Börn og menning - 01.04.2012, Blaðsíða 8

Helga Birgisdóttir
A
„En þá er verst, ef engin bókin er
við höndina eða ekki við þeirra
hæfi"
Árið 1941 birtist í Tímanum greinin
„Bóklestur barna" eftir Jón Konráðsson
kennara. Jóni er hugleikin nauðsyn þess að
börn hafi greiðan aðgang að bókum og lesi
mikið og segir það vera staðreynd „að börn
verða seint og illa læs, ef þau hafa ekki
löngun til þess sjálfað taka bók". Allra verst
þykir honum þó, „ef engin bókin er við
höndina eða ekki við þeirra hæfi". ^ Til að
börn hafi nægan aðgang að bókum telur
Jón Konráðsson að mikiu fé þurfi að veita
til bókakaupa handa börnum og standa
undir rekstri sérstakra bókasafna fyrir þau.
Rúmlega 70 ár eru síðan Jón lýsti yfir áhyggjum
sínum af bóklestri íslenskra barna og enn er
ritað í blöð og tímarit, haldnar ráðstefnur
og birtar ályktanir um sama áhyggjuefni.
Og enn eru menn sammála um nauðsyn
bókasafna. Engu að síður hefur orðið mikill
samdráttur i starfsemi skólabókasafna
síðustu árin. Málefni skólabókasafna hafa
verið nokkuð áberandi, samhliða umræðu
síðustu mánuðina um dvínandi bóklestur
ungmenna og sífellt slakari lesskilning sem
náði hámarki sínu i vel heppnaðri ráðstefnu
í Norræna húsinu í janúar 2012 með
yfirskriftinni „Bókaþjóð í ólestri". Þann 27.
mars var svo dagur barnabókarinnar haldinn
hátíðlegur að tilstuðlan IBBY á íslandi. Þá
las handhafi Sögusteinsverðlaunanna,
Ragnheiður Gestsdóttir, frumsamda sögu
í Rikisútvarpinu sem bar titilinn „Eins og
í sögu" og á hana hlýddu vonandi flestir
grunnskólanemar landsins. í sögunni er bæði
hvatt til lesturs og mikilvægi skólabókasafna
undirstrikað.
Bókaþjóð?
(slendingar stæra sig gjarnan af því að vera
bókaþjóð en efast má um réttmæti þessarar
fullyrðingar þegar lestri og læsi ungmenna
fer sífellt hrakandi. í greininni „Bóklestur
islenskra unglinga í alþjóðlegu Ijósi" draga
Brynhildur Þórarinsdóttir og Þóroddur
Björnsson í stuttu máli saman niðurstöður
þeirra rannsókna sem gerðar hafa verið á
bóklestri barna og svipaða samantekt er að
finna í ályktun íslenskrar málnefndar um
stöðu íslenskrar tungu 2011. í stuttu máli eru
niðurstöðurnar þær að börn lesa sífellt minna
og lesskilningi hrakar. Árið 1968 höfðu 11%
barna á aldrinum 10-14 ára ekki lesið neina
bók síðustu þrjátíu daga. Árið 2009 var
hlutfallið komið upp í 28%.
! könnun Brynhildar og Þórodds frá
árinu 2010 kemur fram að 21% 15-16
ára unglinga lesa aldrei bækur sér til
skemmtunar. I könnunum OEDC-PISA
kemur svo fram að lesskilningi hefur hrakað
verulega og heilmikið hefur verið talað um
slakan lesskilning íslenskra drengja.2 Þá er