Morgunblaðið - 05.11.2020, Síða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 2020
Þegar frost
er á fróni
Þinn dagur, þín áskorun
Sölustaðir:
Hagkaup • Fjarðarkaup • Útilíf • N1 • Vesturröst • Verslun Guðsteins Eyjólfssonar • Verslunin Bjarg, Akranesi
JMJ, Akureyri • Lífland, Hvolsvelli og Blönduósi • Verslunin Blossi, Grundafirði • Efnalaug Vopnafjarðar
Kaupfélag Skagfirðinga, Sauðárkróki • Verslun Grétars Þórarinssonar, Vestmannaeyjum • Borgarsport, Borgarnesi
Kaupfélag V-Húnvetninga, Hvammstanga • Verslun Bjarna Eiríkssonar, Bolungarvík • Þernan, Dalvík • Siglósport, Siglufirði
Bókaverslun Breiðarfjarðar, Stykkishólmi • Vaskur, Egilsstöðum • Skóbúð Húsavíkur • Efnalaug Suðurlands, Selfossi • run.is
100% Merino
ullarnærföt
fyrir dömur og herra
Stærðir: S–XXL
Höfðabakka 9, 110 Reykjavík | run@run.is | www.runehf.is
OLYMPIA
BAKSVIÐ
Þóroddur Bjarnason
tobj@mbl.is
Á nýrri vefsíðu Samtaka atvinnulífs-
ins, holdumafram.is, sem verður
opnuð í dag, leggja samtökin fram
ýmsar tillögur til úrbóta þannig að
skilyrði skapist á ný til vaxtar í sam-
félaginu. Á vefsíð-
unni eru einnig
birtar sögur úr
atvinnulífinu, frá
stjórnendum og
starfsfólki fyrir-
tækja. Þá geta
allir reiknað út
framlag síns
fyrirtækis til
samfélagsins í
sérstakri reikni-
vél á vefnum.
Ásdís Kristjánsdóttir, aðstoðar-
framkvæmdastjóri SA, segir að
verkefninu Höldum áfram sé ætlað
að horfa fram á veginn. „Við munum
á einhverjum tímapunkti sjá fyrir
endann á kórónuveirufaraldrinum.
Það er mikilvægt að huga að því
hvernig við ætlum að vaxa saman og
sem allra fyrst út úr kreppunni,“
segir Ásdís.
Allir að glíma við áhrifin
Hún segir að landsmenn allir séu
að glíma við áhrif kreppunnar og
ljóst sé að efnahagslegur kostnaður
sé mikill. „Hingað til hafa aðgerðir
stjórnvalda fyrst og fremst miðað að
því að milda höggið gagnvart þeim
sem hafa lent í mesta tekjufallinu og
margt verið vel gert í þeim efnum.
Við viljum hins vegar með okkar
framtaki horfa fram á við og varða
leiðina áfram,“ segir Ásdís.
Hún segir að eina raunhæfa leiðin
út úr kreppunni sé að skapa skilyrði
til vaxtar þannig að unnt sé að verja
störf og skapa ný. „Við byggjum vel-
ferð okkar á að hér gangi vel. Ef fyr-
irtækjum í landinu gengur vel geng-
ur starfsfólkinu vel og öfugt. Það
þarf að tryggja umhverfi sem styður
við fjárfestingu og nýsköpun og skil-
yrði til hóflegrar skattlagningar sem
þó stendur undir samneyslunni.
Leiðin út úr kreppunni er ekki að
setja auknar byrðar á starfsfólk og
fyrirtæki, sem við sem samfélag
treystum á að komi til með að standa
undir viðspyrnunni.“
Ásdís segir mikilvægt að líta á at-
vinnulífið og samfélagið sem eina
heild. „Saman stöndum við sterkari
og saman skiptum við sköpum. For-
senda þess að við getum endurheimt
þau lífskjör sem við höfum búið við
síðustu ár er að auka verðmætasköp-
un í landinu.“
Tillögur í sex liðum
Á vefsíðunni koma SA með tillög-
ur í sex liðum að mögulegum umbót-
um á ýmsum sviðum sem varða leið-
ina áfram. „Ein af okkar tillögum
snýr til dæmis að skattastefnu
stjórnvalda og miðar hún fyrst og
fremst að því að örva eftirspurn og
skapa störf. Við áttum okkur á því að
staða ríkissjóðs er grafalvarleg,
skatttekjur í dag standa ekki undir
samneyslunni,“ segir Ásdís. „Þannig
er ljóst að takmörk eru fyrir veru-
legum skattalækkunum nema til
komi tiltekt í opinberum rekstri eða
að efnahagsumsvif taki við sér. Við
viljum impra á þeirri staðreynd að
allt helst þetta í hendur. Við teljum
mikilvægt nú í ljósi stöðunnar að
ráðast í fáar en góðar skattkerfis-
breytingar.“
Ásta segir að tímabært sé að huga
að heildarendurskoðun á trygginga-
gjaldinu. Ítrekað hafi það gerst að
tryggingagjaldið hafi hækkað á sam-
dráttarskeiðum eða í kjölfar þeirra.
