Syrpa - 01.04.1947, Síða 22

BRÉF
Vill ritstjóri „Syrpu“ gera svo vel að birta eftirfarandi fyrir-
spurn til ráðamanna útvarpsins?
Á laugardagskvöldið er var hlýddi ég á útvarpsleikritið
„Segir fátt af einum“ eftir Max Catto. Það er um unga,
fallega og aðlaðandi vinnukonu, sem hefur það sér til dægra-
styttingar að lokka unga menn á afvikna staði og myrða þá
á hinn hryllilegasta hátt. Stúlkan er auðvitað sálsjúk, en
ekkert í dagfari hennar bendir til þess. Hún fremur ódæðin
með köldu blóði og að yfirlögðu ráði, en þess á milli kemur
hún fyrir líkt og þú og ég — nema hvað hún er kannske dá-
lítið skemmtilegri — og áheyrandanum fellur hún vel í geð,
svo að leikurinn grípur hann rigföstum tökum eftir að hann
fer að gruna hana um græsku. Leikritið er að ýmsu leyti
snjallt, ágætlega með aðalhlutverkin farið, og útbúnaður var
óvenju góður, svo að óveður og ömurlegt spangól í hundi
smaug gegnum merg og bein. í stuttu máli: Þátturinn var svo
áhrifamikill, að óhugnanin sat í huga mér allt kvöldið.
Hver áhrif hefur svona leikur á börn, unglinga og veikgeðja
fólk?
Til hvers var hann fluttur?
Hvaða sjónarmið var haft fyrir augum, þegar hann var
valinn?
Reykjavík, 29. apríl 1947. A. K.
Ég veit ekki, hvort „Syrpa" kærir sig um sendibréf, en ég
sný mér til hennar fremur en annarra blaða vegna þess, að
enn sem komið er hefur hún engar syndir á samvizkunni af
því tagi, sem mig langar til að gera að umtalsefni, og ætti
þess vegna að standa vel að vígi til þess að birta eftirfarandi
athugasemdir:
í mórgun, þegar ég settist við að lesa „Morgunblaðið", varð
geysistór fyrirsögn fyrir mér á fremstu siðu:
„Vitskertur maður myrðir ungbarn.
Særir með hnífstungum móðurina og annað barn hennar."
Síðan kom nákvæm útmálun á atburðinum, nafn konunnar og
heimilisfang og nafn „morðingjans" með þeirri athugasemd,
að hann hafi verið sjúklingur á Kleppi fyrir nokkrum árum.
Hver einasti maður, sem les þessa sögu, og þar á meðal flest
börn í bænum, sem orðin eru læs, hafa hlotið að vera með
hugann fullan af skelfingu í allan dag. Og hvernig ætli að-
standendunum hafi orðið við lesturinn? Atburðurinn átti sér
stað á níunda tímanum í gærkvöldi, og blaðið kom út eld-
snemma i morgun, svo að engar likur eru til, að allir nánustu
vinir hafi verið búnir að fá fregnina. Margir þeirra hafa fengið
hana með morgunkaffinu eins og ég.
Svo vill til, að ég þekki dálítið til konunnar, sem liggur nú
með litlu dóttur sinni milli heims og helju á sjúkrahúsinu.
Foreldrar hennar eiga heima uppi í Kjós, og þau hafa engan
síma, svo að ekki var búið að tilkynna þeim slysið, þegar
börnin þeirra hér í Reykjavík sáu „Morgunblaðið". Þau urðu
yfirkomin af hræðslu um að blaðið hefði farið uppeftir með
mjólkurbílnum í morgun og brutust í að komast þangað til
þess að reyna að verða á undan þvi. Ég veit ekki hvernig það
fór. En hugsið ykkur föður og móður opna blaðið, reka aug
un í fyrirsögnina, lesa nöfnin og því næst hina lystilega sam-
settu lýsingu!
