Fréttablaðið - 24.10.2020, Blaðsíða 82

GEISLADISKUR
Sónötur eftir Schubert í
flutningi Eddu Erlendsdóttur
píanóleikara.
Útgefandi: Erma
Ég hitti einu sinni leikkonuna Scarl­
ett Johanson. Ég varð svo feiminn
og yfirþyrmdur að ég kom ekki upp
orði, og hugsaði bara um það hvað
ég væri í ljótum bol. Það er því vel
hægt að ímynda sér hvernig tón­
skáldinu Franz Schubert leið þegar
hann hitti Beethoven. Schubert
dáði hann mjög og flúði því æpandi
af vettvangi, eða svo er sagt. Beet­
hoven var nokkru eldri, og þegar
hann lést var Schubert kyndilberi
í jarðarförinni. Hann sjálfur varð
ekki gamall, aðeins
31 árs, og er hann
fann dauðann nálg­
ast bað hann um að
vera jarðaður við
hlið meistarans.
Honum varð ósk
sinni.
Litli sveppur
Mörgum árum síðar
vor u ja rðne sk a r
leifar tónskáldanna
færðar á betri stað, og við það tæki­
færi voru þær rannsakaðar. Í ljós
kom að höfuðkúpa Beethovens var
þykk og sterkleg, en hin fíngerð,
nánast eins og í konu. Schubert var
ekki hár í loftinu, og var oft kallaður
„litli sveppur.“ Heilt yfir er tónlist
Schuberts mildari og ljóðrænni en
sú sem Beethoven samdi, þó vissu­
lega séu undantekningar. Hún er
dásamlega fögur, laglínurnar eru
himneskar og f læðið í tónlistinni
innblásið og grípandi.
Fyrir skemmstu kom út geisla­
diskur með Eddu Erlendsdóttur
píanóleikara, þar sem hún f lytur
þrjár sónötur eftir Schubert. Nánar
tiltekið eru það sónötur í As­dúr D.
557, Es­dúr D. 568 og a­moll D. 537,
allar samdar þegar tónskáldið var
tvítugt.
Í rétta andanum
Skemmst er frá því að segja að
leikur Eddu er prýðilegur. Hann er
léttur og fíngerður í takt við tón­
listina, kraftmikill þegar við á, en
samt alltaf tempraður. Heildar­
myndin er dálítið innhverf, á ein­
hvern sjarmerandi hátt, jafnvel
þótt tónlistin sé full af æskufjöri.
Enga tilgerð er að finna í spila­
mennskunni, hún er blátt áfram
og heiðarleg. Flutningurinn er í
hvívetna í samræmi við óskir tón­
skáldsins, ávallt í rétta, rómantíska
andanum.
Edda mót ar lag­
l í n u r n a r f a l l e g a .
Schubert samdi alls
konar verk, en ljóða­
sönglögin hans eru
í sérf lokki. Þau eru
um 600 talsins, hann
var bókstaf lega sí­
semjandi. Einu sinni
s a md i ha n n át t a
lög á einum sólar­
hring. Þessi ljóðræna
stemning er líka í verkunum fyrir
hljóðfæri eingöngu, eins og til
dæmis hér. Edda spilar melódí­
urnar þannig að þær eru fullkom­
lega eðlilegar. Það er eins og þær
verði til á því augnabliki sem þær
eru leiknar.
Tæknilega séð er leikurinn skýr
og jafn, og hendingar fagurlega mót­
aðar og smekklegar. Hljómurinn
í píanóinu er mildur og hlýr, sem
gefur heildarmyndinni notalega
heimilislegan brag. Það er þægilegt
að hafa þennan geisladisk á fón­
inum, líkt og Edda sjálf sé í stofunni
að spila fyrir mann. Góðar stundir!
Jónas Sen
Heimilislegur Schubert
Listasafn Íslands er opið og þar er vandlega gætt að sóttvörnum. Listþræðir er yfirskrift sýningar sem nú stendur yfir. Þar eru til sýnis verk sem f lokkast
til vefnaðar og þráðlistar. Sýningar­
stjórar eru Dagný Heiðdal og Harpa
Þórsdóttir.
