Morgunblaðið - 03.08.2021, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. ÁGÚST 2021
PON er umboðsaðili
PON Pétur O. Nikulásson ehf.
Melabraut 21, 220 Hafnarfjörður
Sími 580 0110 | pon.is
Við bjóðum alla Jungheinrich eigendur velkomna!
GÆÐI OG ÞJÓNUSTA
Við leigjum út krókgáma
FRAMKVÆMDIR?
til lengri eða skemmri tíma
HAFÐU SAMBAND:
sími: 577 5757
www.gamafelagid.is Hugsum áður en við hendum!
Ofangreind orð við-
hafði Pétur heitinn
Blöndal alþingismaður
í umræðunni um
stjórnun á sparisjóðum
í hruninu. Skilningur
minn á orðunum er að
um sé að ræða sjóð,
þar sem einhver annar
en eigandinn annast
stjórnun og rekstur.
Lífeyrissjóðirnir eru
gott dæmi um þetta, auk þess að hafa
ítök í stjórnum fjölda hlutafélaga
vegna eignarhalds. Ekki má gleyma
opinberu hlutafélögunum, en stjórnir
þeirra virðast hafa mikil völd sam-
anber hver tók ákvörðunina um
byggingu nýja Landsbankahússins.
Ríkissjóður er sennilega eitt besta
dæmið um fé án hirðis. Á fjögurra
ára fresti fá raunverulegir eigendur
hans að kjósa einhverja menn til Al-
þingis, sem svo verða sjálfkrafa um-
boðsmenn hans næsta kjörtímabil.
Frekari afskipti fá eigendur ekki að
hafa, fyrr en við næstu kosningar.
Fyrirtæki í einkarekstri sæta
miklu opinberu eftirliti auk þess sem
þeim ber að skila eigendum sínum
árlega skýrslu um rekstur og af-
komu.
Stærsta verkefni ríkisstjórna er að
útdeila fé úr ríkissjóði. Það verður
seint svo gert að öllum líki. Opin
stjórnsýsla á hvergi betur við en þar.
Væri ekki sjálfsagt að fráfarandi
Alþingi og ríkisstjórn gerðu þjóðinni
sérstaka grein fyrir þeim umsýslu-
kostnaði sem Alþingi áskilur sér fyrir
að annast sjóðinn? Þetta myndi gera
okkur kjósendum kleift að fylgjast
með þróun opinbera kerfisins og
bera saman rekstur þess á milli kjör-
tímabila.
Þær greiðslur, sem löggjafinn fel-
ur stjórninni (ráðuneytunum) að
leggja til
ýmissa ríkisstofnana, eru ekki
hluti af rekstrarkostnaði ráðuneyt-
anna. Það sem fellur m.a. undir hann
er kostnaður við húsnæði, laun, að-
keypta sérfræðiþjónustu, við nefndir
og vinnuhópa o.s.frv. og þannig yrði
ýmis kostnaður opinberaður. Það er
mikill vandi að fara vel með opinbert
fé - annarra manna fé. Og ekki er það
auðveldara á kosningaári. Þeir eru
nefnilega ófáir sem vilja allt fyrir alla
gera, það er að segja ef einhver ann-
ar borgar.
Við erum í miðri kreppu og ríkis-
sjóður stórskuldugur
erlendum lánar-
drottnum með tilheyr-
andi gengisáhættu.
Fréttir segja okkur að
sparifé landsmanna leiti
í auknum mæli í áhættu-
fjárfestingar, hlutabréf
o.þ.h., vegna óréttlæt-
anlega lágra innláns-
vaxta. Kom ekki til
greina að leita til inn-
lendra sparifjáreigenda
og gefa þeim tækifæri á
aðeins betri vöxtum en ríkisbank-
arnir bjóða? Ekki fylgir gengis-
áhætta innlendum lánum auk þess
sem vextir lækka vegna fjármagns-
tekjuskattsins. En ef til var það ekki
nógu jákvætt fyrir hagvöxtinn. Inn-
streymi á erlendu fjármagni virkar
trúlega betur fyrir hann. Sennilega
hefði verið minna fjárfest í hlutabréf-
um, en aukningin í töku húsnæðis-
lána hefði líklegast verið óbreytt
vegna gjafavaxtanna. 3,3% lánsvextir
í 4,3% verðbólgu er tæpast heilbrigt.
