Vinnan - 01.12.1947, Page 16

síðast soðnum selstota í salt, svo að lýsið rann um trýn-
ið á þér.
— Jájá, ég segi bara það, að værirðu nokkrum ár-
um yngri, þá skyldum við sjá til, ódrátturinn þinn.
— Hafðu þig nú á lappir og hitaðu kaffið, á meðan
ég er að hlaða.
Jóhann Emil tók niður gömlu selabyssuna sína, sem
var fjórðungur úr mannburði á þyngd, og fór að hiaða
hana. Hann vissi upp á hár hve mikið púður hún þurfti.
Hann tálgaði raðirnar af heimasteyptu kúlunni, sem
var þumlungur í endann, vafði hana í skinnpjötlu og
rak á eftir með hlaðstokknum, á meðan gamla konan,
með bera fæturna niður undan prjónaklukkunni, hristi
kaffibrennarann yfir eldinum og tautaði ýmislegt á
meðan. Þetta voru afbragðs kaffibaunir, og brátt fylltist
stofan af ilminum, og ilmurinn mildaði óþekkt sonarins.
Þau drukku kaffið, og sú gamla hellti sjálf vænurn
sopa út í bolla sonarins, því að það var siður í þá daga.
Osterlund var kominn í fötin. Yzt var hann í hvítri
skyrtu og með hvíta sauðskinnshúfu á hausnum til að
skera sem minnst af við ísinn. Hann tók skriðborðið í
sjóbúðinni og lagði út á djúpið.
Ég veit raunar að ég raska rás frásagnarinnar með
því að útskýra, hvað skriðborð er. Það er skíði, miklu
lengra, breiðara og þykkara en venjulegt skíði. A því
liggur veiðimaðurinn á maganum og ýtir sér áfram með
höndum og fótum. Frammi á eru upphækkanir, sem
byssan hvílir á, og allra fremst er ferhyrnt tjald úr
hvítum segldúki, með gægjugati á og út um það kemur
byssuhlaupið. Selurinn heldur að þetta sé ísjaki, á
meðan hann sér það ekki nálgast. Hvítklædd skyttan er
vel falin bak við tjaldið. Á þessu er hægt að komast
mjög nærri selunum og í skotfæri, sé mótvindur eða
hliðarvindur.
Auk byssunnar hafði Österlund meðferðis öxi og
skutulinn sinn góða, með skutulstöng og línu, ef svo
skyldi fara að særður selur kæmist undan niður í vök.
Þá reið á að vera viðbúinn og skutla um leið og hann
kom upp til að anda, festa síðan línuna um skutulsstöiig-
ina og fást við kafandi villibráðina, því að á ísi getur
einn maður ekki haldið í við særðan, kafandi sel. Því
verður að hafa skutulstöng svo efnisgóða og svera, að
hana megi leggja þvert yfir vökina, ef kraftar manns
sjálfs hrökkva ekki til.
ísinn var slæmur. Þetta var alls konar ís — diskaís,
sem springur svo heyrist langar leiðir í logni, ís, sem
var eins og þúsundir flöskubrota hver við annars hlið,
ís, sem var alla vega upp hrúgað, og ís, sem var eins og
samanslungnir, hvítir ormar. Það var annað en auðvelt
að ganga eftir öllu þessu. Til að halda hita á fótunum
var Ósterlund í selskinnsleistunum sínum, þeir voru úr
vöðuselskinni og spikið var fast við að innanverðu, og
þeir voru bundnir fast um öklanti með spotta. Ekki er
hægt að nota slíka leista nema í miklu frosti; í hláku
verða þeir eins og grautur og lýsið drýpur í gegnum
tvöfalda ullarsókka. Og þá getur menn kalið á fótunum
ef aftur frystir og ekki næst til lands.
En Österlund hafði miðað stefnuna og stefndi nú á
sólina. Lítið var um mishæðir á ísnum, sem hægt væri
að felast bak við — og allt í einu sá hann eitthvað svart
milli tveggja ísmola skammt framundan. Hann lagðist
samstundis niður. Isinn var hér sléttur og hann útbjó
skriðborðið hljótt og gætilega, miðaði stefnuna vand-
lega og fór síðan að mjaka sér áfram með höndum og
fótum. Annað slagið lyfti hann höfðinu og gægðist yfir
tjaldið — jú, rétt var það — þarna lá sofandi selur.
Hann sá reyndar hvorki haus né hreifa, en það sá hann,
að þetta var rokna náungi, gamall höfðingi með margra
ríkisdala virði af spiki, ef allt væri eins og vera skyldi.
Hann hélt áfram og augun ætluðu út úr hausnum á hon-
um í gegnum skotgatið. Skrítið nokkuð að hann skyldi
aldrei lyfta hausnum og horfa í kringum sig. En sól-
skinið vermdi svo notalega og hann steinsvaf eins og
garnall, feitur prestur, sem hefur kapilán.
Nú var Österlund um það bil að komast í kúlufæri.
Hann lyfti sér með gætni — áræddi jafnvel upp á hnén.
— Kobbi lá hreyfingarlaus — og hann sá, að langt úti
var morandi af sel, á moldarlita blettinum, sem hann sá
að heiman í kíkinum. En nú sá hann líka, að þar rétt
hjá var komin vök með bláum sjó.
Nú var hann kominn í færi. Hann þekkti byssuna sína
og hann þekkti sjálfan sig. Hann hafði einu sinni hæft
með kúlu á fimmtíu skrefa færi. Það var þegar þeir höfðu
gleðskap á Snoppuskeri og hann vildi sýna þeim ágæti
byssunnar — og þá auðvitað líka að hann væri ekkert
fullur —. Honum ætti því ekki, að verða skotaskuld úr
þessu.
Nei — nú þorði hann ekki að skríða nær. Nú var
skrof framundan og það lét svo hátt í því þegar það
brotnaði niður. Nú miðaði hann í herrans nafni — vel
og vendilega — og hleypti af.
Selurinn hreyfðist ekki. En skotið gall og bergmálaði
út yfir ísauðnina. Hann reis upp. Selurinn lá hreyfingar-
laus. En yfir á dökka jakanum kom líf í tuskurnar.
Hundruð sela stungu sér í hafið.
Österlund hentist áfram til selsins síns. En selurinn
var enginn selur. Þetta var tunna, eins stór og olíufat
eða stærri, frosin föst í ísnum. En jafnvel mjög nærri
leit hún út eins og bungan á feitum vöðusel, sem sefur
djúpum og rólegum svefni í sólskininu. Þarna var samt
kúlan í miðri tunnunni. Hann gægðist í kúlugatið. Það
var líkast því að sæi í spik innan við. Ósterlund tók upp
hnífinn og náði í ögn af innihaldinu, þefaði, bragðaði,
smjattaði. Og svo settist hann niður á ísinn og varð
ósköp kjánalegur á svipinn. Það var vax í tunnunni.
*
238
VINNAN