Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.06.2020, Blaðsíða 15

28.6. 2020 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15
Hvað er versta veður sem þú hefur lent í?
„Það er við Austur-Grænland, tvímælalaust.
Ég var búinn að vera lengi skipstjóri á íslensk-
um skipum þegar ég kom þangað og trúði ekki
að það gæti verið slík ölduhæð eða þvílíkur ofsi
í veðrinu eins og þar. Þar eru sjófjöll. Veðrið
getur verið með ólíkindum og mikill straumur.
Þá krossar maður fingur og vonar að það komi
ekkert fyrir. Ég hef þrívegis lent í svoleiðis
veðrum sem maður kærir sig ekki um að sjá
aftur. Þetta er miklu meira en venjuleg íslensk
bræla.“
Hefurðu orðið hræddur?
„Nei. En mér er oft og tíðum ekki sama.“
Fæddist ekki fúll
Billó hefur verið á öllum stærðum og gerðum
af skipum á ferlinum og komið heim með
ýmsa tegundir fiska. Aðspurður hvað honum
finnist skemmtilegast við vinnuna svarar
hann:
„Það er erfitt að svara því. En skipstjórar
verða fljótt fúlir. Ég hef oft sagt við son minn að
ég hafi ekki fæðst svona fúll, heldur orðið það
með árunum,“ segir hann og brosir út í annað.
Ertu fúll?
„Ég held það. Einu skiptin sem maður leyfði
sér að brosa var í nokkrum rækjutúrum hér á
Íslandi. Þeir verða aldrei toppaðir. Aflinn var
svo mikill á stuttum tíma og þá leyfði maður sér
að brosa landleiðina. En þetta er eitt af því sem
fylgir starfinu, skipstjórar verða oft frekar fúlir,
eða alla vega ég.“
Billó segist ekki vera strangur skipstjóri en
segist þurfa að halda aga.
„Ég hef alltaf átt auðvelt með að vera skip-
stjóri en það þýðir ekkert að miklast yfir því.
Enda þýðir ekkert að þykjast neitt. Þegar mað-
ur er svona lengi með sama mannskapinn eru
þeir löngu búnir að lesa þig í gegn og vita fyrir
hvað þú stendur og hvað ekki. Maður þarf að
vinna fyrir virðingunni. Ég þarf ekkert að
flagga titlinum, það vita allir hver er skipstjór-
inn. Og skipstjórinn hefur síðasta orðið, þótt
sjaldan reyni á það.“
Fjörutíu og fimm daga stím
Billó segist ekki hafa séð fyrir sér sem ungur
maður hvert lífsstarfið myndi leiða hann.
„Mig óraði ekki fyrir því að ég ætti eftir að
ferðast svona mikið þegar ég kom út úr Stýri-
mannaskólanum. En eitt leiddi af öðru. Svo bjó í
mér ákveðin ævintýralöngun en sumir myndu
sjá allt svart við þetta. Stundum hef ég hugsað
að það hefði verið þægilegra að róa alltaf frá
sömu höfn með sama mannskap og sama veið-
arfærinu. Ég hef róið með Íslendingum, Bret-
um, Þjóðverjum, Spánverjum og svo mörgum
austantjaldsmönnum. Mér finnst best að vera
með eintyngda áhöfn að mestu og blanda ekki
saman áhöfnum. Spánverjar eru með betri
áhöfnum sem ég hef róið með,“ segir hann.
Að vera skipstjóri er sérstakt starf, að sögn
Billós. „Við reynum okkar besta að fiska og
stundum gengur það vel og stundum ekki. Það
er erfiðast þegar ekkert gengur upp,“ segir
hann og segist í dag hættur sem fastur skip-
stjóri.
„Ég vona ég sé ekki alveg hættur. Ég verð 65
ára á árinu en ég vona að ég taki einhverja túra.
Ég er nýlega kominn úr 110 daga túr,“ segir
hann en hann var við smokkfiskveiðar undan
ströndum Argentínu og segist vonast til að fara
jafnvel aftur í slíkan túr á næsta ári.
„Ég stakk upp á að fara þetta því það var al-
veg morgunljóst að kvótarnir okkar hér í Norð-
ur-Atlantshafi dygðu ekki. Mig langaði að prufa
þetta því skipið er öflugt og gott. Það var helst
stímið sem tók á en við vorum alls 45 daga á
stími, báðar leiðir,“ segir hann.
Billó segir tímann í túrunum ekki lengi að
líða, heldur hverfa á einhvern hátt.
„Þetta snýst um að láta skipið ganga, að
drepa fisk og klára túrinn á sem stystum tíma.
Þetta snýst um tonnin í lestinni. Tíminn hverfur
algjörlega.“
Þar sem Billó er hættur sem fastráðinn skip-
stjóri var hann kvaddur með virktum. Þorsteinn
Már Baldvinsson, forstjóri Samherja, lét þessi
orð falla eftir áratuga starf Billós:
„Hann hefur reynst einstaklega farsæll skip-
stjóri allan sinn feril og fengsæll eftir því. Það
er alveg sama hvaða verkefni við höfum falið
honum, hann hefur leyst þau með sóma.“
Billó leggur áherslu á að áhafnir hans og sam-
ferðarmenn eigi einnig skilið hrós.
„Mig langar að þakka öllum samferða-
mönnum sem unnið hafa með mér, fyrir þeirra
dugnað, þrautseigju og æðruleysi. Án þeirra
hefði ekkert skip sem ég hef stýrt komist úr
höfn.“
Gæti ekki unnið níu til fimm
Á hálfri öld á sjó hefur Billó upplifað ótrúlegar
breytingar hvað varðar skip, aðbúnað og vinnu-
lag.
„Ég var að reyna að rifja það upp um daginn
hvar sturtan hefði verið um borð í skipi sem ég
sigldi eitt sinn á. En þá mundi ég að það var
engin sturta um borð í því skipi. Ég hef verið í
míglekum kojum þar sem maður fann vel fyrir
rakanum. Ég hef séð og upplifað gríðarlegar
breytingar. En þótt skipin í dag séu vel útbúin
er þetta samt sem áður harður vinnustaður.
Vinnan hefur ekkert minnkað um borð, þótt hún
hafi breyst. Hún hefur aukist ef eitthvað er.
Veiðihæfni skipanna er svo miklu meiri þannig
að það koma færri pásur. Tæki og tól eru betri
og ef það er ekki fiskað er viðhaldi og þrifum
sinnt. Það er ekki slæpað frá því þú ferð út og
þar til þú kemur heim. Þetta eru langir dagar,
tólf tíma vinnutarnir, kannski í tvo, þrjá mán-
uði,“ segir hann.
„Menn eru stundum að vorkenna mér að vera
í svona löngum túrum en það sem gleymist er að
ég er líka í ofboðslega löngum fríum. Þá hef ég
getað gert ýmislegt sem fólk í níu til fimm vinnu
getur ekki gert. Við hjónin erum búin að ferðast
gríðarlega mikið og höfum farið í löng ferðalög.
Við höfum farið til Indlands, Burma, Nepal,
Indókína og ýmis önnur smærri ferðalög. Í dag
erum við á veturna mikið í Portúgal þar sem við
eigum annað heimili. Ég vil líka meina að ég hafi
verið meira heima með börnunum mínum en
feður í venjulegri vinnu. Ég var þá kannski
heima allan daginn í þrjá mánuði og upp í fjóra.
Þetta hefur haft ákveðna kosti,“ segir hann.
„Þetta er eins og að eiga tvö líf. Ég vorkenni
bara mönnum sem eru í níu til fimm vinnu. Ég
gæti það ekki.“
„Ég man ég hugsaði þá að það væru
meiri líkur á því að ég yrði forseti á
Íslandi en að ég yrði skipstjóri á
svona skipi. En svo var ég skipstjóri
á svona skipi í tólf ár,“ segir Brynj-
ólfur Oddsson, kallaður Billó.
Morgunblaðið/Ásdís
’ Þar eru sjófjöll.Veðrið getur veriðmeð ólíkindum og mik-ill straumur. Þá krossar
maður fingur og vonar
að það komi ekkert fyr-
ir. Ég hef þrívegis lent í
svoleiðis veðrum sem
maður kærir sig ekki
um að sjá aftur. Þetta er
miklu meira en venju-
leg íslensk bræla.
Billó sést hér á Andvara árið 1977, þá yfirvélstjóri.
Billó og Sandra sjást hér í skírn barnabarnsins Bjarneyjar Veru sem dóttir þeirra Jara Fatima á með
manni sínum Sveini Bjarnari Faaberg, sem sjást hér lengst til hægri. Í miðju standa Andrea Diljá
Ólafsdóttir og sonurinn Oddur Jóhann, sem heldur á frænku sinni. Börnin þeirra tvö eru Katrín
Salka og Brynjolfur. Bæði pörin eiga von á börnum og stækkar því brátt fjölskyldan enn meir.