að tala
bæði við fremjendur mannréttindabrota og unga
kynslóð fólks sem býr við skert tjáningarfrelsi, skert
réttaröryggi og stórskaddað lýðræði.
Róbert Spanó gat sagt sér að heimsóknin færi fyrir
brjóstið á meginþorra manna, enda of býður flestum
það niðurrif á réttarríkinu og sjálfstæði dómsvaldsins
sem ríkisstjórn Erdogans hefur staðið fyrir í landinu
með tilheyrandi brotum á réttindum borgaranna. Það
þarf sterk bein til að ræða mannréttindi við Erdogan
með allan heiminn á móti sér.
Efnistökin í erindum sem dómsforsetinn flutti í
Tyrklandi hafa ekki orðið til í tómarúmi. Róbert átti
erindi við tyrknesk stjórnvöld, við tyrkneska dómara-
stétt og við tyrkneskt fræðasamfélag. Við stjórn-
málamenn ræddi hann mikilvægi réttarríkisins og
sjálfstæðis dómsvaldsins, við verðandi dómara ræddi
hann mikilvægi mannréttindalöggjafar Evrópu,
dómafordæmin frá Strassborg og grundvallarhlutverk
innlendra dómstóla í mannréttindavernd. Í háskóla-
samfélaginu fjallaði hann um tjáningarfrelsi og
akademískt frelsi við nemendur og kennara, sem ekki
hafa aðstöðu til að upplifa slíkt frelsi á hverjum degi.
Hann gat sagt upphátt það sem þau hefðu viljað segja,
við stjórnendur sem vikið hafa fjölda fræðafólks úr
starfi fyrir skoðanir sínar. Hann tók við heiðursdokt-
orsnafnbót til að sýna að hann meinti hvert orð.
Það verður erfitt að mæla árangur heimsóknarinnar
og áhrif hennar til framtíðar. Skaðinn af því að brjóta
hefðina og sitja heima hefði hins vegar skilað sér strax,
í enn stirðari samskiptum við þetta ódæla aðildarríki
og erfitt að sjá hvernig það hefði samrýmst markmið-
um Evrópuráðsins. Öfugt við það sem sumir virðast
halda er hlutverk dómstólsins ekki að fara með ófriði
á hendur einstökum aðildarríkjum sínum.
Mannréttindadómstóll Evrópu er eins og aðrir
dómstólar að því leyti að skoðanir geta verið skiptar
um einstaka mál, eða hvort hann sé að fara of langt
í eina átt eða aðra. Hann hefur það þó fram yfir
íslenska dómstóla að vera kominn út úr fílabeinsturn-
inum og búinn að draga tjöldin frá. Hægt er að fylgjast
með málflutningi við yfirdeild hans í rauntíma á
netinu og forseti hans heimsækir aðildarríkin og
talar við fólkið. Hann byggir brýr í stað þess að halda
fjarlægð og sýnir með því að mannréttindi eru afl til
sameiningar en ekki sundrungar.
Hugrekki
9 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R10 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN