Morgunblaðið - 01.10.2020, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. OKTÓBER 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Fyrsta sjón-varpsein-vígi Trumps
forseta og Bidens
fv. varaforseta
vegna kosninganna
eftir rétt rúmar
fjórar vikur er yfir-
staðið.
Það er hluti af kosningabar-
áttunni að gera upp hver
„vann“ skylmingarnar á skerm-
inum. Þar er þó enga eina al-
gilda niðurstöðu að hafa. En
þegar þær sjónvarpsstöðvar
sem hafa gagnrýnislaust stutt
baráttu demókrata við að
ógilda niðurstöðu kjósenda og
ýta honum úr embætti segja að
„hvorugur hafi unnið, en
bandaríska þjóðin hafi tapað“
og má Trump sennilega vel við
una. Könnun gerð fyrir CNN
að útsendingu lokinni var þó
með þá eindregnu niðurstöðu
að 60% áhorfenda segðu Biden
hafa unnið en 40% Trump.
Kannanir voru þó ekki allar á
sömu lund og í samantekt úr
fjölmörgum könnunum um
miðjan dag í gær kom fram að
um 1% fleiri væru á því að
Trump hefði unnið Biden. Það
mundi sennilega teljast vel inn-
an skekkjumarka ef rétt reynd-
ist.
En það eru fleiri kostir til að
meta „úrslit“ þessa sjónvarps-
slags. Demókratar hafa falið
Biden niðri í kjallara í marga
mánuði með vísun til kórónu-
veirunnar. En á sama tíma hef-
ur Trump boðað til fjölda funda
sem tugir þúsunda hafa sótt.
Það væri ekki að undra þótt
einhverjir andastæðingar for-
setans hefðu grátið það þurrum
tárum ef hin mikla óvarkárni
sem forsetinn er sakaður um að
hafa sýnt með fjöldafundunum
hefði leitt til þess að vírusinn
hefði í kjölfarið farið eins og
logi yfir akur kjósenda forset-
ans. En svo merkilegt sem það
kann að þykja þá hefur ekki
borið á neinu slíku. En á meðan
Biden hefur kúrt í kjallaranum
hafa stuðningsmenn og áróð-
ursliðar Trumps komið því
rækilega á framfæri hvers
vegna þetta sé gert. Þeir halda
því fram að Biden frambjóðandi
hafi óþægilega lengi verið
„fjarri því að ganga á öllum“.
Og það eru vissulega til óþægi-
lega margar sjónvarps-
upptökur af honum sem benda
rækilega í þá átt. Og andstæð-
ingar Bidens draga ekki af sér
við að benda á að sá annmarki
sem sé farinn að há honum svo
stórlega sé ótvírætt merki um
ástand sem því miður getur ein-
ungis hafa farið versnandi með
hverjum mánuði sem líður.
En þá hljóta menn að spyrja:
Hvernig birtist þessi annmarki
í þessu liðna einvígi? Og fyrsta
svarið við því hlýt-
ur að vera að hafi
repúblikanar
vænst hryðju
sjálfsmarka Joes
Bidens í þessum
kappræðum, af
fyrrgreindum
ástæðum, þá hafi þeim ekki
orðið að ósk sinni. Ekkert sér-
stakt benti til þess að hann
væri ekki viss um hvar hann
væri staddur og af hvaða til-
efni, sem stundum hefur virst
vera vandamál.
Engin alvarleg mismæli, sem
hægt væri að hengja marga
stóra hatta á og skella svo inn í
sjónvarpsauglýsingar á bestu
tímum, duttu út úr Biden. Að
því leyti hefur einvígið örugg-
lega verið nokkur vonbrigði
fyrir þá sem væntu sanninda-
merkja í þessum efnum. Og
þótt enn sé ekki öll von úti um
slíkt góðgæti, þar sem tvö ein-
vígi eru enn eftir, hefði lengst
mátt japla á óförum úr fyrsta
einvíginu. Repúblikanar meta
niðurstöðu kappræðunnar
þannig að Trump hafi haft
nauman sigur líkt og fram kom
í fyrrgreindri samantekt.