„Nú þegar afleiðingar kreppunnar
endurspeglast einna helst í stigvax-
andi atvinnuleysi má sú leið ekki
verða farin. Við teljum brýnt að end-
urskoða tryggingagjaldið þannig að
girt sé fyrir sveiflumagnandi áhrif
þess. Við teljum best að um sé að
ræða eitt gjald sem gildir yfir alla
hagsveifluna en tryggir um leið fulla
fjármögnun sjóðsins.“
Önnur tillaga snýr að fasteigna-
sköttum. „Við teljum að sveitarfélög-
in geti ekki gert ekki neitt þegar ein
versta efnahagskreppa gengur yfir.
Þau þurfi að sýna ábyrgð.“
SA vilja horfa fram á veginn
 Ýmsar tillögur á nýrri vefsíðu Samtaka atvinnulífsins Allir geta reiknað út framlag síns fyrirtækis
til samfélagsins í sérstakri reiknivél Tímabært að huga að heildarendurskoðun á tryggingagjaldinu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Framtíð Ásdís segir að leiðin út úr kreppunni sé að skapa skilyrði til vaxtar.
Fasteignaskattar á höfuðborgarsvæðinu
Heimild: Samband íslenskra sveitarfélaga, Þjóðskrá Íslands.
*Aukning í álagningu C-flokks fasteignaskatts að meðaltali á hverja atvinnueign í sveitarfélagi m.v. Þjóðhagsspá
Hagstofu Íslands, hækkun fasteignamats atvinnueigna 2020-2021 og álagningar C-flokks fasteignaskatts 2020.
Reykjavík
Kópavogur
Seltjarnarnes
Garðabær
Hafnarfjörður
Mosfellsbær
Meðal-fasteignamat atvinnu-
eigna árið 2021 (m.kr.)
Álagður fast-
eignaskattur
2020
Aukning í skatttekjum 2018-2021 á hverja
atvinnueign á föstu verðlagi* (kr.)
168
133
102
73
56
55
394.286
386.859
252.770
106.074
124.506
246.655
1,650%
1,490%
1,188%
1,590%
1,400%
1,585%
Ásdís
Kristjánsdóttir
Nýleg rannsókn Margrétar Einars-
dóttur og Ástu Snorradóttur sýnir
kynjamun í tengslunum milli um-
fangs vinnu með skóla og geðrænnar
líðan. Stúlkur sem vinna mikið með
skóla eru líklegri til að finna stund-
um eða oft fyrir geðrænni vanlíðan
en stúlkur sem vinna ekki með skóla.
Sömu tengsl mældust ekki hjá
drengjum.
Fræðigrein um rannsóknina sem
ber heitið Geðræn líðan íslenskra
ungmenna: Tengsl við vinnu með
skóla? birtist í Læknablaðinu sem
kom út á þriðjudaginn.
Fram kemur að geðheilsa ung-
menna hefur versnað á undanförnum
árum, það á við hvort sem litið er til
sjálfsmats á líðan ungmenna eða
samskipti við heilsugæslustöðvar og
sjúkrahúslegur. Þetta á einnig við
annars staðar í hinum vestræna
heimi, m.a. í hinum norrænu lönd-
unum. Þá kemur fram að almenn
geðræn líðan mælist verri hjá stelp-
um en strákum og eru þær líklegri til
þess að finna fyrir depurð, telja sig
þunglyndar og greinast þunglyndar.
Í greininni kemur fram að „geð-
raskanir eru ein helsta orsök örorku
hérlendis og því ljóst að ómeðhöndl-
uð geðræn vanlíðan á unglingsárum
getur orðið dýrkeypt til framtíðar,
bæði fyrir einstaklinginn sjálfan og
samfélagið í heild“.
Fyrri rannsóknir hafa sýnt fram á
að ungmenni sem vinna með skóla
sofi minna en önnur ungmenni.
Einnig hafa rannsóknir sýnt fram á
að slæmar vinnuaðstæður ungmenna
geta leitt til þunglyndis.
Þá segir í grein Margrétar og
Ástu að stefnumótendur hafi löngum
haft áhyggjur af áhrifum af vinnu
ungmenna, þá sér í lagi vinnu ung-
menna með skóla, á andlegan og lík-
amlegan þroska en ekki hafði áður
verið sýnt fram á tengsl þar á milli.
Rannsókn þeirra staðfestir að ein-
hverju leyti að áhyggjurnar eigi rétt
á sér.
Einkenni geðrænnar líðanar sem
skoðuð voru eru þreyta eftir fullan
svefn, svefnleysi, þunglyndi, kvíði
eða spenna og áhyggjur eða dap-
urleiki. Tvíbreytugreiningu var beitt
til þess að skoða tengsl einkenna við
umfang vinnu með skóla.
Niðurstöður rannsóknarinnar
sýna einnig að tengsl geðrænnar
vanlíðanar og umfangs vinnu með
skóla séu háð fjárhagsstöðu fjöl-
skyldu.
Því sýna niðurstöður þessarar
rannsóknar að umfang vinnu með
skóla getur ýtt undir margvísleg ein-
kenni geðrænnar vanlíðunar.
Höfundar telja mikilvægt að vinna
ungmenna með skóla sé hófleg og
ungmenni fái vinnuverndarfræðslu.
Vinna ungmenna hefur áhrif á geð
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Unglingavinnan Flest ungmenni byrja að vinna í unglingavinnu að sumri.
 Geðheilsa íslenskra ungmenna
hefur versnað á undanförnum árum