Málfríður - 15.11.1993, Blaðsíða 19

KURSUS OM SKRIVEPROCESSEN
OG INDLÆRING AF ORDFORRÁD
I síðustu viku ágústmánaðar
var haldið námskeið fyrir
dönskukennara. Námskeið þetta
var haldið í samvinnu milli „End-
urmenntun fyrir háskólamenn"
og FDK.
Fræðarar á þessu námskeiði
voru Birthe Tandrup, sem
nefndi sinn hluta námskeiðsins
„skriveprocesser“. Birthe hefur
nýlega lokið licentiatprófi frá
Kaupmannahafnarháskóla (Eng.
institut). Hún hefur sérhæft sig í
„ritunarferlinu" ef við getum
þýtt það svo en hún kennir
ensku við menntaskóla í Dan-
mörku. Hinn hluta námskeiðsins
kenndi Birgit Henriksen og
nefndist það „Indlæring af ord-
forrád.“ eða „að auka orðaforð-
ann“. Birgit var mörgum á nám-
skeiðinu að góðu kunn frá fyrri
námskeiðum.
Við dönskukennarar áttum
þarna góða þrjá daga með þess-
um skemmtilegu konum og lent-
um við í því að þurfa að reyna á
eigin skrokki ýmislegt sem þær
höfðu upp á að bjóða.
Birthe uppfræddi okkur um
ritunarferlið og er þá verið að
tala um að vinna með málfræði
og þjálfa málnotkun út frá eigin
texta nemanda. Er verið að tala
um að snúa pýramídanum við,
þ.e. ekki láta nemandann hafa í
hendur málfræði með alls konar
erfiðum reglum heldur semja
sinn texta og skoða hann síðan
og skilgreina þar út frá. Hún
benti á ýmsar aðferðir t.d. að
vera ekki að leiðrétta allt í hverj-
um texta, heldur einblína til
dæmis bara á sagnir í þetta
skiptið, síðan smáorðin eða mál-
tök o.s.frv.
Hægt er að láta nemendur
semja hvers konar efni, teikni-
myndaseríur, útdrátt frjálsa rit-
un, um bók, um mynd, póstkort,
bréf, umsóknir o.fl. Meginrök
Birthe eru þau að alveg eins og
maður finnur best á sínu eigin
skinni, hlýtur manns eigin texti
að höfða mest til manns og vera
minnistæðast að Ieiðrétta og
laga til. Orðtakið sem hún hefur
að leiðarljósi er „creative writ-
ing“ eða „skapandi ritun“ og ren-
nir þetta stoðum undir rökin
fyrir þessari kennsluaðferð.
Birthe lagði áherslu á að ástæða
væri til að láta nemendur skrifa
mikið meira heldur en kennari
færi yfir. Mikilvægt væri að nem-
andi fengi ákveðin fyrirmæli,
hvaða verkefnum á að skila,
hvernig þau eru yfirfarin (hvaða
atriði leiðrétt) o.s.frv. Málið
snýst líka um það að kennari
skoði síðan ákveðin verkefni og
bendi á villur og nemandi leið-
rétti og hreinriti og kennari gefi
síðan einkunn fyrir. I stuttu máli
sagt að unnið sé með nem-
andanum meira og minna í gegn-
um allt ritunarferlið frá upphafi
til enda.
Birthe benti á að notkun
hvers konar gátlista og leiðrétt-
ingalykla, flýtir fyrir yfirferð
verkefna enda er fyrirfram
ákveðið hvað skuli leiðrétt í
hverjum texta. Einnig talaði hún
um að vinna oftar en einu sinni
með hvern texta bæti ritunina,
t.d. hreinskrifa verkefni og jafn-
vel láta vinna með orðaforðann
aftur á annan hátt.
Birgit Henriksen sá um seinni
hluta námskeiðsins. Hún fjallaði
um hvernig við eigum að auka
orðaforða og festa hann hjá
nemendum okkar. Okkur var
bent á ýmis verkefni eins og t.d.
krossgátur, nota myndir, hafa
hugstormun t.d. um ákveðna
orðflokka o.þ.h. Nota ákveðin
efni sem höfða til fólks eins og
stjörnuspána, rithandargrein-
ingu og fleira, sem okkur nem-
unum þótti mjög skemmtilegt.
Birgit var ótrúlegur gnægtar-
brunnur verkefna og kom síðan í
ljós að konan var að viða í bók.
Hún sagði okkur frá því að oftar
en einu sinni hefði hún lent í því
að vera með efni í bók og síðan
hefði einhver óprúttinn nemandi
farið með efnið til útgefanda og
fengið það birt. Við lofuðum
Birgit hátíðlega að fjalla ekki um
verkefnin hennar opinberlega
heldur bíða þolinmóðar eftir
bókinni. Þessi fyrirlestur Birgit
var sá fyrsti sem fjallaði um
þetta efni eingöngu og er óhætt
að segja að honum hafi verið vel
tekið. Við sem kennarar þekkj-
um auðvitað ferli þetta en það
felst í að vinna með sama orða-
forðann á mismunandi hátt á
meðan verið er að festa hann.
Ljóst er að áherslur eru tölu-
vert að breytast í málakennslu al-
mennt og er þar móðurmálið ekki
undanskilið. Það fer um venju-
legan tungumálakennara hvort
heldur er í grunnskólanum eða
framhaldsskólanum að heyra að
áherslur á beina málfræði eigi að
minnka í öfugu hlutfalli við ritun-
ina í svo miklu mæli sem þessir
nýju straumar leggja til svo að
við tölum ekki um aukið vinnu-
álag. En málfræðin verður auð-
vitað til staðar áfram bara unnið
með hana á annan hátt.
Birgit Henriksen og Birthe
Tandrup sem kenndu á þessu
námskeiði voru eins og hress-
andi andvari og er mjög gott
fyrir kennara að komast á svona
námskeið að hausti og hafa síð-
an veturinn til að moða úr af-
rakstrinum.
Ása Kristín Jóhannsdóttir
Bókalisti:
Birthe Ttindrup:
Skriv kreativt; Birthe Tandrup.
Anne Katrine Lund, Gor tanke til tekst;
Grafisk forlag, Kobenhavn.
Birgit Henriksen:
Carter, R. & M. McCarthy (red.)
(1988): Vocabulary and Language
Teaching. London: Longman.
Morgan, J. & M. Rinvolucri (1986);
Vocabulary. Oxford: Oxford University
Press.
19