Börn og menning - 01.04.2012, Blaðsíða 13

Vaknað í Erilborg
13
laðast að hinu óhugnanlega og finna fyrir
óttablandinni spennu gagnvart bókum. Þar
komum við aftur að Sesselju Agnesi, því það
sem vakti eintómar neikvæðar tilfinningar
hjá vinkonu minni kallaði ( mínum huga
fram dulúð, angurværð og einhverja óræða
tilfinningu fyrir veröld inni í veröld inni í
veröld. Þess vegna las ég bókina aftur og
aftur, þess vegna situr hún í mér þótt það
sé vissulega á annan hátt en iðjusemin í
Erilborg.
Á götum Erilborgar
Aftur og aftur stend ég sjálfa mig að því að
upplifa, eða reyna að upplifa veruleikann (
gegnum skáldskapinn sem ég nærðist á sem
barn. Mérfannst ég ekki bara vera í Erilborg þar
sem ég stóð og fylgdist með strætisvögnum
borgarinnar sækja farþega og skila öðrum af
sér; mér fannst ég líka vera í Næturbókinni
eftir Mauri Kunnas - enda komst ég að því
sem ég var eiginlega búin að gleyma, að
klukkan átta á reykvískum vetrarmorgni er
aldimmt og eiginlega stórundarlegt að fólk
skuli yfirhöfuð vera á ferli. Fyrir þá sem ekki
þekkja Næturbókina, þá stórkostlegu bók, þá
er hún eins konar norræn frænka Erilborgar.
í bókinni fjallar finnski höfundurinn Mauri
Kunnas um allt það sem gerist á nóttunni;
um þau sem vinna störf sín að nóttu til eða
snemma á morgnana, um prentara, bakara,
blaðbera, flugumferðarstjóra, og um alls
kyns næturgöltrara eins og fiðrildasafnarann
Lísu, draugafjölskyldu í hálfhrundu húsi og
hinn ógleymanlega svefngengil herra Rút, en
eitt af því skemmtilega við bókina er einmitt
að reyna að finna herra Rút á hverri opnu.
Ég geri mér fyllilega grein fyrir því að
þessi vitrun mín á vetrarmorgni er eflaust
ekki algengt fyrirbæri enda flestir komnir
á fætur talsvert löngu áður en ég er vön
að opna augun, og lítil Erilborgar- eða
Næturbókarstemning í þvi fólgin að skafa
af bílnum á degi hverjum, koma börnum (
leikskóla, keyra öskubíl eða bíða eftir strætó.
Hins vegar hef ég tekið eftir því að ég er
greinilega ekki ein um þessa nostalgísku
yfirfærslu á barnabókastemningu. Þegar
Reykjavík breyttist í gullfallegt, nánast
dulúðlegt vetrarríki eina nótt í janúar
síðastliðnum vöknuðu strax hjá mér einhver
Narníuhughrif; ekki síst þegar mér varð litið
út um gluggann á Ijósastaurinn sem stendur á
götuhorninu hjá mér. Undir honum hefði allt
eins getað staðið fánninn vinur Lúsíu. Þegar
ég síðan kveikti á tölvunni nokkru seinna
og fór að renna í gegnum fésbókarstatusa
dagsins sá ég að í það minnsta þrír vinir mínir
höfðu hugsað slíkt hið sama - þeim fannst
þeir líka vera staddir í Narníu. ( útskriftinni úr
háskólanum mínum í Wales var ég komin inn
í Harry Potter-heim, þar sem skikkjuklæddir
nemendur og kennarar komu saman (
stórum sal og rektorinn sat í einhvers konar
hásæti úr tré, með gríðarstóran valdasprota
sem hefði allt eins getað verið töfrastafur.
Húsin sem kunningjar mínir búa ( úti í
Svíþjóð eru Astrid Lindgren-hús þar sem
Madditt gæti allt eins stokkið fram af
þakskegginu með regnhlífina sína. Þegar
ég keypti mér doppótt pils með víðum faldi
fannst mér ég loksins hafa eignast rokkpils
eins og stelpurnar í Franskbrauði með sultu
eftir Kristínu Steinsdóttur. Þá sjaldan mig
dreymir um búsetu utan borgar er það
undantekningalaust í vita á hjara veraldar,
í stíl við eyjuna hans múmínpabba eða litlu
ugluna hennar Maríu úr samnefndri bók
eftir Norðmanninn Finn Havrevold. Það eru
auðvitað algjör forréttindi að hafa aðgang
að þessari nostalgíusíu á veruleikann. Hún
getur sveipað hversdagslegustu viðburði
dulúð og spennu, aukið við hughrifin þegar
maður upplifir eitthvað stórmerkilegt, og
getur jafnvel slegið á leiðindi eða vanlíðan.
Ég minni á þá ábyrgð okkar sem höfum
fengið að njóta þessa hliðarheims að miðla
möguleikanum áfram og gefa börnum færi á
að gera raunveruleikann örlítið súrrealískari,
rómantískari, ævintýralegri og óvæntari.
Raunveruleikaflótti er vanmetið fyrirbæri.
Okkur veitir ekkert af flóttaleiðum út úr
hversdeginum. Ef barnabók um kettling í
týrólafötum, mýs sem búa (einbýlishúsum og
jakkafataklædd svín, sem ég las fyrst fjögurra
ára gömul, getur gert mér það bærilegt
að rífa mig á fætur fyrir allar aldir þá eru
barnabækur sannarlega mikils megnugar.
Höfundur er þýðandi og leikskáld
o