Morgunblaðið - 08.11.2021, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 8. NÓVEMBER 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Sólveig Anna
Jónsdóttir,
fyrrverandi
formaður Efling-
ar, stillir sér upp
sem fórnarlambi
eftir að hafa sagt af sér emb-
ætti. Hún stillir sér raunar
upp sem einu mesta fórn-
arlambi síðari tíma, því að
hún segist telja að fáar mann-
eskjur hafi á undanförnum ár-
um þurft að þola jafn ósvífnar
atlögur að persónu sinni.
Trúnaðarmenn starfs-
manna Eflingar, og starfs-
mennirnir hafa staðfest þá
frásögn, lýstu því í ályktun í
júní síðastliðnum hvernig
starfsmenn félagsins hefðu
leitað til þeirra „og lýst yfir
áhyggjum, óöryggi og ótta“.
Þessu fylgja óskemmtilegar
lýsingar á ástandinu innan
Eflingar og meðal annars sagt
að „fólk þori ekki að tjá sig
vegna ótta við að lenda í
óvinahópnum eða á aftökulist-
anum“.
Þá er því lýst að þetta séu
ekki nýjar áhyggjur „heldur
hafa þær verið að þróast og
dýpka með árunum. Á síðustu
þremur árum hafa 22 starfs-
menn af liðlega 50 manna
starfsmannahópi hætt eða
verið sagt upp.“
Sólveig Anna gerði ekkert
með þessa ályktun, reyndi að
stinga henni undir stól og
endaði það með því að hún
hrökklaðist úr starfi ásamt
helsta samverkamanni sínum.
En það er ekki aðeins að
Sólveig Anna telji, þvert á
augljósar staðreyndir, að
starfsmenn félagsins hafi of-
sótt hana, þeir skildu ekki
heldur baráttuna, auk þess að
vera hysknir, ólíkt Sólveigu
Önnu sjálfri og samverka-
manninum. Sólveig Anna seg-
ir starfsfólkið ekki
hafa sett sig inn í
baráttuna „af
þeirri dýpt sem
þarf til að skilja
hana. Á endanum
held ég að það sé vegna þess
að þau viðurkenna ekki og
skilja ekki þær aðstæður sem
verka- og láglaunafólk innan
Eflingar býr við.“
Þetta er töluverður áfellis-
dómur um starfsmennina,
sem formaðurinn fyrrverandi
fellir í samtali við Kjarnann,
en hún lætur ekki þar við sitja
og segir líka að hún og sam-
verkamaðurinn séu „mjög
kappsöm og markmiðasett,“
þau séu „með mikið starfs-
þrek og mikla orku“. Þetta,
ásamt „róttækri orðræðu“,
hafi ef til vill orðið til þess að
hún hafi orðið „jaðarsett inn-
an vinnustaðarins“.
Ólíkt kappsamri Sólveigu
Önnu var starfsfólkið, að
hennar sögn, með afar góð
kjör ofan á hóflega vinnu-
skyldu og frjálslegan vinnu-
tíma.
Sósíalismanum hefur alla
tíð fylgt mannfyrirlitning.
Einstaklingurinn skiptir engu
máli, aðeins óskilgreindur
fjöldinn. Sólveig Anna er
hefðbundinn og sanntrúaður
sósíalisti. Aðrir skilja ekki
baráttuna, jafnvel þeir sem
eru nærri henni í skoðunum.
Það dugar ekki til, sósíalistar
hafa alltaf gengið út frá því að
aðeins ein leið sé fær, þeir
sem aðhyllast aðrar leiðir
sæta hreinsunum. Þetta hefur
ítrekað sýnt sig í þeim ríkjum
þar sem sósíalisminn er gerð-
ur að stjórnarstefnu. Að þetta
stjórnarfar hafi náð tökum á
verkalýðsfélagi á Íslandi nú á
tímum er með miklum ólík-
indum.
Verkalýðshreyfingin
íslenska þarf ekki á
öfgafólki að halda}
Sósíalisminn í Eflingu
Í Venesúela kúg-
ar og sveltir
sósíalistinn Mad-
uro landa sína úr
forsetahöllinni.
Nágranni hans og
pólitískur samherji, Daniel
Ortega, leitaði í gær endur-
kjörs til forseta í Níkaragúa.
Að tala um endurkjör eða
kosningar í þessu sósíal-
istaríki er vitaskuld fjar-
stæðukennt enda lá nið-
urstaðan fyrir áður en
kjörstaðir opnuðu til að 4,3
milljónir kjósenda gætu nýtt
sér kosningaréttinn.