Um er að ræða beina tilfærslu fjár-
muna á milli þegna þjóðfélagsins.
Kallast þetta ekki mismunun?
Stóra vandamál okkar kjósenda er
skortur á aðhaldi með opinbera
rekstrinum. Þar ber framkvæmda-
valdið hæst enda stýrir það mestöllu
kerfinu.
Einu sinni voru hér öflug dagblöð,
flokksblöð, sem veittu hvert öðru
sem og
stjórnvöldum mikið aðhald. Meg-
inhluti þjóðarinnar var í áskrift, hver
að sínu blaði og sumir fleirum. Þann-
ig fengu menn málin matreidd á
marga vegu og „fjórða valdið“ virkur
þátttakandi í lýðræðinu. Nú eru
breyttir tímar og almenningur kýs
frekar að lesa hina svokölluðu sam-
félagsmiðla, sem bæði eru ótrúverð-
ugir og án allrar ábyrgðar.
Og nú er spurt: Hvernig förum við
að því að koma á virku eftirliti með
stjórnkerfinu í heild?
Fé án hirðis
Eftir Werner Ívan
Rasmusson
Werner Rasmusson
» Alþingi er ekki eig-
andi ríkissjóðs, að-
eins umsýsluaðili hans.
Raunverulegi eigand-
inn, þjóðin, ræður litlu
sem engu um ráðstöfun
hans.
Höfundur er eldri borgari.
Hvort er verra að
móðga einhvern eða
ljúga? Að segja eitt-
hvað á móti eða segja
ekki neitt? Segðu mér
hvað þér finnst og ég
lofa að vera ósammála.
Munurinn á rökræð-
um og rifrildum er
ekki alltaf skýr. Annað
átti það til að hverfa
bak við hitt og stund-
um gleymi ég að ég
hafi lært muninn.
Munurinn á skoðanaskiptum og
samfélagslegum handritum er held-
ur ekki alltaf skýr. Við eigum til að
bendla viðhorf okkar við skoðanir,
en viðhorf eru persónuleg sjónarmið
sem byggjast á samfélagsstöðu
hvers og eins, á meðan skoðanir eru
mun flóknari og vandaðri fyrirbæri.
Það er auðvelt að standa með því
sem maður þekkir og endurtaka í
hugsunarleysi það sem berst inn um
eyrað, mun auðveldara en að remb-
ast við að vera raunverulega forvit-
inn um aðrar hliðar málsins í þeim
tilgangi að mynda sér skoðun. Við-
horf eru sjálfgefin, skoðanir eru
sjaldgæf fyrirbæri.
Það sem einkennir umræðuna í
dag er að hún byggist á viðhorfum,
ekki skoðunum. Einstaklingar eru
skikkaðir í samfélags-
hópa sem tileinka sér
ákveðnar stefnur í sam-
ræmi við samnefnara á
borð við kyn, þjóðerni,
aldur, stétt o.s.frv. Svo
þegar álitamálin dúkka
upp takast þessir sam-
félagshópar á og slag-
urinn verður fyrir-
sjáanlegri í hvert sinn.
Nútímadiplómasía
gengur út á að hneyksl-
ast á réttum tímum,
með þeim afleiðingum
að í nútímasamfélagi má maður tala
þegar maður segir réttu hlutina en
ekki þegar maður hefur eitthvað að
segja. Þess vegna er þögli meirihlut-
inn þjóðfélagshópur sem fer sívax-
andi, og með þessu áframhaldi er
tímaspursmál hvenær markaðstorg
hugmyndanna þagnar alveg.
Ég býst við því versta því þannig
hef ég í versta falli rétt fyrir mér.
Andleg viðskipti
Eftir Ernu Mist
Erna Mist
»Ég býst við því
versta því þannig
hef ég í versta falli rétt
fyrir mér.
Höfundur er listmálari.
ernamist@ernamist.net
Framkvæmdastjóri
Flokks fólksins
kveinkar sér undan
skrifum mínum í
Morgunblaðinu þar
sem ég gagnrýni flokk
hans. Skiljanlega lítur
það illa út fyrir Flokk
fólksins, sem segist
berjast fyrir lægst
launaða hópi aldraðra,
að fagna því sér-
staklega að þeirra
verk var að dómsmál leiddi til þess
að lífeyrisþegar sem lægstar höfðu
tekjurnar fengu leiðréttingu upp á
20 þúsund krónur. Leiðrétting til
þeirra lífeyrisþega sem hæstar hafa
tekjurnar voru 800 þúsund krónur.
