Bændablaðið - 03.12.2020, Blaðsíða 48

Bændablaðið | Fimmtudagur 3. desember 202048
Við blasir að á komandi árum og
áratugum verði æ dýrara að losa
gróðurhúsalofttegundir út í and-
rúmsloftið. Kjósi fólk að ráðast
í kolefnisjöfnun er nauðsynlegt
að hún sé samkvæmt reglum og
stöðlum og með viðurkennda
vottun. Öðruvísi er ekki tryggt
að hún verði viðurkennd í los-
unarbókhaldi.
Fyrirtæki sem stunda efna­
hagslega starfsemi menga yfirleitt
eitthvað eða hafa neikvæð áhrif á
umhverfi sitt á einhvern hátt. Þetta
er misjafnt eftir fyrirtækjum og eðli
starfsemi þeirra. Stundum greiða
fyrirtæki fyrir þessi neikvæðu áhrif
með einhverjum hætti, t.d. fyrir
meðhöndlun úrgangs. Ein gæði
sem fyrirtæki hafa hingað til getað
nýtt sér án þess að greiða fyrir er
losun á koltvísýringi út í andrúms­
loftið. Þannig endurspeglast kostn­
aður samfélagsins vegna loftslags­
breytinga ekki í verði þeirra vara
sem fyrirtækin sem losa koltvísýr­
ing út í amdrúmsloftið framleiða.
Þetta hefur breyst á undanförn­
um árum og mun sú þróun áger­
ast að fyrirtæki þurfi að draga úr
losun eins og mögulegt er. Það er
hins vegar alveg ljóst að næstum
ómögulegt er fyrir mörg fyrirtæki
að ná kolefnishlutleysi með því
að draga bara úr losun þar sem
nánast óhjákvæmilegt er að
þau muni losa koltvísýring út
í andrúmsloftið í starfsemi
sinni. Þetta þýðir að fyrir­
tækin þurfa að greiða með
einhverjum hætti fyrir þá
losun sem óhjákvæmilega
hlýst af starfsemi þeirra,
s.s með því að kaupa
kolefnisbindingu til
að jafna á móti los­
uninni. Mynd 1.
sýnir á einfaldan
hátt hvernig þessi
viðskipti munu geta
átt sér stað.
Fyrir tæki þurfa
ekki bara í
auknum mæli
að svara ákalli
v i ð s k i p t a ­
vina sinna um
sam félags lega
ábyrgð og sjálf­
bæra nýt ingu
auð linda heldur má
einnig gera ráð fyrir því
í náinni framtíð að þjóð­
ríki muni skylda fyrirtæki
til að ná kolefnishlutleysi. Skoðum
aðeins þau skref sem þarf að taka á
þessari vegferð, mynd 2.
• Kolefnisbókhald. Lykillinn að
því að vita hvað fyrirtæki losar
mikið kolefni er að fyrirtækið
haldi kolefnisbókhald. Þar er
gerð grein fyrir allri losun vegna
starfsemi fyrirtækisins.
• Niðurstaða úr kolefnisbók­
haldi verður óhjákvæmilega
neikvæð þar sem fyrirtækið er
bara að losa kolefni en hefur
ekki tryggt kolefnisjöfnun á
móti. Frumkvæði og metnaður
fyrirtækja, krafa viðskiptavina
og eftir atvikum lög og reglur
skapa þannig eftirspurn eftir
kolefnisjöfnun.
• Hér hefur fyrirtæki val um
aðferð til kolefnisjöfnunar.
Ein sú leið sem hægt er að
mæla sterklega með er skóg­
rækt. Ræktun skóga
er náttúruleg og
hag kvæm leið til
að binda kol efni.
Nú hefur fyrir­
tækið mögu­
leika á að ná
kol efnis hlut­
leysi með því
að kaupa kol­
efnis bindingu í
skógrækt.
• Til þess að fyr­
irtækið geti haldið
fram kolefnishlut­
leysi þarf allt ferlið að vera
samkvæmt gildandi reglum og
stöðlum og vottað af óháðum
þriðja aðila, hvort sem það er
losun, aðgerðir til að minnka
losun eða aðgerðir til kolefn­
isjöfnunar.