Allir vita að um gervikosn-
ingar er að ræða enda hefur
Ortega barið niður mótmæli
með harðri hendi og hundruð
hafa látið lífið. Sjö stjórn-
málamenn sem
taldir voru eiga
möguleika á að ná
kjöri eru á meðal
þeirra 39 stjórn-
arandstæðinga
sem handteknir hafa verið frá
því í júní síðastliðnum þegar
stjórnvöld hertu tökin gegn
stjórnarandstöðunni. Og til að
tryggja að umfjöllun fjölmiðla
yrði ekki til að trufla Ortega
og sósíalistana hans var
stjórnandi síðasta dagblaðs
stjórnarandstöðunnar settur á
bak við lás og slá í ágúst.
Ortega býr sig nú undir að
fagna sigri. Hann gæti gert
það strax en bíður líklega
gervitalnanna. Um leið bíða
landsmenn þess að bera hlekk-
ina allmörg ár enn.
Sósíalistinn Ortega
hyggst kúga landa
sína lengi enn}
Gervikosningar í Níkaragúa S
amfélagsumræðan hefur fjallað
eilítið um öfgar undanfarna daga.
Nánar tiltekið hvernig viðbrögð
við ýmsum atburðum eru öfgafull,
dómstóll götunnar hafi tekið til
starfa og sé allt í senn – lögregla, dómari og
böðull. Það eru mörg dæmi í mannkynssög-
unni sem ættu að kenna okkur hversu slæm
hugmynd dómstóll götunnar er.
En. Og þetta er risastórt en. Dómstóll göt-
unnar glímir við mál sem við ættum líka að
hafna. Af því að ef við gerum það ekki, ef við
hunsum vandann þá verður slíkur dómstóll
óhjákvæmilega til. Þetta er einfaldur sann-
leikur sem við verðum að skilja, hvar orsök og
afleiðing liggur. Dómstóll götunnar er heldur
ekkert mikið meira en almenningsálitið. Það
verður alltaf til staðar.
#metoo-byltingin snerist um að rjúfa þögnina. Að
segja frá því ofbeldi sem ætti sér stað allt of oft. Að
kenna fólki hvað væri óboðlegt og yrði að ljúka. Það þýð-
ir líka að ef einhver brýtur af sér þá hljóti því að fylgja
einhver refsing. Réttlætiskennd okkar býður ekki upp á
annað. En hvað er viðeigandi refsing? Réttlætið sættir
sig heldur ekki við of harða refsingu. Það þarf nefnilega
að vera pláss fyrir bót og betrun.
Hér liggur vandinn sem við glímum við þessa dagana.
Við vitum ekki hvað er viðeigandi refsing eða hvernig á
að afsaka eða fyrirgefa í þessum málum. Sumir benda á
að þetta sé verkefni dómstóla – en hunsa á sama tíma
hvernig réttarkerfið hefur gersamlega
brugðist þolendum í þessu málaflokki. Aðrir
garga á dómstól götunnar og ásaka þau sem
standa að baki honum um öfgar og aftökur og
taka þannig stöðu með gerendum í klassískri
meðvirkni þar sem það er verra að benda á
brotið en að fremja það. Enn aðrir segja bara
að þetta sé allt í plati, sem er örugglega
versta afstaðan sem hægt er að taka í þessum
málum. Því þótt við eigum að trúa þolendum
þá þýðir það ekki sjálfkrafa að við dæmum
gerendur. Oft þarf ekkert meira en stuðning
og skilning.
Vandinn sem #metoo benti á er ekki nýr.
Hann er jafn gamall og samfélag manna. Nú
mætir kynferðislegt ofbeldi hins vegar sam-
félagsmiðlum þar sem þöggun er einfaldlega
ekki til, sama hvað fólk reynir – og stað-
reyndin er að sem samfélag vitum við ekki hvernig á að
bregðast við því. Mig langar því að beina samfélags-
umræðunni þangað og spyrja hvernig viðbrögðin eiga að
vera? Hvað uppfyllir réttlætiskennd okkar í svona mál-
um á tímum samfélagsmiðla? Við vitum alveg að það
verður aldrei réttarkerfið, það hefur aldrei staðið undir
væntingum í kynferðisbrotamálum, af ýmsum ástæðum.
Hvað þá? Því þetta er ekkert að fara að hverfa. Því þarf
að svara þessari spurningu, fyrr en síðar.
bjornlevi@althingi.is
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Öfgar í nýju samfélagi
Höfundur er þingmaður Pírata.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Hulda Hrund Sigmundsdóttir,
Ninna Karla Katrínardóttir, Ólöf
Tara Harðardóttir og Tanja M. Ís-
fjörð Magnúsdóttir.
Aðrir í hópnum eru Hjalti
Kristjánsson, Klara Rakel, Sindri
Þór Hilmars-Sigríðarson og ein
manneskja sem vill halda nafn-
vernd.