Og repúblikanar, sem hljóta
að viðurkenna að þeir fengu
ekki stóra vinning um elliglöp
Bidens út úr þessari kappræðu,
benda hver öðrum á annað. Joe
Biden hefur um langa hríð haft
verulegt forskot á Trump í
skoðanakönnunum þegar spurt
er um hvað menn ætli sér að
kjósa, mælt á landsvísu. Þótt
aðeins hafi dregið saman með
keppendunum eftir því sem
kjördagur nálgast hefur einnig
hægt á þeirri þróun og mun-
urinn virðist enn nokkuð fastur
í 5-7%. Huggun repúblikana
felst í þeirri staðreynd, svo
merkilega sem það hljómar.
Langflestir sem fylgjast með
kappræðunum og eru spurðir
um sigurvegara í þeim hafa
þegar gert upp hug sinn til
þessara tveggja manna. Niður-
staðan í könnun um kappræð-
una hefði því langlíklegast átt
að lenda á bilinu 53-55 með Bid-
en og 45-47 með Trump. Sé það
rétt reiknað að vegin niður-
staða allra kannana um það
hvor hafði betur í kappræðunni
sé 49,5 Biden og 50,5 Trump þá
væru það af þessum ástæðum
ekki afleitar fréttir fyrir forset-
ann. En svo fara slíkir útreikn-
ingar og niðurstöður vitaskuld
eftir því hverjir eru spurðir,
hvaða kannanir eru þar teknar
með og hverjum er sleppt.
En sú ályktun, að kappræð-
urnar nú hafi ekki breytt miklu
um stöðuna í baráttunni, hlýtur
einnig að koma til álita. Og þar
sem Trump hefur verið þetta
mikið undir eru það heldur ekki
nógu góð tíðindi fyrir hann.
Það má horfa á
nýliðnar kappræður
úr mörgum áttum
og velja sigurvegara
að smekk}
Nær kjördegi,
en þó litlu nær
Þ
ingsetningardagurinn 1. október er
gleðidagur. Hann markar upphaf
samstarfs á þingi, þar sem öll mál
eru sett fram af heilum hug þing-
manna og fullvissu um að málið
bæti samfélagið.
Þingsályktun um menntastefnu til 2030
Undanfarið hefur menntakerfið staðist mikið
álag. Við eigum áfram að sækja fram til að
tryggja framúrskarandi menntun á öllum
skólastigum og í haust mun ég kynna tillögu til
þingsályktunar um menntastefnu til ársins
2030, þar sem menntun landsmanna er í önd-
vegi. Stefnan er afrakstur mikillar samvinnu
allra helstu hagaðila og þar verður áhersla lögð
á fjögur markmið: jöfn tækifæri til náms,
kennslu í fremstu röð, gæði skólastarfsins og
hæfni menntakerfisins til framtíðar. Ég hlakka til að tala
fyrir henni á þingi, enda er menntakerfi lykilþáttur í sam-
keppnishæfni þjóðarinnar.
Aukin réttindi eftir iðnnám
Í ljósi breytinga í framhaldsskólum á liðnum árum er
nauðsynlegt að bæta stöðu þeirra sem hafa lokið öðru
prófi en stúdentsprófi. Ég vil að gildi lokaprófa taki mið af
hæfni og þekkingu nemenda, en ekki að eitt sé sjálfkrafa
æðra öðru, og mun mæla fyrir lagabreytingu í þá veru.
Með henni vil ég ýta undir að nemendur fái notið þeirrar
hæfni, þekkingar og færni sem þeir hafa öðlast með ólík-
um lokaprófum frá mismunandi framhaldsskólum. Mik-
ilvægt er að vægi eininga verði gegnsætt og endurspegli
tiltekinn mælikvarða, svo námslok frá fram-
haldsskóla verði metin með sambærilegum
hætti við innritun í háskóla.
