Morgunblaðið - 29.05.2020, Síða 12

12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. MAÍ 2020
IB ehf | Fossnes A | 800 Selfoss | ib.is
Nánari upplýsingar ib.is
Ábyrgð og þjónusta fylgir öllum
nýjum bílum frá IB
Bílar á lager
Sími 4 80 80 80
2020 GMC Denali Ultimate
Litur: White frost/ svartur að innan.
2020 GMC Denali , magnaðar
breytingar t.d. 10 gíra skipting,
auto track millikassi, multipro
opnun á afturhlera, flottasta
myndavélakerfið á markaðnum
ásamt mörgu fleirra.
2020 GMC Denali Ultimate
Litur: Svartur/ Svartur að innan.
2020 GMC Denali , magnaðar
breytingar t.d. 10 gíra skipting,
auto track millikassi, multipro
opnun á afturhlera, flottasta
myndavélakerfið á markaðnum
ásamt mörgu fleirra.
VERÐ
12.990.000 m.vsk
ATH. ekki „verð frá“
VERÐ
12.990.000 m.vsk
ATH. ekki „verð frá“
Ljósmyndir Rutar og Silju
Skipholti 31 • 105 Reykjavík • Sími 568 0150
Opið virka daga 10-17 • www.rut.is • Ljósmyndir Rutar og Silju
Stúdentamyndatökur
Einstök
minning
29. maí 2020
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 137.21
Sterlingspund 169.14
Kanadadalur 99.85
Dönsk króna 20.271
Norsk króna 13.937
Sænsk króna 14.334
Svissn. franki 141.53
Japanskt jen 1.2739
SDR 187.61
Evra 151.2
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 191.1218
Hrávöruverð
Gull 1705.15 ($/únsa)
Ál 1486.0 ($/tonn) LME
Hráolía 35.93 ($/fatið) Brent
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Gerbreytt staða ríkissjóðs kann að
skerða svigrúm stjórnvalda til að
beita ríkisfjármálunum til að bæta
samkeppnishæfni íslenskra fyrir-
tækja og fjölga þannig störfum og
auka hagvöxt á næstu árum.
Þetta er mat Ingólfs Bender, aðal-
hagfræðings Samtaka iðnaðarins, en
tilefnið er sú áætlun fjármálaráðu-
neytisins að skuldir hins opinbera
kunni að hækka úr 28% í 47% milli
áranna 2019 og 2021. Árin 2022-2025
sé svo útlit fyrir áframhaldandi
hallarekstur. En eins og fjallað var
um í Morgunblaðinu í gær áætlar
ráðuneytið að hallinn geti numið um
490 milljörðum á rekstrargrunni í ár
og á næsta ári. Spáð er miklum sam-
drætti í landsframleiðslu.
Ingólfur segir mikilvægt að
stjórnvöld hafi samkeppnishæfnina
að leiðarljósi í aðgerðum sínum á
næstunni því með sterkri stöðu á því
sviði sé öflug viðspyrna hagkerfisins
best tryggð. Hagfræðingar séu al-
mennt sammála um að við aðstæður
sem þessar sé rétt að auka ríkis-
útgjöld og þannig lyfta undir eftir-
spurn í hagkerfinu. Það hjálpi aftur
til við að halda uppi atvinnustiginu
og styðji fyrirtækin við að komast í
gegnum erfiðleikatímabilið. Með
auknum ríkisútgjöldum sé dregið úr
dýpt niðursveiflunnar.
Ingólfur segir vinnumarkaðs-
úrræði, á borð við hlutabótaleiðina,
af hinu góða og til þess fallin að koma
í veg fyrir atvinnuleysi og halda
tengingu starfsfólks við fyrirtækin.
„Áherslan þarf hins vegar að vera
rík við þessar aðstæður á aðgerðir
sem skapa hagkerfinu sterka við-
spyrnu, þ.e. aðgerðir sem skapa
störf og hagvöxt. Þar er um að ræða
aðgerðir á borð við aukna hvata til
nýsköpunar, auknar innviðafram-
kvæmdir, aðgerðir til að efla starfs-
umhverfið og menntakerfið.“
Bregðast þarf skjótt við
Stjórnvöld hafa boðað hundraða
milljarða útgjöld til að sporna við
niðursveiflunni. Hafa ákvarðanir þar
að lútandi verið teknar á aðeins
nokkrum vikum.
Ingólfur segir aðspurður að við
þessar aðstæður sé afar mikilvægt
að vinna hratt til að bjarga störfum
og fyrirtækjum. Hraðanum fylgi
hins vegar hætta á sóun fjármuna.
Ágæt reynsla af verkefnum á borð
við hlutabótaleiðina og átakið allir
vinna frá eftirhrunsárunum nýtist
hins vegar vel við þessar aðstæður.
Hvað varðar boðuð lánaúrræði á
borð við brúarlánin hafi þau skilað
sér seint og illa, enda þótt þau hafi
verið lengi í farvatninu. „Það er
mikilvægt að bregðast snöggt við.
Fyrirtækin þola ekki að vera lengi
án tekna en hafa talsverðan kostnað
á móti. Það eru liðnar um 9 vikur síð-
an þetta úrræði var kynnt og enn er
ekki ljóst hvenær fyrirtækin geta
nýtt sér það,“ segir Ingólfur.
Ríkisreksturinn ekki sjálfbær
Það sjónarmið hefur heyrst úr at-
vinnulífinu að hægt hafi gengið að
vinda ofan af skattahækkunum eftir-
hrunsáranna, alls á annað hundrað.
