Börn og menning - 01.04.2012, Síða 19

Anna í Grænuhlfð
sem struku eftir Böðvar frá Hnífsdal og
Viðleguna á Felli eftir Hallgrím Jónsson sem
komu út sama ár og þýðingin á Önnu
Grænuhlíð. Fáar bækur fyrir stálpaðar
stúlkur höfðu komið út á íslensku og var
Anna I Grænuhlið eina stúlknabókin sem
gefin var út árið 1933 á íslensku. Danski
bókaflokkurinn um Önnu Fíu eftir Evu Dam
Thomsen hafði komið út í þremur bókum
á árunum 1927-1930 og íslendingar höfðu
drukkið í sig söguna um Kapitólu allt frá því
hún birtist sem framhaldssaga í Heimskrínglu
árið 1896. Ári eftir útgáfu Önnu I Grænuhlíð
var Heiða eftir Jóhönnu Spyri þýdd á íslensku
og smám saman fjölgaði bókum um og
fyrir stúlkur á íslenskum barnabókamarkaði.
Anna Shirley hélt þó ávallt vinsældum sínum.
..Saklaus gáski og dansandi fjör"
Útgáfa Önnu í Grænuhlíð vakti heilmikla
athygli í íslenskum dagblöðum veturinn 1933
enda, eins og A. Sigm. segir í Nýju dagblaði
þann 8. desember, var lítið gefið út hér á
landi fyrir unglinga og því „full ástæða til að
gefa gætur því, sem út kemur í þeirri grein".
Bókin var vel auglýst, allnokkrir bókadómar
birtust í blöðunum og hún seldist svo vel að
prenta varð annað upplag strax fyrir jólin.
Allir bókarýnar sem skrifa um bókina fyrir
jólin 1933 eru þess fullvissir að stúlkur, og
jafnvel drengir og fullorðnir líka, muni njóta
bókarinnar enda eru allar sögupersónur
„góðar og hvergi er neitt Ijótt í bókinni
heldur saklaus gáski og dansandi fjör frá
fyrsta til síðasta kafla" (Vísir, 7.10) auk þess
sem sagan er „Ijómandi skemmtileg frá
upphafi til enda" (Æskan, 1.12). Neikvæðasti
rýnirinn er fyrrnefndur A. Sigm. Þýðingin
fer, að hans sögn, „of nákvæmlega eftir
frumtekstanum" en það er Anna sjálf sem
honum leiðist mest en honum þykir „telpan
heldur óféleg" auk þess sem hún kemst „vel
á veg með að gera lesandann dauðuppgefinn
og dauðleiðan á látlausu masi og vaðli".
Alla aðra heillar Anna Shirley upp úrskónum.
Samkvæmt Guðna Jónssyni (Morgunblaðið,
13.10) er fylgst með sálarlífi aðalpersónunnar
af „mestu snild" og Bókarýnir Æskunnar
segir Önnu vekja mesta athygli því hún
sé „svo hugmyndarík og skemmtilega
hreinskilin að mann langar til að sjá hana og
tala við hana, og hún stendur líka Ijóslifandi
fyrir hugskotssjónum manns að lestrinum
loknum". Að mati Ingu L. Lárusdóttur
(vísir, 3.11) er Anna skemmtilegust af öllu
og öllum í bókinni, þessi „litla tápmikla
stúlka með ríka ímyndunaraflið og falslausu
barnssálina", stúlkan „sem yfirvinnur alla
örðugleika, þroskast með aldrinum, verður
fremst allra félaga sinna og eftirlætisgoð
fósturforeldranna".
Inga bendir jafnframt á að það sé meiri
vandi, „en margur heldur, að rita svo að hinir
ungu lesendur taki ástfóstri við, en geri þeir
það, þá er þeirri bók borgið, ekki aðeins um
stundarsakir, heldur kynslóð af kynslóð."
Önnu i Grænuhlið var borgið kynslóð af
kynslóð og þýðing Axels Guðmundssonar var
endurútgefin þrisvar sinnum,
1951, 1963 og 1988. Ávallt er það
persóna Önnu sem ritrýnendur hrífast af.
„Bezta jólagjöfin handa telpum og
unglingsstúlkum"
Árið 1951 var Anna i Grænuhlíð auglýst sem
„líklega vinsælasta bók sinnar tegundar,
sem þýdd hefur verið á íslenzku" og einnig
sem „bezta jólagjöfin handa telpum og
unglingsstúlkum". Sagan fékk ekki nándar
nærri eins mikla athygli og árið 1933 enda
samkeppnin orðin meiri, bæði hvað þýddar
bækur og frumsamdar íslenskar varðar. Árið
1963 kom Anna I Grænuhlíð aftur út og
um veturinn var framhaldsleikritið Anna I
Grænuhlíð flutt í barnatíma Ríkisútvarpsins.
Leikstjóri var Hildur Kalman og meðal
leikenda voru Kristbjörg Kjeld, Gestur Pálsson
og Nína Sveinsdóttir. Anna I Grænuhlið
var afar vinsæl fyrir jólin 1963 og að sögn
bóksala seldist hún, ásamt bókum Enid
Blyton, best allra barna- og unglingabóka
(Tíminn, 24.12.1963).
[ tilefni endurútgáfu Önnu I Grænuhlíð árið
1988 var útvarpsleikritið frá 1963 endurflutt
auk þess sem kanadískir sjónvarpsþættir
byggðir á sögu Montgomery voru sýndir
í sjónvarpi allra landsmanna við góðar
undirtektir. Jenna Jensdóttir sagði að þótt
sögunni hefði nokkuð verið breytt væri
góðvildin og glaðværðin enn á sínum stað
og hugsaði til þess hversu gott væri ef