Án vottunar verða engin viðskipti
með kolefniseiningar en það er
efni annarrar greinar sem birtist á
næstunni.
Hlynur Gauti Sigurðsson
framkvæmdastjóri
Landssamtaka skógarbænda
LANDSSAMTÖK SKÓGAREIGENDA
Viðskipti með
Mynd 1. Leiðin að kolefnishlutleysi.
Mynd 2. Virðiskeðja kolefnisjöfnunar.
Á FAGLEGUM NÓTUM
Tollamál:
Norðmenn gæta hagsmuna landbúnaðar gagnvart ESB
Á grundvelli 19. gr. EES-samning-
sins gera aðildarríkin þ.e. ESB
annars vegar og EFTA-ríkin hvert í
sínu lagi, hins vegar, samninga um
viðskipti með landbúnaðarvörur.
Íbúafjöldi Noregs er nú um 5,4
milljónir eða fimmtánfaldur fjöldi
Íslendinga.
Líkt og Ísland hafa Norðmenn
gert slíka samninga að því best
verður séð þrisvar sinnum, árin
2003, 2010 og 2017. Einnig hafa
Noregur og ESB tvisvar gert við­
skiptasamninga á grundvelli EES­
samningsins, viðskiptasamning um
markaðsaðgang á grundvelli EES­
samningsins sjálfs, án skírskotunar
til 19. gr., sem tekur að einhverju
leyti til sömu vara.
Það er hins vegar langur vegur frá
að tollfrjáls aðgangur ESB fyrir land­
búnaðarvörur inn á Noregsmarkað sé
neitt í líkingu við það sem Ísland
hefur veitt ESB. Þannig er tollfrjáls
kvóti ESB fyrir svínakjöt 1.200 tonn
inn á Noregsmarkað samanborið
við 696 tonn til Íslands. Helmingur
kvótans, 600 tonn, er bundinn við
kjöt í heilum og hálfum skrokk­
um. Hér á landi er kvótinn ekki
bundinn við einstaka skrokkhluta.
Það kallar á skýringar ef rétt er að
því hafi verið haldið fram að ekki
væri hægt að fá umrædda tollkvóta
bundna t.d. við svínasíður þegar
samningur Íslands og ESB var
gerður. Alifuglakjötskvóti ESB inn
til Noregs er 950 tonn en 1.056 til
Íslands. Nautakjötskvóti ESB til
Noregs er 2.500 tonn, 696 tonn til
Íslands. Sá kvóti er einnig bund­
inn við einstaka tollflokka nauta­
kjöts. Þá nemur tollfrjáls kvóti sem
Noregur veitir ESB fyrir osta 8.400
tonnum. Á móti fær Noregur toll­
frjálsan markaðsaðgang fyrir 7.200
tonn af osti og 4.400 tonn af mysu­
dufti. Norðmenn hafa að vísu aðeins
nýtt um 30% af þessum ostakvóta og
kvótinn fyrir mysuduftið er enn ekki
kominn til framkvæmda.
Þá hafa löndin átt viðræður um
að ESB og Noregur geri samning
um gagnkvæma verndun afurða­
heita, svipað og Ísland gerði árið
2015, sem leiddi m.a. til sérstakra
tollkvóta fyrir slíka osta. Fulltrúar
ESB hafa lagt að Norðmönnum að
íhuga að taka aftur upp viðræður um
þessa viðurkenningu en eins og segir
í skýrslu ESB um málið: „Norska
sendinefndin útskýrði að hún myndi
ráðfæra sig við viðeigandi yfirvöld
um möguleikann á að hefja þessar
viðræður að nýju.“
Það er því af nógu að taka þegar
farið er að skoða hvernig þessi tvö
lönd hafa skipað sínum málum gagn­
vart ESB þegar kemur að samningum
um viðskipti með landbúnaðarvörur.
Erna Bjarnadóttir,
verkefnastjóri hjá MS
Erna Bjarnadóttir, verkefna stjóri
hjá MS.
Bænda
17. desember