Og rennið svo huganum til hinnar fjölskyldunnar, ástvina
hins ógæfusama sjúklings, sem varð svo hart úti í þessum
hroðaleik. Ég þekki raunar ekkert til aðstandenda hans, en lík-
legt er, að þeir séu einhverjir til, og má geta nærri, hvernig
þeim hefur orðið við frásögnina. Ég veit aðeins, að fyrir tíu
árum var þessi maður efnilegur, gáfaður og góður piltur
með bjartar lífsvonir. Sjúkdómurinn hefur gert hann að ein-
mana vesaling, sem hýrðist einn síns liðs x dimmu og ömur-
legu greni. Hann hefði þurft að fá aðhlynningu í sjúkrahúsi,
en þjóðfélagið hugsaði ekki fyrir honum fremur en svo mörg-
um öðrum, sem slegnir eru sama sjúkdómi. í stað þess bar
það hann út og lagði honum á herðar frelsi, sem hann gat
ekkí risið undir. Hann er ekki morðingi, heldur sárgrætilegt
rekald, sjúkur umkomuleysingi, sem varð til þess að fremja
manndráp i brjálæði. Ábyrgðin á athöfnum hans hvílir ekki
á honum, heldur á þjóðfélaginu.
Ég get hér aðeins um frásögn „Morgunblaðsins" vegna þess,
að ég hef ekki séð önnur blöð í dag, en liklegt er, að þau taki
eitthvað svipað á þessu máli. Það er alveg víst, að þessu líkur
fréttaflutningur gerir afar mörgum mikið illt, en engum lif-
andi manni nokkurt gagn. Til hvers er þá leikurinn gerður?
Sálarheill þjóðarinnar er að miklu leyti i höndum blaðanna
og raunar útvarpsins líka, svo að á þeim hvílir meiri ábyrgð
en flestum öðrurn stofnunum þessa lands. Þau þurfa því
mikið að vanda sig. Og áreiðanlegt er, að undanfarin ár hafa
fært okkur svo mikið af æsingu, að engin þörf er á því, að
þau leggi sig í líma til að afla okkur æsilyfja.
Reykjavík, 4. maí 1947. J. M.
„Syrpa“ skorast ekki undan því að birta þessi bréf, því að
hún telur efni þeirra mikilvægt. Til frekari athugunar vill hún
minna á frétt, sem birtist nýlega í dagblaði hér í bænum með
fyrirsögninni: „Drengur drukknar í fjóshaug." Hvernig skyldi
foreldrunum hafa geðjazt þessi eftirmæli?
J. K.
☆
Nýlega kom fram frumvarp á Alþingi, er að því miðaði að
opna allar gáttir fyrir áfengisflóðinu. Áfengisvarnarnefnd
kvenfélaga í Reykjavík og Hafnarfirði sendi Alþingi mótmæli.
Að nefnd þessari standa 28 kvenfélög og í þeim eru þúsundir
meðlima. Við hlið þeirra stendur meiri hluti kvenna í sveitum
landsins, x mörgum hreppum hver einasta atkvæðisbær kona.
— Formaður áfengisvarnarnefndarinnar, frú Kristín Sigurðar-
dóttir, sendi dagblöðunum tilkynningu um mótmælin, og fór
fram á að þau yrðu birt. Öll blöðin urðu við þessari ósk,
nema Morgunblaðið. Það flutti fregnina á þessa leið:
„AðstoS við sprúttsala.
Nokkrar konur hafa samþykkt ályktun þess efnis, að
skora á alþingismenn, að samþykkja ekki frumvarpið um
heilbrigðari útsölufyrirkomulagi á áfengi, en nú tíðkast. Án
efa gengur konunum gott eitt til og enginn efast um heil-
indi þeirra í því að berjast gegn áfengisnautninni í landinu.
En samþykkt þeirra er engum til stuðnings nema leyni-
sölunum, sem missa spón úr ask sínum, ef útsala áfengis
verður víðar en í einu gistihúsi. Sprúttsalarnir sem ekki
borga skatta, segja vafalaust: Kærar þakkir."
100
SYRPA