Börn og menning - 01.04.2012, Blaðsíða 27

Amma les
27
hans fyrir ung börn einkennast af hlýju og
nnögnuðum húmor. Janosch er kominn
af verkafólki en dreymdi um að verða
listmálari. Hann lærði járnsmíði og vann
í fjölmörg ár í vefnaðarverksmiðju. Síðar
reyndi hann fyrir sér í listaskóla í Munchen
og þótt skólagangan yrði endaslepp ílentist
hann í borginni og tók að hanna veggfóður
og semja myndskreyttar sögur fyrir dagblöð
og tímarit. Þaðan lá leiðin í barnabækurnar
fyrir hreina tilviljun að hans sögn.
Ferðin til Panama fjallar um litla tígrisdýrið
og litla björninn sem leggja af stað í leiðangur
í leit að draumalandinu Panama sem lyktar
uppúr og niðrúr af bönunum.
Á leiðinni hitta þeír nokkur dýr sem þeir
spyrja til vegar. Dýrin vísa þeim áfram af
mismiklu hyggjuviti enda ganga vinirnir
stöðugt í sömu átt þar til ferðalaginu lýkur
á sama stað og það hófst, heima hjá þeim
sjálfum. Þar taka þeir strax til óspilltra
málanna að hreiðra um sig á ný - glaðir
og hamingjusamir að vera búnir að finna
draumalandið.
Flestir hafa túlkað Ferðina til Panama
þannig að hún fjalli fyrst og fremst um
vináttu og af henni megi jafnframt draga
þann lærdóm að hollt sé að vera ánægður
með sinn heimagarð því að túnið sé
ekki endilega grænna hinum megin við
girðinguna. í litrfku dýrapersónugallerii
Janosh eru fjölmargir kostulegir karakterar,
sem búa yfir mannlegum eiginleikum líkt og
litli björninn og litla tígrisdýrið. Þeir spretta
Ijóslifandi fram í myndum hans og eru oft
kenjóttir og krúttlegir, slóttugir og vitrir. Bent
hefur verið á að dýrin hans eigi sér augljósar
fyrirmyndir í dæmisögum og þjóðsögum. (
Ferðinni til Panama fer Janosh á kostum
bæði sem sögumaður og myndskreytir enda
er sagan þekktasta verk hans og hlaut þýsku
barna- og unglingabókaverðlaunin 1979 auk
þess sem hún hefur selst í milljónum eintaka
víða um heim.
Það var með kvíðablandinni tilhlökkun sem
undirrituð amma dró fram Ferðina til Panama
eftir næstum tuttugu ára hlé. Hver hefur ekki
lent í því að verða fyrir sárum vonbrigðum
þegar rykið er dustað af gamalli perlu og hún
hefur misst sinn fyrri Ijóma? En sem betur fer
skín Ferðin til Panama jafnskært og áður. Og
vafalaust á hún eftir að snerta bæði fullorðna
og börn um ókomin ár með sínum hlýja
húmor, dýpt og visku.
Ömmustelpan Freyja, sem nú er orðin
fimm ára, skynjaði fljótt kjarnann í sögunni:
„Hún er um lítinn björn og lítið tígrisdýr
sem áttu ekki að spyrja hvert leiðin liggur til
Panama. Því þeim var alltaf sagt að fara til
vinstri þegar þeir áttu nefnilega að fara til
hægri. Svo að þeir gengu bara í hring!"
Bækur eftir Janosch sem hafa komið út á
íslensku:
Tígrisdýrið lærir að telja, Bjartur, 2000
Rigningarbíllinn, Bjartur, 1997
Bréf til tígrisdýrsins: sagan um það hvernig
litli björninn og litla tígrisdýrið finna upp
póstþjónustuna, flugpóstinn og símann, Bjartur,
1991
Komum finnum fjársjóð: sagan um það hvernig
litli björninn og litla tigrisdýrið leituðu hamingju
heimsins, Bjartur 1991
Ferðin til Panama: sagan um það, þegar litla
tígrisdýrið og litli björninn fóru til Panama, Svart á
hvítu, 1982
Flöfundur vinnur við textagerð og
prófarkalestur
upp.
Brátt urðu þeir svangir og
björninn sagði:
„Ég er með veiðistöng, ég ætla
að fara að veiða. Bíddu á meðan
undir stóra trénu og kveiktu smá
eld, tígrisdýr, svo að við gctum
steikt fiskana.“
En þarna var engin á, og þar sem
engin á er, þar er ekki heldur
neinn fiskur. Og þar sem enginn
fiskur er kemur veiðistöngin þín
að engu haldi.