Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2017, Blaðsíða 162

161HEIMAGRAFREITIR Á ÍSLANDI
frá söfnuðum innan og utan þjóðkirkjunnar í stjórn kirkjugarða.47 Áður en
hún var borin undir atkvæðagreiðslu fékk þáverandi biskup, hr. Sigurgeir
Sigurðsson, tillöguna til umsagnar og var hann jafnframt inntur eftir því
hvort það væri eitthvað annað í lögunum sem þarfnaðist breytinga. Hann
gerði athugasemdir við tillöguna en fór jafnframt fram á það að lögunum
um heimagrafreiti yrði breytt,48 og lagði hann í framhaldi af því fram
breytingartillögu um að eingöngu þeir sem sátu á ættaróðulum eins og
þau voru skilgreind samkvæmt lögum nr. 116 frá 194349 gætu sótt um leyfi
fyrir heimagrafreit. Þeir sem áttu langan veg að fara til sóknarkirkjugarðs
áttu einnig að geta sótt um heimagrafreiti. Þá fór hann líka fram á það að
leyfisgjaldið yrði hækkað úr 150 krónum upp í 500 krónur.50 Í greinargerð
sem hann lét fylgja breytingartillögunni kemur fram að heimagrafreitir
séu orðnir 103 og að þeir séu sums staðar orðnir tíska þar sem þeir eru
mun algengari í sumum sóknum en öðrum og við þessari þróun verði að
sporna.51 Breytingartillagan virðist ekki hafa verið rædd því ekki er hægt
að finna nein gögn um að þessi tillaga hafi komið til umfjöllunar, hvað þá
að hún hafi verið samþykkt.
Árið 1955 kemur aftur inn á borð Alþingis breytingartillaga á kirkju-
garða lögunum og snýr hún að því að gefa sóknunum færi á að koma
innheimtu kirkju garðs gjaldanna yfir á ríkið.52 Þetta frumvarp varð
ekki að lögum53 en hefur þó sennilega orðið til þess að sama ár skipaði
kirkjumálaráðherra nefnd til að endurskoða kirkjugarðalögin frá 1932.
Nefndina skipuðu þeir Ásmundur Guðmundsson biskup, Gústaf A. Jónasson
ráðuneytis stjóri og sr. Sveinn Víkingur biskupsritari.54 Skiluðu þeir nýju
frumvarpi að kirkjugarðs lögum sem lagt var fyrir Alþingi 15. apríl 1958.55 Í
þessu frumvarpi leggja þeir til allnokkrar breytingar á lögunum frá 1932 en
varðandi heima grafreitina voru þær mikið til samhljóða breytingartillögu
þeirri sem komið hafði frá Sigurgeiri Sigurðssyni biskupi árið 1949.
Aðalástæðan sem nefndin tilgreindi fyrir hertum reglum um leyfisveitingar
var sú að þar sem fjöldi heimagrafreita væri mikill yrði það til þess að draga
47 Stjórnartíðindi 1949, A-deild, bls. 9.
48 Alþingistíðindi 1948, B-deild, dálkur 1476.
49 Alþingistíðindi 1948, A-deild, bls. 687. Samkvæmt lögum nr. 116/1943 mátti hver sem er breyta jörð
sinni í ættaróðal að því tilskildu að jörðin væri hvorki stærri né minni en svo að hún gæti framfleytt
einni fjölskyldu og að börn umsækjanda, eldri en 16 ára, samþykktu umsóknina.
50 Alþingistíðindi 1948, A-deild, bls. 687.
51 Alþingistíðindi 1948, A-deild, bls. 687.
52 Alþingistíðindi 1955, A-deild, bls. 1367-1368.
53 Alþingistíðindi 1955, C-deild, dálkur 712-714.
54 Alþingistíðindi 1957, C-deild, dálkur 321.
55 Alþingistíðindi 1957, C-deild, dálkur 321.