Skessuhorn - 24.03.2021, Blaðsíða 23

MIÐVIKUDAGUR 24. MARs 2021 23
Olga Björt Þórðardóttir, eigandi
og ritstjóri bæjarblaðsins Hafn-
firðings, hefur ákveðið að hætta
rekstri blaðsins, að minnsta kosti
um tíma. Í tilkynningu sem hún rit-
aði á vef sinn kemur fram að hún
hafi ákveðið eftir miklar vangavelt-
ur að gera hlé á rekstri og útgáfu
Hafnfirðings. „Rekstrarforsendur
eins og þær eru í dag eru því miður
afar slæmar og koma þar inn fjöl-
margar ástæður. samkeppni við
netrisa og óafgreitt fjölmiðlafrum-
varp hafa mikið með þetta að gera,
sem og hár prentunar- og dreifing-
arkostnaður. síðasta blaðið verður
páskablaðið 31. mars,“ skrifar Olga
Björt. „Bæjarmiðlar eru í raunveru-
legri útrýmingarhættu nema grip-
ið verði inn í á einhvern hátt. stóru
miðlarnir eru mjög mikilvægir en
munu aldrei koma í stað staðbund-
inna,“ skrifar Olga Björt.
mm
Eldgos hófst á Reykjanesi á níunda
tímanum síðastliðið föstudagskvöld
í kjölfar öflugrar jarðskjálftahrinu
sem staðið hafði í rúman mánuð.
Eldgosið er í svokölluðum Geld-
ingadölum í austanverðu Fagra-
dalsfjalli. Þar sem gosið var á stað
sem ekki var sýnilegur frá byggð
eða vegum og skyggni var takmark-
að var til að byrja með óljóst hvort
gos væri í raun hafið. Lítill sem
enginn gosórói hafði mælst dagana
fyrir gos. Viðbragð við gosinu fór
því frekar hægt af stað. Þegar sér-
fræðingar komust í nánd við gosið
kom í ljós að það var frekar lítið,
raunar svo lítið að þeir höfðu sumir
á orði að þetta væri eitt minnsta gos
sem sögur færu af „Gísli Einars-
son fréttamaður í Borgarnesi not-
aði orðið „kveldgos“). Ekki var tal-
in hætta á að hraunrennsli ógnaði
byggð, vegum né mannvirkjum, að
minnsta kosti ekki í bráð. Þar sem
gosið var lítið var ekki talin ástæða
til þess að loka gossvæðið sérstak-
lega af en þó var fólk varað við því
að fara of nálægt en af myndbönd-
um sem birtust á samfélagsmiðl-
um að dæma virtist þeim tilmælum
lítið fylgt og dæmi um að fólk hafi
sýnt afar gáleysislega hegðun, svo
sem að stíga upp á hraunstorku þó
hraunbráð væri undir og elda sér
mat á hrauninu.
Helsta hættan sem talin er stafa
af gosinu er hið mikla magn af ým-
iskonar gastegundumi sem upp
kom með hrauninu. Í því leynast
ýmsar lofttegundir sem geta reynst
banvænar, sérstaklega þar sem þær
safnast fyrir í lægðum og hvilftum
því þær eru sumar þyngri en and-
rúmsloftið og ryðja því súrefni
burt. Þá vöruðu yfirvöld jafnframt
við því að gossprungan gæti stækk-
að og fært sig um set með því að
nýjar sprungur mynduðust í stefnu
kvikugangsins sem myndast hefur
undir Fagradalsfjalli.
Þúsundir Íslendinga lögðu leið
sína á gosstöðvarnar allt frá því
fljótlega eftir að byrjaði að gjósa
á föstudagskvöldið. Flestir nutu
þess stórfengleika sem við blasti,
vel búnir, með nesti og í góðum
klæðnaði. Á laugardag og sunnu-
dag var stöðugur straumur fólks
að gosstöðvunum og um tíma var
talið að um þrjú þúsund manns
hafi verið á svæðinu. Einhver hafði
á orði að; „það vantaði bara Ingó
og Tuborgtjaldið til að fullkomna
þjóðhátíðarstemninguna.“
Allir heim!
