Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.06.2020, Blaðsíða 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.6. 2020
Fjarþjónusta
fyrir betri heyrn
ReSound Smart3D
Afgreiðslutími 9:00-16:30 • Hlíðasmára 19 • 201 Kópavogur • Sími 534 9600 • heyrn.is
Fagleg þjónusta hjá
löggiltum heyrnarfræðingi
Við bendum þeim á sem komast ekki í heyrnarþjónustu til okkar
að nýta sér forritið ReSound Smart3D í snjalltækjum
og fá þar heyrnartækin sín fínstillt og uppfærð.
Með fjarþjónustunni er snjalltæki notað til að senda
heyrnarfræðingum beiðni um að breyta stillingu ReSound Linx 3D
og Quattro heyrnartækjanna.
Við svörum eins fljótt og auðið er.
Nánari upplýsingar er á finna á www.heyrn.is eða í síma 534 9600.
Ég fæ aldrei sterkari „bídduvarégekkiað-lendaíþessuáðan“ tilfinningu (déjà vu)en þegar kemur að kosningum. Mér
finnst við alltaf vera að kjósa. Ekki að það sé
leiðinlegt. Á þessu heimili er það gert við há-
tíðlega athöfn. Gengið út í Hagaskóla, í kjör-
deild 5, og atkvæðið sett á sinn stað. Svo er
haldið upp á það með kaffibolla á kaffihúsinu
okkar.
Það er reyndar merkilegt að þetta eru
fyrstu kosningarnar í tvö ár. Þar á undan kus-
um við fjórum sinnum á tveggja ára tímabili.
Það er meira að segja þannig að á átta árunum
frá 2010-2018, kusum við ellefu sinnum. Þrisv-
ar til þings, þrisvar til sveitastjórna, tvisvar til
forseta og tvisvar um Icesave og svo einu sinni
um niðurstöðu stjórnlagaráðs.
Það er ekki eins og allar þessar kosningar
hafi skipt sköpum um hvernig okkur líður en
sumar þeirra hafa þó skilað breytingum og
aðrar fest í sessi það sem meirihlutinn virðist
vilja.
En stundum veltir maður því fyrir sér hvort
það sé algjörlega nauðsynlegt að kjósa núna.
Staðan er þannig að annar frambjóðandinn er
með þvílíka yfirburðastöðu að kosningasjón-
varp RÚV verður á lengd við meðalfótbolta-
leik. Það er óvenju lítil spenna fyrir þessum
kosningum og einhverjir hafa svo sem velt því
fyrir sér af hverju við erum að eyða peningum
í svona óspennandi kosningar.
Ekki að ég hafi neitt á móti því að menn
bjóði sig fram. Hreint ekki. Staðan er bara sú
að þetta virðist vera býsna frágengið mál.
Óspennandi yfirburðir sem gerir það líklega
að verkum að færri kjósa en myndu gera það
við aðrar aðstæður. Sem er óstuð. Því skyndi-
lega verður það þannig að það er tilgangslaust
að kjósa, sama hvorn þú styður.
Kosningar eru nefnilega svo mikið lykil-
atriði í lýðræði. Og lýðræði er frábært, þótt
það geti stundum virkað sem dálítið vesen. En
samsetning orðsins segir okkur líka eitthvað
um það hvað það táknar. Lýðurinn ræður. Til
þess að það gerist þá verður hann að segja
hvað hann er að hugsa.
Kjörsókn í forsetakosningum hefur farið
upp í 97 prósent en í síðast þegar við stóðum
frammi fyrir svona óspennandi forsetakosn-
ingum var kjörsókn rétt um 63 prósent. Hún
var tæp 76 prósent í síðustu kosningum og í
heild er staðan sú að færri kjósa en gerðu á ár-
um áður.
Mér finnst alltaf einhvers konar vanþakk-
læti í því að kjósa ekki. Eins og við kunnum
ekki að meta þann rétt að fá að kjósa okkur
valdhafa og geta
sagt til þegar við
viljum breytingar.
Nú eða þegar við
viljum þær ekki.
Ég hef eiginlega
alltaf litið á það
sem borgaralega
skyldu mína að
trítla útí Haga-
skóla og segja
hvað mér finnst.