„Við Harpa byrjuðum á því að
skoða textílverk í safneign Lista­
safns Íslands og eftir það könnuð­
um við hvaða listamenn hafa verið
að vinna með þráðinn í skúlptúr og
öðrum verkum, sem venjulega eru
ekki f lokkuð sem textílverk. Við
fórum að hugsa meira um þráðinn,
það sem er saumað, heklað, ofið,
hnýtt og þæft,“ segir Dagný. „Við
fundum mikið af efni í safneigninni
og öðrum söfnum og skoðuðum
bækur og aðrar heimildir. Á endan­
um var þetta orðið ótrúlega mikið
magn af verkum þannig að það var
þrautinni þyngra að velja verk á
sýninguna. Hátt í 300 verk komu til
greina og um 60, eftir 37 listamenn,
voru valin á þessa sýningu.“
„Með sýningunni erum við að
draga fram fjölbreytnina í þráðl­
ist. Verkin eru bæði unnin á hefð­
bundinn hátt og í frjálsari og opnari
miðla. Nefna má Hildi Bjarnadóttur
sem ögrar kvennalistinni og hand­
verkinu með því að hekla verk sem
eru ádeiluverk en um leið hugljúf,
segir Harpa.
Í ár er aldarafmæli Ásgerðar Búa­
dóttur sem var frumkvöðull í textíl­
list hér á landi. Fimm verk eftir hana
eru á sýningunni. „Aldar afmæli
hennar gaf tilefni til að horfa sér­
staklega til vefnaðar og þráðlistar.
Ásgerður var viðurkennd sem
abstrakt myndlistarmaður. Það má
segja að kvennabaráttan og barátt­
an fyrir því að textíllist yrði viður­
kennd sem myndlist, hafi haldist í
hendur. Þegar ég spurði konur sem
eiga verk á þessari sýningu hvort
Ásgerður hefði verið þeim fyrir­
mynd sögðu þær að það hefði skipt
máli fyrir þær að Ásgerður leit alltaf
á sig sem myndlistarmann,“ segir
Dagný.
Dagný segir að sýningin sýni að
ákveðin þemu séu listamönnunum
hugleikin. „Þar er náttúran áber­
andi, einnig samband manns og
náttúru og svo auðvitað maðurinn
sjálfur. Kvennabaráttan endur­
speglast sömuleiðis í mörgum verk­
anna, og þar má sem dæmi nefna
verk Hildar Hákonardóttur og Sig­
rúnar Sverrisdóttur.“
„Með þessari sýningu er ekki
verið að sýna línulega þróun textíl­
sögu,“ segir Harpa. „Við erum að
sýna fjölbreytnina og gróskuna og
undirstrika hversu margir ungir
listamenn vinna með þráð. Það er
tímanna tákn að textíllistin krefst
gríðarlegrar færni og er tímafrek.“
Fjölbreytnin í þráðlist
Um 60 verk sem flokkast til vefnaðar og þráðlistar eru á
sýningu í Listasafni Íslands. Náttúran er listamönnunum hug-
leikin. Dagný Heiðdal og Harpa Þórsdóttir eru sýningarstjórar.
Dagný Heiðdal og Harpa Þórsdóttir eru sýningarstjórar. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Verk eftir 37 listamenn eru á sýningunni í Listasafni Íslands.
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
VIÐ ERUM AÐ SÝNA
FJÖLBREYTNINA OG
GRÓSKUNA OG UNDIRSTRIKA
HVERSU MARGIR UNGIR LISTA-
MENN VINNA MEÐ ÞRÁÐ.Borgarsögusafn hvetur fjöl­skyldur til að njóta útiveru í fallegu umhverfi Árbæjarsafns
og Viðeyjar í haustfríi grunnskól­
anna, sem stendur til 26. október, og
virða fyrir sér safnhúsin, listaverkin
og náttúruna.
Í tilefni af haustfríinu hefur verið
settur upp skemmtilegur leikur á
safnsvæði Árbæjarsafns. Leikurinn
gengur út á að finna alls átta miða í
gluggum sex safnhúsa. Á miðunum er
skemmtilegur fróðleikur um Ísland
fyrr á tímum. Þegar gestir hafa lesið
alla átta miðana er næsta skref að fara
á Facebook­síðu safnsins og svara þar
nokkrum laufléttum spurningum.
Um helgina er síðan um að gera
að taka Viðeyjarferjuna frá Skarfa­
bakka en hún siglir þrisvar á dag á
laugardögum og sunnudögum kl.
13.15, 14.15 og 15.15. Síðasta ferjan
til baka fer kl. 16.30. Í Viðey er góð
aðstaða til skemmtilegrar útiveru.
Leikur í Árbæjarsafni
Tryggðu þér skemmtilegri vetur á stod2.is
2 4 . O K T Ó B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R38 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING