Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2014, Síða 81

„Allt dauðlegt hlýtur að deyja“
Öskjulagið frá 1875 við Eiríksstaði stutt innan Búðarár. Ljósmynd: Skarphéðinn G. Þórisson.
29 MKlukkann 3. Eldgos í nótt svo óttal
óskap fram að hádegi þá byrti
30 Þ Landplága kominn fjarfellir í væntum
og manndauði
31 MAskann kvartil á þikt á hærstu
sniðunt og einginn viðreisnar von allt
dauðlegt hlítur að deyja. Guð minn góður
rjetti oss öllum hjálparhönd sem nú erum
nauðstaddir og ummkomul
Það er erfitt að ímynda sér hvað hefur farið í
gegnum huga heimilisfólksins á Eiríksstöðum
og annarra á svæðinu þennan morgun annars
páskadags og næstu daga á eftir. Eins og sjá
má á skrifum Gunnlaugs þann 31. mars er
örvæntingin mikil. Dagbókarfærslumar sýna
persónuleg viðbrögð og tilfínningar skrifarans
gagnvart hamfömnum. Þegar þessi orð eru
skoðuð í samhengi við þær lýsingar sem síðar
vom ritaðar um öskufallið og þær aðstæður
sem fólk stóð frammi fyrir, verða þau enn
áhrifameiri ef eitthvað er. í grein sem birtist
í Andvara 1885 lýsir Þorvaldur Thoroddsen
ferðum sínum og rannsóknum á Odáðahrauni.
Þar er að finna lýsingu frá Gunnlaugi á
öskufallinu. Þar segir meðal annars:
Kl. 9 um kvöldið lagði geysimikinn
mökk upp frá fjöllunum; var hann mjög
svartur og svipillur, og sá hvergi glóra
í gegnum hann [...] neðan dalinn sló að
talsverðu kuli, og var það óvenjulega
napurt og hráslagalegt. Um nóttina kl.
3Vi varð fyrst vart við öskufallið; þessi
aska fjell hvergi í byggð nema á Efra-
Jökuldal; varð þá niðamyrkur, og fylgdu
því ákafar þrumur og eldingar. Öskufallið
hjelzt í eina klukkustund; var askan hvítgrá,
mjög smágjör og svo límkennd, að hægt
var að hnoða hana í hendi sjer sem leir
[...] Kl. 5'/2 rofaði nokkuð til [...] Allan
þann tíma, sem hlje var á öskufallinu,
79