Nafngreina ekki gerendur
„Við höfum verið umdeild fyr-
ir það að við höfum zero tolerance
fyrir gerendameðvirkni. Einnig
fyrir að gefa þolendum rödd undir
nafnvernd,“ segir Tanja og bætir
við að það sé algengur misskiln-
ingur að hópurinn ákveði að slaufa
eigi ákveðnum gerendum. „Við
fáum oft spurningar á borð við
„hver er næstur?“ en við höfum
aldrei verið að nafngreina ger-
endur.“
Hún segir það ekki innan
stefnu hópsins að veita einhvers
konar þjónustu við að vekja at-
hygli á einstaka gerendum heldur
á rótgrónum vanda sem kynbund-
ið ofbeldi er.
„Hversu mikil þörf er á því að
laga réttarkerfið og gera það þol-
endavænna ásamt því að berjast
gegn gerendameðvirkni og nauðg-
unarmenningu. Við hlustum, trú-
um og styðjum þolendur, alltaf.“
Nafnið passi við áformin
„Þegar kom að því að finna
nafn á hópinn vildum við að það
myndi passa við áformin. Við töl-
um oft um að vera róttækir femín-
istar. Við notum róttækar aðferðir
til að breyta ýmiss konar rót-
grónum vanda í samfélaginu. Eins
og fólk hefur eflaust tekið eftir þá
erum við ekki hér til að vera
þægileg. Við viljum sjá breytingar
og erum ekki hrædd við að rugga
bátnum. Nafnið Öfgar er því
ádeila. Það er oft sagt að róttækir
femínistar séu öfgafemínistar og
við ákváðum því bara að taka það
og eigna okkur. Við kennum okkur
ekki við öfga eða beitum öfgum.
Við beitum vissulega oft og tíðum
róttækum aðferðum en það er að
virka, við sjáum það,“ segir Tanja
um tildrög nafnsins Öfgar.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Mótmæli Öfgar stóðu fyrir samstöðumótmælum, ásamt bleika fílnum fyrir
utan Laugardalshöll þegar kynferðisbrot innan KSÍ komust í hámæli.
Nafnið Öfgar er ádeila
Aðgerðahópurinn Öfgar
» Var stofnaður í sumar.
Upphaflega var hópurinn til
þess að svara hatursorðræðu á
samfélagsmiðlinum TikTok.
» Stendur saman af innri og
ytri kjarna. Megintilgangur
hópsins er að berjast gegn
kynbundnu ofbeldi og nauðg-
unarmenningu.
SVIÐSLJÓS
Karítas Ríkharðsdóttir
karitas@mbl.is
H
ópur að nafni Öfgar
hefur farið mikinn á
samfélagsmiðlum und-
anfarið og verið virkur
og haft áhrif á umræðu um kyn-
bundið áreiti og ofbeldi, ofbeldis-
mál innan KSÍ og umfjöllun
fréttaskýringaþáttarins Kveiks
um „hreinsunareld Þóris Sæ-
mundssonar“ svo dæmi séu tekin.
En hvað er þessi hópur?
Hverjir tilheyra og honum og
hvað vilja þeir upp á dekk?
Tanja M. Ísfjörð Magn-
úsdóttir, sem er í stjórn hópsins
útskýrir að Öfgar séu fjölbreyttur
hópur af feminískum aðgerðas-
innum sem stofnaður var í sumar.
Tilgangur og eðli hópsins hefur
tekið stakkaskiptum síðan þá.
„Þetta byrjaði þannig að það
var ákveðin þörf á feminískum
aktívisma á samfélagsmiðlum.
Það var mikil þörf á að vega á
móti ljótum athugasemdum þarna
á TikTok. Þar voru aðallega ungir
strákar með rasisma, transfóbíu,
fitufordóma og kvenfyrirlitningu.
Þá spratt upp hugmynd að fem-
inískum TikTok-hópi,“ segir
Tanja.
Ætluðu að vera fyndnar
„Þannig að það má segja að í
fyrstu ætluðum við okkur að vera
fyndnar á TikTok með smá ádeilu
og fræðslu. Þetta átti ekkert að
vera grafalvarlegt,“ segir Tanja.
Hún segir að þau sem að hópnum
standi hafi aldrei búist við því að
hann yrði það sem hann er í dag.
„Við höfum áorkað miklu eft-
ir að stefnan breyttist hjá okkur
á einni nóttu,“ segir Tanja og
bætir við: „Núna erum við að-
gerðahópur, við erum aktívistar
og opinberar persónur. Sum okk-
ar voru kannski aðeins þekkt fyr-
ir aktívisma áður en TikTok-
hópurinn var stofnaður en aðrar
voru að stíga sín fyrstu stóru
skref þannig þetta var mikil
breyting á stuttum tíma.“
Hún segir hópinn beina sjón-
um sínum að aðstæðunum sem
kynbundið ofbeldi fær að þrífast í
og gefa þolendum kynbundins of-
beldis stuðning.
Hópurinn stendur saman af
innri og ytri kjarna. Innri kjarn-
inn er stjórn hópsins en ytri
kjarninn eru aðrir félagar.
Stjórn skipa: Helga Ben,