Málfríður - 15.11.1993, Blaðsíða 22

ER STflÐfl KYNJANNA JÖFN í
SPÆNSKU KENNSLUBÓKINNI
„ESPANOL 2000“?
I skýrslu starfshóps mennta-
málaráðuneytisins frá 1990,
„Jöfn staða kynja í skólum“, eru
sett fram markmið sem eiga að
stuðla að jafnrétti kynjanna í
skólum.
„Meginmarkmið.
I skólastarfi skal leitast við að
efla sjálfstæði og sjálfsvirð-
ingu bæði stúlkna og drengja
og búa þau jafnt undir virka
þátttöku í fjölskyldulífi, at-
vinnulífi og mótun samfélags-
ins alls.
Undirmarkmið.
Þess vegna verður að leggja
jöfnum höndum áherslu á
eftirfarandi þrjú markmið:
1. Að allir einstaklingar, óháð
kyni, njóti alhliða menntunar
og fái hvatningu til náms í
samræmi við áhuga þeirra og
þroska.
2. Að tekið verði mið af
kynjamun og ólfkri stöðu
kynja í öllu skólastarfi.
3. Að konur, reynsla þeirra
og kvennamenning verði gerð
sýnilegri en áður.“
Þegar „Námsskrá handa fram-
haldsskólum", frá 1990, er skoð-
uð kemur í ljós að hvergi er
minnst á jafnréttismál í skóla-
starfi og áðurnefnd markmið
hvergi útfærð.
Allt frá 1976 hefur verið bann-
að með lögum að hanna og nota
kennsluefni sem mismunar kynj-
unum á einhvern hátt. Höfundum
þessarar greinar lék því forvitni á
að vita hvernig þessum málum
væri háttað í spænskukennslu og
við réðumst í greiningu á nám-
sefni í spænsku sem við höfðum
báðar reynslu af í kennslu.
Greining kennsluefnis í
spænsku var unnin á s.l. ári og
höfðum við að leiðarljósi að
greina hvernig kynin - konur og
karlar - væru kynnt. Verkið var
unnið undir leiðsögn Guðnýjar
Guðbjörnsdóttur, dósents við
Háskóla íslands, sem hluti af
námskeiðinu „Þroski og menntun
unglinga" í uppeldis- og kennslu-
fræðinámi við Háskóla Islands.
Við ákváðum að greina
spænsku kennslubókina-
„ESPANOL 2000“ með tilliti til
kynjaslagsíðu. Þessi kennslubók
hefur verið notuð hér á landi við
spænskukennslu um nokkurra
ára skeið og sama má segja um
mörg nágrannalönd okkar.
Til leiðsagnar og leiðbein-
ingar við greiningu kennsluefnis-
ins studdumst við við greining-
arflokkun þeirra Schuster og
Van Dyne, spurningardæmi sett
fram af Betty Schmitz, ásamt
yfirlitsgreinum Guðnýjar Guð-
björnsdóttur um sama efni og ís-
lenskaðan greiningarlykil hennar
fyrir kennsluefni í félagsgreinum.
Með þessi hjálpartæki lögðum
við upp í athyglisverða rann-
sóknarferð um námsefni sem við
báðar þekktum úr kennslu, en
höfðum aldrei horft á með þess-
um nýju gleraugum.
Við greindum námsefni sem
notað hefur verið til kennslu í
fyrstu þremur áföngum í
spænsku í framhaldsskólum og
tókum aðeins kynningarmyndir
með lesköflum fyrstu tveggja
áfanganna, en allt myndefni síð-
asta áfangans. Úr miklu efni var
að moða því kennslubókin er
ríkulega skreytt myndefni, en les-
textar að sama skapi rýrir. Til að
athuga áhrif þessara myndbirtin-
ga á nemendur og viðhorf þeirra,
völdum við að leggja stutta könn-
un fyrir nemendur, sem greint
verður frá í lok greinarinnar. Við
ræddum einnig við kennara nám-
sefnisins til að athuga hvernig
þeir vinna með þetta efni.
Kynin í spænskuáfanga 103
Lesefni 103 áfangans eru fyrstu
7 kaflar bókarinnar. Hér eru nem-
endur að hefja nám í spænsku og
má því segja að verið sé að opna
dyrnar bæði að málinu og men-
ningunni, sem því tengist.
I þessum sjö fyrstu köflum
eru átta kynningarmyndir. Á
þeim er að finna 10 karla og 6
konur. Rétt er að taka fram að
við aðgreindum ekki kynin eftir
aldri, í stúlkur/konur og drengi/
karla, þar sem allar teikning-
arnar eru af fólki á svipuðum
aldri, 18 til 30-35 ára.
Þegar störf og stéttir þessa
fólks eru skoðuð, kemur í ljós að
flestir eru námsmenn eða at-
vinna er ekki skilgreind. Stéttar-
staða er á sama máta óljós, en
þó er látið bera á velsæld, með
klæðaburði, einkaskólum, eigin
húsnæði, bifreiðaeign o.fl.
Það er hins vegar mjög áber-
andi munur milli kynja á því
hver er virkur, gerandinn (ac-
tive) og óvirkur (passive)
(Schmitz, 1984). Allar myndirnar
nema ein sýna virka karla og
óvirkar konur.
Kynin í spænskuáfanga 203
Þegar skoðað er námsefni
áfangans 203, sem eru kaflar 8-
17 í kennslubókinni „Espanol
2000“, kemur eftirfarandi í ljós.
Alls eru í þessu námsefni 14
myndir sem gefa til kynna um-
fjöllunarefni kaflanna og á þeim
er að finna 27 karla og 13 konur.
Konurnar eru því ekki hálfdrætt-
ingar á við karlana. En tölur
segja ekki allt. Ef gerður er listi
22