Ályktun um menningarstefnu til 2030
Undirbúningur að gerð menningarstefnu til
ársins 2030 er í fullum gangi. Ég vona að hún
verði hvatning og innblástur til þeirra fjöl-
mörgu sem vinna á sviði íslenskrar menningar
til að halda áfram sínu góða starfi. Menning
skapar samfélag, gerir okkur mennsk, og er
því ómetanleg. Okkur ber að rækta menn-
inguna, setja markið hátt og ná árangri. Stefn-
an á að nýtast stjórnvöldum í allri umræðu um
menningarmál, stefnumótun á afmörkuðum
sviðum og ákvarðanatöku.
Sterkir fjölmiðlar
Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar eru fyrirheit um
bætt rekstrarumhverfi einkarekinna fjölmiðla. Því verki
er ekki lokið og því mun ég leggja fram fjölmiðla-
frumvarpið svokallaða í þriðja sinn. Ég vænti þess að sam-
staða náist um frumvarpið, enda hefur málið lengi verið á
döfinni og þörfin brýn. Reynslan af Covid-19-stuðningi við
fjölmiðla á þessu ári sýnir líka að hægt er að útfæra stuðn-
ing af þessu tagi á sanngjarnan hátt. Fjölmiðlar gegna
mikilvægu hlutverki við að efla samfélagslega umræðu.
Stuðningur gerir fjölmiðlum kleift að efla ritstjórnir sínar,
vera vettvangur skoðanaskipta og tjáningarfrelsis og
rækja hlutverk sitt sem einn af hornsteinum lýðræðisins.
Lilja Dögg
Alfreðsdóttir
Pistill
Spennandi upphaf
Höfundur er mennta- og menningarmálaráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Óvíst þótti hvaða áhrif ef einhver
fyrstu kappræður Donalds Trump
Bandaríkjaforseta og Joes Biden,
frambjóðanda Demókrataflokksins,
myndu hafa á kapphlaupið um Hvíta
húsið. Kappræðurnar einkenndust
af frammígripum, reiði og biturð og
þóttu ekki góð auglýsing fyrir kom-
andi forsetakosningar.
Í könnun CBS-sjónvarpsstöðv-
arinnar og YouGov, sem náði til
1.039 líklegra kjósenda, sögðu 48%
aðspurðra að Biden hefði unnið
kappræðurnar, en 41% þótti Trump
hafa staðið sig betur. Um 10% svar-
enda sögðu hins vegar að niður-
staðan hefði verið jafntefli.
Meginathyglin var þó á form og
eðli kappræðnanna frekar en
frammistöðu frambjóðendanna, og
69% aðspurðra í sömu könnun sögðu
að þær hefðu verið „pirrandi“.
Áhlaupið vakti litla lukku
Út úr könnunum meðal óákveð-
inna kjósenda mátti einnig sjá, að
frammistaða Bidens þótti betri en
menn höfðu átt von á, en Trump hef-
ur reynt að gera aldur Bidens, sem
er 77 ára, og andlegt ástand hans að
kosningamáli. Þá var Trump sagður
hafa hegðað sér eins og „eineltis-
hrotti“ samkvæmt könnun sem
Frank Luntz, skoðanakönnuður fyr-
ir Repúblikanaflokkinn, lét gera hjá
15 manna rýnihópi.
Sé sú könnun lýsandi fyrir
heildina má mögulega skrifa það á
kappræðutækni Trumps, sem greip
oft og iðulega fram í fyrir Biden,
sakaði hann um að vera handgeng-
inn öfgaöflum í Demókrataflokknum
og rifjaði upp vafasaman viðskipta-
feril Hunters, yngri sonar Bidens.
Biden lét það augljóslega fara í taug-
arnar á sér og kallaði hann forsetann
meðal annars trúð, fífl og lygara, og
sagði honum í eitt skipti að „loka
trantinum“ meðan hann væri að tala.