Þetta hlýtur að vera slæm nið-
urstaða fyrir flokk sem segist vilja
útrýma fátækt og berst sérstaklega
fyrir bættum kjörum þeirra verst
settu.
Ætlar Flokkur fólksins, komist
hann til valda, að beita sér fyrir að
kerfið verði þannig að tekjuhæstu
lífeyrisþegarnir fái margfaldar
greiðslur frá Tryggingastofnun mið-
að við þá lægst laun-
uðu?
Óréttlæti og enn
meira óréttlæti
Kerfið eins og það er
núna er mjög óréttlátt.
Eftirlaunaþegi má að-
eins hafa 25 þúsund í
tekjur á mánuði án
skerðingar. Eftir það
byrja skerðingar. Auð-
vitað gengur þetta ekki.
Um það eru flestir sam-
mála, þótt ekkert hafi
verið gert í að leiðrétta.
Það er alveg lágmark að frítekju-
mark miðist við 100 þúsund krónur á
mánuði. Það myndi laga kjör þeirra
lægst launuðu.
Aftur á móti er það ekki síður
óréttlátt, eins og einhverjir vilja, að
allir og þar með taldir hæst launuðu
lífeyrisþegar fái mánaðarlegar bæt-
ur frá Tryggingastofnun ríkisins. Ég
er mótfallinn því. Við eigum að nota
þá fjármuni sem Tryggingastofnun
ríkisins hefur til að bæta kjör þeirra
lægst launuðu. Furðulegt ef Flokkur
fólksins getur ekki tekið undir það.
Það væri góð samstaða.
Hjörleifur Hallgríms miðflokks-
maður skrifar oft pistla í Morgun-
blaðið. Það gerði hann á dögunum og
gerir það að umtalsefni að ég hafi
unnið mér inn ágætis lífeyri. Það er
rétt að ég er einn þeirra 26% lífeyr-
isþega sem hafa það góðar tekjur að
ég fæ ekki eina einustu krónu frá
Tryggingastofnun ríkisins. Mér
finnst það mjög eðlilegt.
Á sama tíma eru 3% lífeyrisþega
sem eingöngu fá tekjur sínar frá
Tryggingastofnun ríkisins. Stór
hópur eldri borgara til viðbótar á
mjög lítil réttindi í sínum lífeyr-
issjóði. Það hlýtur að eiga að vera
takmark okkar að bæta kjör þessa
fólks. Ríkið þarf ekki að hafa
áhyggjur af okkur sem erum með
góðan lífeyrissjóð. Um þetta ætti að
vera hægt að ná samstöðu. Því mið-
ur er það ekki svo. Nokkrir sem hafa
háar greiðslur úr lífeyrissjóðum
væla hátt og vilja að Trygg-
ingastofnun greiði þeim mán-
aðarlega tugþúsundir til viðbótar.
Ég segi nei.
Hvert á að vera hlutverk
Tryggingastofnunar ríkisins?
Nú styttist óðum í að gengið verði
til alþingiskosninga. Málefni eldri
borgara hljóta að skipa stóran sess í
umræðunni. Stjórnmálamenn verða
að upplýsa okkur um það hvert þeir
telja hlutverk Tryggingastofnunar
ríkisins eiga að vera.
Á það að vera til að bæta hlut
þeirra verst settu og fólks með miðl-
ungstekjur? Eða á hlutverk Trygg-
ingastofnunar að vera til að greiða
öllum bætur án tillits til tekna, þann-
ig að þeir tekjuhæstu fái einnig
greiðslur? Það er nauðsynlegt að fá
þessu stefnu fram frá stjórnmála-
flokkunum. Mín skoðun er sú að við
eigum að nota fjármuni Trygginga-
stofnunar til að peningarnir renni til
þeirra þar sem þörfin er mest.
Samstaða um hvað?
Eftir Sigurð
Jónsson
Sigurður
Jónsson
» Lægstu tekjurnar
fengu 20 þúsund
króna leiðréttingu.
Hæstu tekjurnar fengu
800 þúsund króna leið-
réttingu. Stefna Flokks
fólksins?
Höfundur er fyrrverandi bæjarstjóri í
Garði.