Morgunblaðið - 08.10.2020, Qupperneq 40

40 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. OKTÓBER 2020
Ágúst Ásgeirsson
agas@mbl.is
Lyfja- og matvælaeftirlit Bandaríkj-
anna (FDA) gaf í gær út leiðbein-
ingar sínar vegna bráðabirgðaleyfis
fyrir ný bóluefni gegn kórónuveir-
unni. Tók stofnunin af allan vafa og
sagðist ekki skoða vottun lyfja fyrr
en eftir aðra lotu prófana, tveimur
mánuðum eftir að sjálfboðaliðar í
lyfjaprófuninni hefðu fengið sinn
annan lyfjaskammt.
Því er heldur ólíklegt að komið
verði bóluefni á markað fyrir for-
setakosningarnar 3. nóvember
næstkomandi eins og stjórn Donalds
Trumps Bandaríkjaforseta hefur
stefnt að og tíðum sagt munu nást
fram að ganga.
Stofnunin segir að bóluefnið þurfi
að ganga í gegnum hefðbundið próf-
unarferli og að minnsta kosti
tveggja mánaða eftirfylgni svo hægt
verði að á grundvelli gagna meta
hvort bóluefnið standist áhættukröf-
ur.
Tvö fyrirtæki sem lengst eru
komin í bóluefnisþróun sinni, Mod-
erna og Pfizer, hófu lokaferli próf-
ana í júlí sem fólst í tveimur bólu-
setningum með fjögurra vikna
millibili.
Það mundi þýða að þeir fyrstu
sem gáfu sig fram sem sjálfboðalið-
ar í lyfjaprófinu lykju tveggja mán-
aða eftirfylgninni ekki fyrr en í lok
október. Því yrði tæpast nóg af
gögnum til að undirbyggja heimild
til notkunar bóluefnisins í neyðartil-
fellum.
Bóluefnið þarf að sprauta helming
allra Covid-19-sjúklinga með og til
viðbótar þarf minnst fimm tilfelli al-
varlegra veikinda ef lyfleysuhópur-
inn á að sanna gagnsemi bóluefn-
isins.
„FDA er bundið af því að ferli
bóluefnisprófana vegna kórónuveir-
unnar og vísindalegt matsferli á
gagnsemi þess sé eins opið og gagn-
sætt og frekast er unnt,“ sagði
Stephan Hahn, yfirmaður Lyfja- og
matvælaeftirlits Bandaríkjanna, í
tísti á samfélagsvef.
Ákvörðun FDA að birta leiðbein-
ingar stofnunarinnar mun vera angi
af reiptogi hennar og ráðamanna í
Hvíta húsinu. Að sögn bandarískra
fjölmiðla álítur Hvíta húsið tveggja
mánaða eftirfylgnistímann í
lyfjaþróuninni óþarfan og hefur lagt
að FDA að notast ekki við hann.
Trump lét misþóknun sína í ljós á
Twitter-síðu sinni í fyrrakvöld, en
þar sagði hann: „Nýjar FDA-reglur
gera mönnum miklu erfiðara fyrir
að hraða bóluefnisþróuninni á þann
veg að hægt verði að samþykkja
bóluefni fyrir kjördag. Bara enn ein
pólitísk árásin.“
Sérfræðingar á sviði heilbrigðis-
mála fögnuðu afstöðu FDA og sögðu
hana sýna að stofnunin gengi fram
af ábyrgð er hún lægi undir pólitísk-
um þrýstingi.
Trump hefur næstu daga loka-
sprett baráttu sinnar fyrir endur-
kjöri 3. nóvember nk. Er á brattann
að sækja því ný skoðanakönnun fyr-
ir CNN-stöðina sýnir Joe Biden með
57% fylgi gegn 41% fylgi forsetans.
Áfram þungt fyrir dyrum
Lítið lát er á útbreiðslu og styrk
kórónuveirunnar. Í gær klukkan 15
að íslenskum tíma náði fjöldi stað-
festra sýkinga sex milljónum í Evr-
ópu en veirunnar varð fyrst vart í
álfunni í janúar sl.
Reyndust sýkingarnar 6.000.940
og andlát af þeirra völdum 237.716.
Verst hefur Rússland orðið úti með
1.248.619 sýkingar og 21.865 andlát.
Á Spáni eru sýkingarnar orðnar
825.410 og dauðsföllin 32.486.
Frakkland er í þriðja sæti með
669.235 sýkingar og 32.365 dauðs-
föll. Í Bretlandi eru sýkingar orðnar
530.113 og dánartilvikin 42.445.
Það er til marks um nýrrar sókn-
ar kórónuveirunnar að síðustu sjö
dagana eina og sér bættust 543.137
nýjar sýkingar við í Evrópu. Var það
26% meiri hraði en vikuna þar á
undan er 431.951 sýking kom í ljós.
Dauðsföllum hefur einnig fjölgað á
þessum tíma úr 4.765 í 5.562.
Að stóru leyti er hin mikla fjölgun
sýkinga rakin til miklu víðfeðmari
skimunar gegn kórónuveirunni í
mörgum löndum Evrópu, svo sem í
Frakklandi þar sem ein milljón
manna er skimuð í hverri viku. Þrátt
fyrir það er talið að mun vægari og
ekki eins hættuleg tilvik hafi ekki
komið fram við leitina og muni
áfram fara huldu höfði.