Á sama tíma náði Biden að mati
flestra skýrenda að forðast alvarleg
mistök sem framboð Trumps hefði
getað nýtt sér til þess að snúa stöð-
unni sér í vil, en flestar skoðana-
kannanir benda til þess að Biden
hafi nokkurt forskot á Trump, þegar
fimm vikur eru til kosninga.
Nokkuð var rætt um kappræð-
urnar og hið óvenjulega eðli þeirra í
gær. Chris Wallace, fréttamaður
Fox-fréttastöðvarinnar, sem stýrði
kappræðunum, var til að mynda
gagnrýndur nokkuð fyrir að hafa
ekki haft hemil á frambjóðendunum
tveimur þegar mest gekk á.
Héldu áfram rifrildinu
Frambjóðendurnir tveir héldu
áfram að troða illsakir á samfélags-
miðlum eftir kappræðurnar og köll-
uðu hvor annan öllum illum nöfnum.
Trump gagnrýndi Wallace sérstak-
lega og sagði hann hafa dregið taum
Bidens, og birti Biden þá myndband
á twitterreikningi sínum sem gaf í
skyn að forsetinn væri „vælukjói“.
Þá sagði Biden á kosningafundi
sínum í Ohioríki að frammistaða
Trumps hefði verið „þjóðarskömm“,
þar sem forsetinn hefði látið undir
höfuð leggjast að hughreysta þjóð-
ina í þeim erfiðleikum sem nú steðja
að. Trump hefði að auki fengið tæki-
færi til þess að sverja af sér hægri-
öfgahópa og segja þeim að láta af
ógnunum sínum, en í stað þess sagði
hann þeim að „halda sig til hlés og
bíða átekta“. Ummælin voru nokkuð
gagnrýnd eftir kappræðurnar og
sagði Biden þau ekki í takt við þjóð-
aranda Bandaríkjamanna.
Óviss áhrif óvenju-
legra kappræðna
Fyrstu kappræður forsetaefnanna:
helstu yfirlýsingar Trumps og Bidens
AF
P
Lj
ós
m
yn
d/
O
liv
ie
r D
ou
lie
ry
/P
oo
l
„Kannski geturðu sprautað
klór í handlegginn og það
myndi sjá um það“
UM MÖGULEGA LÆKNINGU
TRUMPS Á COVID-19
*hægri-öfgahópur í Bandaríkjunum
UM NIÐURSTÖÐU
KOSNINGANNA
„...Ef það er ég, fínt.
Ef það er ekki ég mun
ég styðja niðurstöðuna“
UM FRAMMÍGRIP
TRUMPS
„Viltu loka
trantinum, maður!“
„Ef hann fengi að stjórna
landinu og þeir stýrðu því
eins og hann vill stýra því
myndum við hafa úthverfi
sem myndu hverfa...“
UM BIDENUM TRUMP
„Þú ert versti forseti
sem Bandaríkin hafa séð“
„Mögulega verður
óvissa í marga mánuði..
Þetta mun ekki enda vel“
UM NIÐURSTÖÐU
KOSNINGANNA
UM TRUMP OG PÚTÍN
„Hann er kjölturakki Pútíns“
„Þeir hafa vafið þér
um fingur sér, Joe“
UM ÖFGA-VINSTRIÖFL
UM KÓRÓNUVEIRUNA
„Hversu mörg ykkar vöknuðu
í morgun með auðan stól við
eldhúsborðið því einhver lést
af völdum Covid?“
BEÐINN UM AÐ
HAFNA RASISTA- OG ÖFGAHÓPUM
„Proud Boys* – haldið ykkur
til hlés og bíðið átekta“
UM AÐ TAKAST
Á VIÐ FARALDURINN Á
„MUN GÁFULEGRI HÁTT“
„Aldrei nota
orðið gáfaður við mig.
Aldrei nota þetta orð
við mig. Það er ekkert
gáfulegt við þig, Joe“