Jafnvel þótt að ég
hafi ekki alltaf iðað í skinninu yfir að koma
skoðun minni á framfæri.
Því segi ég: Í dag ætlum við að kjósa okkur
forseta. Alveg sama hvernig kannanir líta út
eða hvað okkur finnst um það að efnt sé til
kosninga núna er lykilatriði að nýta það frelsi
sem við höfum til að hafa áhrif á niðurstöðuna.
Þannig, og einungis þannig, virkar lýðræðið.
Okkur finnst það kannski ekkert sérlega
merkilegt þegar hlutir ganga sinn vanagang
en við myndum örugglega sakna þess ef við
misstum það.
’Í dag ætlum við að kjósaokkur forseta. Alveg samahvernig kannanir líta út eðahvað okkur finnst um það að
efnt sé til kosninga núna er lyk-
ilatriði að nýta það frelsi sem
við höfum til að hafa áhrif á
niðurstöðuna. Þannig, og ein-
ungis þannig, virkar lýðræðið.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Kjördagur
Allir sem fylgjast með gangimála erlendis vita að við höf-um fram til þessa farið í
gegnum Covid-faraldurinn með
minna raski á daglegu lífi en vel-
flestar þjóðir í kringum okkur.
Stærstan heiður af þeim árangri eiga
landsmenn allir, fyrir að hafa tekið
ráðgjöf sérfræðinga alvarlega, en
stærstu þakkirnar fara til fram-
línufólks á öllum sviðum. Nú þurfum
við að verja þennan árangur með því
að vera áfram ábyrg og skynsöm.
Sigur gegn plágunni er ekki í höfn.
Við megum ekki fagna of snemma.
Höggið
Við eigum mikið undir því að halda
áfram á réttri braut og koma hjól-
unum í gang. Því er nú spáð að sam-
drátturinn vegna
Covid muni nema níu
prósentum á þessu
ári og atvinnuleysi
fara í 11 prósent.
Reynist spárnar rétt-
ar verður því um að
ræða meiri samdrátt
og meira atvinnuleysi
en varð í kjölfar
bankahrunsins 2008,
þó að þá hafi aftur á
móti verið um meiri skuldavanda að
ræða hjá heimilunum en nú.
Viðbrögðin
Ríkisstjórnin hefur gripið til afger-
andi ráðstafana til að lágmarka högg-
ið á fólk og fyrirtæki og stuðla að
kröftugri viðspyrnu. Hlutabótaleiðin;
greiðsluskjól; laun á uppsagnarfresti;
brúarlán; stuðningslán; lokunar-
styrkir; frestun opinberra gjalda;
jöfnun tekjuskatts á milli ára; barna-
bótaauki; stuðningur við fólk í at-
vinnuleit; átak í geðheilbrigðismál-
um; styrking fjarheilbrigðisþjónustu;
frístundastyrkur fyrir tekjulága;
Ferðagjöf; sumarúrræði fyrir náms-
menn; efling matvælaframleiðslu;
markaðsátak í þágu ferðaþjónustu
bæði innanlands og erlendis; útvíkk-
un á „Allir vinna“; fjárfestingaátak;
stórfelldur stuðningur við nýsköpun
með auknum framlögum í Tækniþró-
unarsjóð, hækkun endurgreiðslna
vegna rannsókna- og þróunar, stofn-
un Kríu, hvatasjóðs vísifjárfestinga,
og tímabundnum stuðningi við
nýsköpunarfyrirtæki með því sem við
köllum stuðnings-Kríu.
Hér er ekki einu sinni allt upp talið
en heildarmyndin blasir við: Á örfá-
um vikum var brugðist með afgerandi
hætti við einum mesta samdrætti í
okkar síðari tíma efnahagssögu.
Efnahagslegur samdráttur –
félagsleg vakning
Ég nefndi áðan að landsmenn allir
ættu heiðurinn af árangri okkar í bar-
áttunni við Covid. Í þessu sambandi
vil ég nefna að landsmenn eiga líka
hlut í þeirri viðspyrnu sem er farin að
eiga sér stað. Það sem ég á við er að á
sama tíma og við höfum upplifað
harkalegan efnahagslegan samdrátt
höfum við upplifað félagslegan upp-
gang, félagslega vakningu, félagslega
sókn. Við höfum séð samhug, já-
kvæðni og bjartsýni hvert hjá öðru.