Spurður hversu raunhæft sé að
skattar verði lækkaðir næstu misseri
bendir Ingólfur á að opinber rekstur
verði ósjálfbær á tímabilinu. Til að
ráða bót á því sé mikilvægt að ekki
verði farin sama leið og eftir hrunið.
Þá hafi ríkisstjórnin brugðist við
hallarekstri með niðurskurði og
verulegum skattahækkunum.
„Það er ekki rétt meðal í sjálfu sér
til þess að koma hagkerfinu af stað.
Við viljum fara í aðgerðir sem efla
samkeppnishæfnina og stækka
þannig hagkerfið, og í leiðinni skatt-
grunn ríkissjóðs, sem leiðir þá til
þess að ríkissjóður verður sjálfbær á
ný,“ segir Ingólfur.
Ríkisstjórnin notaði svigrúmið
Konráð S. Guðjónsson, hagfræð-
ingur Viðskiptaráðs, segir alla munu
bera minna út býtum eftir svo mikið
efnahagslegt áfall. Ríkisstjórnin hafi
notað svigrúmið til að milda höggið
og reka ríkissjóð tímabundið með
halla. Hver langtímaáhrifin verði á
fyrirtækin ráðist af því hvaða stefna
verður ofan á við endurreisnina.
„Þegar tekið er tillit til almanna-
trygginga höfum við einhverja
hæstu skatta á byggðu bóli. Það gæti
skapast þrýstingur á að hækka þá
meira. Að mati Viðskiptaráðs ætti
frekar að reyna að horfa á aðrar leið-
ir, eins og til dæmis að ná fram auk-
inni skilvirkni í opinberri þjónustu
og tryggja að tekjuhliðin taki við sér
í gegnum vöxt efnahagsumsvifa,
frekar en að fara í skattahækkanir
þegar verðmætasköpunin er kannski
ekki til staðar,“ segir Konráð.
Spurður hversu samkeppnishæft
Ísland verður, ef ríkisskuldir aukast
jafn mikið og spáð er, bendir Konráð
á að vandinn sé ekki bundinn við Ís-
land. Horfur séu á miklum halla-
rekstri í helstu samanburðarlöndum.
Varasamt að hækka skatta
„Það er til mikils að vinna að ná að
vaxa hratt út úr þessu ástandi. Þann-
ig gætum við styrkt samkeppnis-
hæfnina og um leið lokað fjárlaga-
gatinu sem er að myndast. Ef sú leið
verður hins vegar farin að hækka
skatta til að draga úr hallanum gæti
það bitnað harkalega á samkeppnis-
hæfninni. Svo skiptir máli hversu
skilvirk skattheimtan er. Sá þáttur
gæti einn og sér bitnað á samkeppn-
ishæfni. Jafnframt gæti hann komið í
veg fyrir að fyrirtæki í alþjóðlegri
samkeppni vaxi og dafni hér á landi,“
segir Konráð og bendir á að Ísland
sé fámennt land og vinnumarkaður-
inn lítill. Við slíkar aðstæður sé
óraunhæft að eiga mikið úrval sér-
fræðinga á öllum sviðum. Fyrir vikið
sé sérstaklega mikilvægt að laða til
landsins sérfræðinga og mannauð úr
öllum áttum og sækja þannig þekk-
inguna sem upp á vantar.
Konráð segir aðspurður að á þessu
stigi sé erfitt að meta hversu mikil
tilfærsla starfa verður milli atvinnu-
greina. Meðal annars eigi eftir að
skýrast hversu langvinn áhrif veir-
unnar verði á ferðaþjónustuna.
Lán til að örva fyrir-
tækin skilað sér illa
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Í miðborginni Nýjar 16.500 höfuðstöðvar Landsbankans eru í smíðum.
 Hagfræðingar telja brýnt að verja samkeppnishæfnina
Konráð S.
Guðjónsson
Ingólfur
Bender
● Hagnaður TM á fyrsta ársfjórðungi
nam 789 milljónum króna. Þrátt fyrir það
varð rekstrartap af starfsemi samstæð-
unnar upp á 1.514 milljónir króna. Hagn-
aðurinn kemur til vegna endurmats á
gangvirði yfirtekinna eigna og skulda
fjármögnunarfyrirtækisins Lykils sem
TM keypti 10. október í fyrra af félaginu
Klakka ehf. Kaupverðið var 9.597 millj-
ónir króna en samkvæmt endurmati í
samræmi við kröfur IFRS 3 voru yfirtekn-
ar eignir 2.251 milljón verðmætari en
þær skuldir sem teknar voru yfir og er
mismunurinn af þeim sökum færður á
rekstrareikning félagsins. Einskiptis-
kostnaður vegna kaupa TM á Lykli nam
144 milljónum króna á fjórðungnum.
Ávöxtun fjárfestingareigna var nei-
kvæð sem nam 0,5% á fjórðungnum. Af-
koma vátrygginga var neikvæð um 82
milljónir og samsett hlutfall var 103,9%.
Hlutfallið var 99,9% yfir sama tímabil í
fyrra. Afkoma fjármögnunarstarfsemi
var neikvæð um 430 milljónir króna og
virðisrýrnun útlána hjá Lykli nam 610
milljónum króna. 12% þeirra fyrirtækja
sem eru í viðskiptum við Lykil hafa sótt
um greiðslufresti vegna greiðsluvanda.
Í tilkynningu frá félaginu segir að
reksturinn hafi verið mjög litaður af út-
breiðslu kórónuveirunnar á fjórðungn-
um.
TM hagnast þrátt fyrir rekstrartap
Atvinna