Veður tók að versna á gosstöðvun-
um á sunnudagskvöld og fram eft-
ir nóttu, eins og hafði reyndar ver-
ið spáð. Fjöldi fólks var þá enn á
svæðinu og sá lögregla og Lands-
björg ástæðu til að senda út smá-
skilaboð í alla síma á svæðinu
þar sem sagði einfaldlega; „Allir
heim!“ Björgunar- og eftirlitsaðilar
sáu að fjöldi fólks var í greinilegri
hættu og sýnt að ekki kæmust allir
til byggða fyrir nóttina. Björgunar-
sveitarfólk með sex- og fjórhjól af
öllu sunnan,- suðvestan- og vest-
anverðu landinu var kallað út laust
fyrir miðnætti til leitar og björg-
unar á fólki. Þá hafði veður versn-
að á svæðinu í kringum gosstöðv-
arnar í Geldingadal og veðurspá
gerði ráð fyrir versnandi veðri um
nóttina með hvassviðri, slyddu eða
snjókomu. Rauði krossinn opn-
aði fjöldahjálparstöð aðfararnótt
mánudags og þangað var farið með
um fjörutíu manns sem hafði ör-
magnast víðsvegar á svæðinu og
björgunarsveitir „slætt upp,“ eins
og það var orðað. „Fjöldarhjálpar-
stöðin var opnuð rétt fyrir klukkan
eitt í nótt að beðni aðgerðarstjórn-
ar. Tæplega 40 manns í mismun-
andi ástandi fengu aðstoð í stöð-
inni. Enginn var í lífshættu. Einn
var fluttur með sjúkrabíl úr stöð-
inni vegna meiðsla. Allir voru farn-
ir rétt fyrir klukkan 6 í morgun,“
sagði í tilkynning Rauða krossi Ís-
lands á mánudagsmorgun.
Gönguleiðin sem yfirvöld höfðu
lagt til að fólk notaði til þess að
komast að gosstöðvunum í upp-
hafi var af mörgum talin óhentug.
Hún var löng og illa afmörkuð og
eins og áður sagði komust ýmsir í
ógöngur við að fylgja þeirri leið. Þá
áttu viðbragðsaðilar afar erfitt með
að finna göngufólk í erfiðleikum
sakir þess hve víðfeðmt svæðið var.
Á mánudag var hafist handa við að
stika mun styttri leið eða frá suð-
urstrandarvegi í stað Bláa lónsins.
styttist gangan því úr um 20 kíló-
metrum í u.þ.b. þrjá kílómetra.
Sennilega dyngjugos
sérfræðingar á ýmsum sviðum
jarðvísinda hafa velt upp ýmsum
sviðsmyndum varðandi framhald
þessa eldgoss. Margir telja að haf-
ið sé tímabil eldsumbrota á Reykja-
nesskaga sem staðið gæti í allt frá
30 árum að 300 árum en ekki hefur
gosið á skaganum í tæp 800 ár.
Þegar þetta er ritað hallast sér-
fræðingar helst að því að um svo-
kallað dyngjugos sé að ræða en
dyngjugos eru svo kölluð flæði-
gos þar sem hraunið er þunnfljót-
andi og flæðir langar leiðir. Rann-
sóknir sýna að slík dyngjugos geta
staðið áratugum saman og jafn-
vel árhundruð. Þau geta líka logn-
ast út af á skömmum tíma eða eft-
ir nokkra daga eða vikur. Eldstöð-
in Kīlauea á Hawaii er dæmi um
eldvirka dyngju en hún byrjaði að
gjósa árið 1983 og gaus nánast sam-
fleytt til ársins 2018. Það verður því
athyglisvert að fylgjast með hvernig
gosinu vindur fram og hversu lengi
það varir.
frg
Nýlega lét Elkem Ísland útbúa
kynningarmyndband um starf-
semi fyrirtækisins fyrir erlenda
gesti. Tómas Freyr Kristjánsson
ljósmyndari og drónaflugstjóri í
Grundarfirði tók verkefnið að sér
og úr varð tæplega fimm mínútna
mynd. Myndirnar tók og vann
Tómas Freyr sjálfur, en auk þess
gefur að líta fjórar ljósmyndir sem
voru fengnar úr myndasafni El-
kem og ein starfsmannamynd sem
Gunnar Viðarsson tók.
Hægt er að skoða myndband-
ið á vefslóðinni: https://vimeo.
com/524318515 mm
Meðfylgjandi mynd, af hraunstraumnum og gígmyndun þar sem hraun vall upp,
tók Þórarinn Jónsson hjá Thor Photography fyrir Skessuhorn að kvöldi síðasta
laugardag.
Eldgosið í Fagradalsfjalli:
Gæti staðið öldum saman eða hætt á morgun
Björgunarsveitir og lögregla að störfum við eldgosið á Fagradalsfjalli.
Ljósm. Landsbjörg.
Kynningarmynd-
band um starfsemi
Elkem Ísland
Bæjarblöðum landsins
fækkar um eitt
Olga Björt Þórðardóttir.