Fátæklingum fjölgar
Allt að 115 milljónir manna gætu
orðið fátæktardraugnum alvarleg
bráð vegna samdráttar í hagkerfum
heimsins af völdum kórónuveirufar-
aldursins. Við þessu varaði David
Malpass, forstjóri Alþjóðabankans í
Washington, í gær.
Er þetta mun meiri fjöldi en í
fyrri spám bankans sem í ágúst síð-
astliðnum sagði um 100 milljónir
manna falla í flokk alvarlegustu fá-
tæktarinnar. Áætlar bankinn að árið
2021 geti um 150 milljónir enn búið
við bláfátækt og verið undir þeim
framfærslumörkum sem kveða á um
sára fátækt.
Trump fær ekki bólu-
efni fyrir kosningar
 Joe Biden nýtur 57% fylgis en Trump 41% í könnun CNN
AFP
Gettysburg Joe Biden, frambjóðandi demókrata flutti ávarp við Gettys-
burg-vígvöllinn í fyrrakvöld. Kosningabaráttan harðnar nú dag frá degi.
Hafsbotn jarðarinnar er útbíaður af
áætluðum 14 milljónum tonna af ör-
plasti sem kvarnast hefur úr og
brotnað niður úr ógrynni úrgangs-
efna sem rata út í sjó ár hvert, að
sögn CSIRO, vísindastofnunar
Ástralíu.
Magn hinnar örsmáu mengunar
er 25 sinnum meira en í fyrri rann-
sóknum á útbreiðslu plastmassa í
höfunum. Úr nýju rannsókninni
varð til fyrsta hnattræna matið á ör-
plasti sem fallið hefur til botns á höf-
unum.
Við rannsóknirnar brúkuðu vís-
indamenn CSIRO fjarstýrðan
dvergkafbát er tók botnsýni á allt
frá grunnsævi og niður á 3.000
metra dýpi allt að 300 kílómetrum
undan ströndum Suður-Ástralíu. Út
frá magni hinna örsmáu plastagna
áætluðu þeir síðan um dreifingu
þessarar mengunar.
Örplastið eru litlar agnir, fimm
millimetrar eða minni á breidd, og
getur verið skaðlegt öllum sjávar-
lífverum. Vegna smæðarinnar geta
verið margir milljarðar plastagna í
14 milljóna tonna heildarmassanum.
„Við rannsóknir okkar kom í ljós
að djúpsjávarbotninn er niðurfall
fyrir örplastið,“ segir rannsókn-
arstjórinn Denise Hardesty við
fréttastofu AFP.
„Það kom okkur í opna skjöldu að
sjá svo mikla örplastsþéttni á svo
fjarrænum hafsbotni,“ bætti hún við.
Vísindamennirnir birtu uppgötv-
anir sínar í hinu ritrýnda tímariti
Frontiers in Marine Science. Þeir
segja að á svæðum þar sem mikið
var af fljótandi plasti hafi verið al-
gengt að finna aukið og meira magn
örplasts á botni þar undir.
„Plastmengunin sem ratar út í
höfin gengur úr sér og brotnar niður
og verður að örplasti,“ segir leiðang-
ursstjórinn Justine Barrett. „Nið-
urstaða okkar er að örplast er tví-
mælalaust að sökkva niður á botn
hafanna,“ bætir hún við.
Hardesty sagði að bráðnauðsyn-
legt væri að grípa til ráðstafana og
finna lausn á plastmengun í höf-
unum því hún hefði áhrif á öll vist-
kerfi heimsins, villt dýralíf og heilsu
manna.
Í öðrum rannsóknum hefur verið
áætlað að allt að 200 milljónir tonna
af plasti flytu í Atlantshafi. Er það
nálega 10 sinnum meira en áður
hafði verið haldið. „Plastmagnið sem
flýtur í höfunum hefur verið stórlega
vanmetið,“ segja vísindamennirnir
er þátt tóku í rannsókninni. Beind-
ust athuganir þeirra að þrenns kon-
ar plasti, fjöletýleni, fjölprópýleni og
glæru polystyrene-einangr-
unarplasti. Eru það algengustu
plastefnin við framleiðslu á flöskum
og plastpokum og öðru sem til fellur
sem úrgangsplast. agas@mbl.is
AFP
Mengun Plast á Costa del Este-strönd Panamaborgar á leið á haf út.
14 milljónir tonna
örplasts á hafsbotni
 25 sinnum meira magn en talið var
N Ý F O R M
h ú s g a g n a v e r s l u n
Strandgötu 24 | 220 Hafnarfjörður | Sími 565 4100 | nyform.is
Mikið úrval af HVÍLDARST
með og án rafmagns lyftibú
Komið og
skoðið úrvalið
ÓLUM
naði
Sími 557 8866 | pantanir@kjotsmidjan.is | Fossháls 27, 110 Reykjavík Opnunartími8.00-16.30
Hakk,
gúllas,
bjúgu
og bara
nefndu það
Kjötbúð Kjötsmiðjunnar – Ekki bara steikur