Ef eitt orð getur fangað kjarnann í
þessu einkenni á samfélagi okkar þá
er það líklega orðið „þrautseigja“.
Það er enginn vafi í mínum huga að
þrautseigja samfélags okkar skiptir
sköpum til að ná þeirri viðspyrnu sem
verður stærsta verkefni okkar á
næstu mánuðum og misserum.
Leiðarljós viðspyrnunnar:
Framtak og frelsi
Verkefninu að kveða niður Covid er
ekki lokið en samhliða því þurfum við
nú í auknum mæli að beina sjónum
okkar að því verkefni að rísa aftur á
fætur. Og þá þurfum við ný leiðarljós.
Leiðarljós í viðspyrnunni.
Leiðarljósið verður að vera að
virkja einstaklingsframtakið til að
auka aftur tekjur þjóðarbúsins. Ekk-
ert er betur til þess fallið að auka
tekjur þjóðarbúsins en athafnafrelsi;
frjálst einstaklingsframtak.
Við tölum stundum um verðmæta-
sköpun í þessu sambandi, og að ríkið
búi ekki til verðmæti heldur einstak-
lingarnir. Það er
ekki alveg nákvæmt
orðalag því það er jú
fleira verðmæti en
tekjur. Öryggi,
menntun og heil-
brigði eru dæmi um
verðmæti sem við
erum flest sammála
um að ríkið eigi að
taka þátt í að
tryggja okkur. En
þegar kemur að tekjuöflun þá stenst
enginn athafnafrelsi og einstaklings-
framtaki snúning. Frelsi og framtak
eru orkan sem knýr gangverk tekju-
öflunar þjóðarbúsins. Og eitt er víst:
það verða engin „orkuskipti“ í gang-
verki tekjuöflunar. Það verður aðeins
knúið með framtaki og frelsi.
Svarið við Covid er hugvit
Ríkið getur hugað að vélinni, séð til
þess að hún sé í lagi, tryggt henni
gott súrefnisflæði. Það ætlum við að
gera, ekki síst með því að leggja
þunga áherslu á nýsköpun. Það sem
mun koma okkur upp úr Covid er
hugvit. Við höfum nú þegar stigið
stór skref í þeim efnum á grundvelli
nýrrar nýsköpunarstefnu. Hið op-
inbera getur búið til jarðveginn en til
að nýta hann þarf hugvitssama og
þrautseiga frumkvöðla og athafna-
fólk. Í viðleitni þeirra til verðmæta-
sköpunar reynir einmitt hvað mest á
þrautseigjuna, sem ég nefndi áðan að
væri einkenni á okkar samfélagi.
Annað nauðsynlegt verkefni er að
hagræða í ríkisrekstrinum. Við þurfum
að kasta þeirri ranghugmynd að hag-
ræðing feli alltaf í sér niðurskurð á
þjónustu. Því getur einmitt verið öfugt
farið. Við höfum einfaldlega ekki efni á
því að reka stóru kerfin okkar með
óbreyttum hætti. Það var orðið ljóst
löngu fyrir Covid, m.a. vegna lýð-
fræðilegra breytinga. Þarna er verk-
efni sem við getum ekki einfaldlega
velt yfir á komandi kynslóðir. Það væri
vond pólitík. Í slíku verkefni felast mik-
il tækifæri. Tækifæri til að stórauka
nýsköpun innan ríkisrekstursins, sem
leiða af sér nýjar lausnir, nýja tækni,
aukið val og spennandi störf. Það er
nefnilega hægt að endurhugsa margt í
ríkisrekstri sem bætir þjónustu við
borgarana, gerir kerfið skilvirkara og
þannig sækjum við fram sem samfélag.
Engin „orkuskipti“ í
gangverki tekjuöflunar
Úr ólíkum
áttum
Þórdís Kolbrún R.
Gylfadóttir
thordiskolbrun@anr.is
’Það er nefnilegahægt að endur-hugsa margt í ríkis-rekstri sem bætir þjón-
ustu við borgarana,
gerir kerfið skilvirkara
og þannig sækjum við
fram sem samfélag.
Atvinna