Klifur : fréttablað Sjálfsbjargar, landssambands fatlaðra - 15.06.2003, Síða 16

Klifur
Viðtal við Margéti Margeirsdóttur, félagsráðgjafa.
Margrét Margeirsdóttir félagsráðgjafi og fyrrverandi
deildarstjóri málefna fatlaðra í félagsmálaráðu-
neytinu hefur yfirgripsmikla þekkingu og víðtæka
reynslu af starfi með fötluðum, aðstandendum þeirra og
samtökum. Hún er einnig brautryðjandi í rannsóknum á að-
stæðum fólks með fötlun hér á landi og kenndi við félagsvís-
indadeild Háskóla íslands. Árið 2001 gaf Margrét út bókina
Fötlun og samfélag þar sem hún gerir grein fyrir innlendri og
alþjóðlegri þróun viðhorfa, löggjafar og þjónustu við fatlaða
út frá sögulegu og samfélagslegu sjónarhorni. Blaðamaður
Klifurs leitaði til Margrétar og bað hana m.a. um að segja sér
frá þeim breytingum sem orðið hefðu á stöðu fatlaðra hér á
landi, baráttunni og framtíðarsýn hennar á málefnum fatl-
aðra.
Margrét segir miklar breytingar
hafa orðið á málefnum fatlaðra hér
á landi á síðastliðnum tveimur ára-
tugum. „Ein mesta bylting í mál-
efnum fatlaðra hófst þegar lög um
aðstoð við þroskahefta gengu í
gildi, vegna þess að þá kom alveg
ný stjómsýsla inn í þennan mála-
flokk. Landinu var skipt upp í átta
þjónustusvæði með svæðisstjórn á
hverju svæði og stofnuð var deild í
félagsmálaráðuneytinu sem sinnti
uppbyggingu þessara mála. Um var
að ræða nýja hugmyndafræði og ný
lög með nýmælum og nýjungum
sem ekki höfðu þekkst áður. Áður
var nánast engin þjónusta fyrir fatl-
aða nema á Reykjavíkursvæðinu og
á Akureyri, en síðan lögin tóku gildi
hefur mikið vatn runnið til sjávar og
gríðarleg uppbyggging orðið. Fyrir
1980 voru það fyrst og fremst félög
fatlaðra sem önnuðust þjónustu fyr-
ir sína skjólstæðinga. Þannig var t.d.
Sjálfsbjörg landssamband fatlaðra
búin að koma á fót Sjálfsbjargarhús-
inu við Hátún í Reykjavík. Varðandi
þroskahefta voru ekki önnur úrræði
en sólarhringsstofnanir, engin önnur
úrræði voru fyrir hendi þangað til
Styrktarfélag vangefinna kom á fót
dagvistarheimilinu Lyngási 1961. A
þeim tíma fengu þroskaheft og fötl-
uð börn ekki inngöngu á almennar
dagvistarstofnanir. Nýjungar í lög-
um um aðstoð við þroskahefta voru
t.d. sambýli sem var nýr valkostur í
búsetu. Byrjað var að byggja upp
sambýli á öllum landsvæðunum átta
og það leiddi til þess að ekki þurfti
lengur að senda fólk til Reykjavíkur,
heldur gat það verið áfram í heima-
byggð hjá sínum aðstandendum og
átt sína búsetu á sambýli. Árið 1980
voru tvö sambýli í landinu, en nú eru
þau um 95 á öllum svæðum landsins.
Jafnhliða sambýlunum fór líka að
þróast búsetuform fyrir fatlaða sem
voru í vemduðum íbúðum og sú þró-
un hefur haldið áfram og lögð hefur
16