Morgunblaðið - 21.11.2020, Blaðsíða 20

Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Hafinn er undirbúningur friðlýs-
ingar leiranna í Borgarvogi, vestan
við Borgarnes. Leirurnar eru svo-
kölluð gulþörungaleira sem er
fremur sjaldgæf. Meirihluti gul-
þörungaleira hér á landi er í Borg-
arvogi og við Langárós. Umræðan
er að frumkvæði Borgarbyggðar.
„Það eru aðallega leirurnar
sjálfar sem rætt er um að friðlýsa
en þar er einstakt fuglalíf, miklu
meira en menn hafa gert sér grein
fyrir.
Mér finnst einnig mikilvægt að
tryggja áframhaldandi sjónræn
tengsl á milli kirkjustaðarins
Borgar og Borgarness, að ekki
verði ræktaður skógur á túnunum
vestan við þjóðveginn,“ segir
Ragnar Frank Kristjánsson, sem
hafði frumkvæðið að umræðu um
friðlýsingu Borgarvogs í sumar.
Hann var þá sviðsstjóri umhverfis-
og skipulagssviðs Borgarbyggðar
en hefur nýlega látið af störfum.
Ragnar segir að umhverfis- og
landbúnaðarnefnd Borgarbyggðar
hafi tekið vel í tillöguna og kirkju-
ráð einnig en kirkjan á Borg eigi
eyjarnar á Borgarvogi. Borgar-
byggð á hins vegar Borgarland
sem er vestan við Borgarvog.
Hluti af stærra svæði
Borgarvogur er á náttúru-
minjaskrá vegna leiranna og er
hluti af stærra svæði, um Mýrar
og Löngufjörur, sem stjórnvöld
hafa lengi haft á stefnuskrá sinni
að friðlýsa.
Umhverfisstofnun hefur varað
við áformum og hugmyndum sem
upp hafa komið um að byggja út í
Borgarvog og skerða leirurnar
frekar en orðið er. Strendurnar í
Borgarnesi eru mikið til mann-
gerðar og leiða áform um fram-
kvæmdir stundum til viðkvæmrar
umræðu innan samfélagsins. Á
aðalskipulagi Borgarbyggðar er
gert ráð fyrir landfyllingu út í
Borgarvog við íþróttamannvirkin
og þar var áformað að byggja nýtt
íþróttahús. Ragnar segir að niður-
staðan hafi verið sú að of kostn-
aðarsamt væri að byggja þar
vegna þess hversu djúpt væri nið-
ur á fast. Nú er verið að skoða
svæðið fyrir norðan núverandi
íþróttahús og austan við sundlaug-
ina.
Vilja friðlýsa stærra svæði
Á meðan umræður stóðu um
þetta og í tengslum við deiliskipu-
lag fyrir tvö svæði var Náttúru-
stofa Vesturlands fengin til að
gera úttekt á fuglalífi í Borgar-
vogi. Rannsóknin staðfesti að í
Borgarvogi er ríkt fuglalíf og
hann er eitt af mikilvægari fugla-
svæðum landshlutans. Í hverri
fuglatalningu nýttu sér liðlega
1.100 fuglar af 22 tegundum sér
leiruna.
Náttúrufræðistofnun Íslands
hefur skilað Umhverfisstofnun
áliti um verndargildi Borgarvogs.
Þar kemur fram það álit að vog-
urinn er bæði mikilvægur vegna
lífríkis hans og fugla sem nýta
hann og fleiri svæði í nágrenninu.
Borgarvogur hafi því bæði mikið
staðbundið verndargildi og vernd-
argildi sem hluti af stærra svæði.
Kveðst Náttúrufræðistofnun vona
að friðlýsing Borgarvogs verði
fyrsta skrefið til að vernda Mýrar
og Löngufjörur.
Þótt tekið sé fram að undirbún-
ingur friðlýsingar sé á byrjunar-
stigi hefur töluverð vinna þegar
farið fram. Þá hefur verið tilnefnt
í starfshóp um fyrirhugaða friðlýs-
ingu.
Unnið að frið-
un leiranna
 Umræður hafnar um friðlýsingu Borg-
arvogs  Sjaldgæfar leirur og meira
fuglalíf en talið hefur verið  Náttúru-
fræðistofnun vill friða stærra svæði
Grunnkort: Loftmyndir
Mörk friðlýsingar
Tillaga að friðlýsingu
Borgarvogs
1
Borgarvogur
Grjótey
Borgarnes
Morgunblaðið/Eggert
Úr Borgarnesi Borgarvogur liggur vestan Digraness sem Borgarnes stendur á. Englendingavík lendir innan svæðis.
20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 2020
Leirurnar í Borgarvogi eru flokkaðar sem gulþörungaleirur og eru líklega
þær stærstu hér við land að mati Náttúrufræðistofnunar. En hvað er gul-
þörungaleira?
Eins og nærri má geta einkennist hún af gulþörungum. Á haustin
þroskast dvalargró sem lifna við á vorin og mynda gróðurþekju sem lítur
út eins og þunn dökkgræn motta á yfirborði leirsins seinni hluta sumars.
Lífríkið einkennist af þessari gróðurskán og miklum þéttleika ána sem
eru smávaxnir hryggleysingar. Gulþörungaleirur eru ofast í mjög skjól-
sælum fjörum, innst í fjörðum og víkum, þar sem ferskvatnsáhrifa gætir.
Gróðurskán með ánum
GULÞÖRUNGALEIRA
SÖLUAÐILAR
Reykjavík:
Gullbúðin, Bankastræti 6 s: 551-8588
Gilbert úrsmiður, Laugavegi 62 s: 551-4100
Meba Kringlunni s: 553-1199
Michelsen Úrsmiðir, Kringlunni s: 511-1900
Kópavogur:
Klukkan, Hamraborg 10 s: 554-4320
Meba Smáralind s: 555-7711
Hafnarfjörður:
Úr & Gull, Firði-Miðbæ Hafnarfjarðar
s: 565-4666
Keflavík:
Georg V. Hannah úrsmiður, Hafnargötu 49
s: 421-5757
Akureyri:
Halldór Ólafsson úrsmiður, Glerártorgi
s: 462-2509
Akranes:
Guðmundur B. Hannah úrsmiður,
Suðurgötu 65 s: 431-1458
Egilsstaðir:
Klassík Selási 1 s: 471-1886
Selfoss:
Karl R. Guðmundsson úrsmiður, Austurvegi 11
s: 482-1433
Vestmannaeyjar:
Geisli, Hilmisgötu 4 s: 481-3333