Fréttablaðið - 01.04.2022, Blaðsíða 8

Sveitarfélög verða að hafa fag-
lega og fjárhagslega burði til
að sinna þjónustu við fatlað
fólk, að mati framkvæmda-
stjóra Þroskahjálpar. Vegna
smæðar og fjölda sveitar-
félaga skortir á jafnræði í
þjónustunni.
kristinnhaukur@frettabladid.is
FÉLAGSMÁL Samtökin Þroskahjálp
hafa áhyggjur af því að þjónusta við
fatlað fólk í smæstu sveitarfélögum
landsins sé ekki tryggð. Þá skapi
smæð margra sveitarfélaga og fjöldi
þeirra aðstöðumun og leiði til þess
að fatlað fólk neyðist til að flytja úr
heimabyggð sinni.
„Það er mjög algengt að fólk flytji
úr sveitarfélögum vegna fötlunar til
að fá þjónustu annars staðar,“ segir
Árni Múli Jónasson, framkvæmda-
stjóri Þroskahjálpar. Það séu mann-
réttindi samkvæmt stjórnarskrá að
ráða búsetu sinni, og samræmis
og jafnræðis á að vera gætt í mála-
flokknum.
Sameiningar sveitarfélaga hafa
verið fjölmargar á undanförnum
árum, þar á meðal ganga fimm slík-
ar í gegn næstkomandi maí, á Snæ-
fellsnesi og Norðurlandi. Sigurður
Ingi Jóhannsson innviðaráðherra
vildi gera 1.000 íbúa lágmark að
skyldu árið 2026 vegna hagræðingar
og þess fjölda verkefna sem færð
hafa verið frá ríki til sveitarfélaga.
Í dag eru 36 sveitarfélög undir því
marki og 12 undir 250 íbúa mark-
inu. Mörg þeirra minnstu mót-
mæltu þvingaðri sameiningu og
hefur Sigurður nú lagt fram frum-
varp um 1.000 íbúa viðmið.
Árni Múli bendir á að fyrir árið
2018 hafi landinu verið skipt upp
í þjónustusvæði fyrir fatlað fólk.
Var þá lágmarksstærð svæða 8.500
íbúar, fyrir utan Vestfirði og Vest-
mannaeyjar vegna landfræðilegra
aðstæðna.
„Það var talið nauðsynlegt að
vera með tiltekinn fjölda til að geta
tryggt faglega þjónustu,“ segir hann.
Með auknum lagalegum kröfum
þurfi sveitarfélög að ráða til sín
fólk með nauðsynlega þekkingu,
svo sem þroskaþjálfa og ýmist heil-
brigðisstarfsfólk. Svæðisskiptingin
var hins vegar afnumin og mót-
mælti Þroskahjálp því.
Árni segir þetta bæði faglegt og
fjárhagslegt mál því töluverður
kostnaður fylgi málaf lokknum.
Stjórnendur smæstu sveitarfélag-
anna séu oft allir af vilja gerðir til
að veita þjónustuna en standa ekki
undir henni. „Okkur finnst nauð-
synlegt að það séu til staðar fjár-
hagslegir burðir til að standa undir
þjónustunni,“ segir hann. „Þetta
getur ráðið úrslitum um hvort fólk
hafi tækifæri til allra mögulegra
hluta eða þurfi að vera bundið við
tiltekið hús.“
Þroskahjálp hafi hins vegar ekki
skoðun á því hversu stórt hvert
sveitarfélag eigi að vera. Einnig
ber að hafa í huga að sum sveitar-
félög gera þjónustusamninga við
önnur um ýmsa þjónustu, einkum
þau allra smæstu. Engu að síður er
þjónustan mjög mismunandi eftir
landsvæðum.
Eitt af því eru NPA-samningar. Af
91 samningi eru 69 á höfuðborgar-
svæðinu, þar af 31 í Reykjavík. Skag-
firðingar og Eyfirðingar hafa sinnt
NPA vel, með samanlagt 15 samn-
inga, og á Suðurlandi eru fjórir. Á
Suðurnesjum, Vestfjörðum og Snæ-
fellsnesi er hins vegar aðeins einn
samningur og enginn á svæðum á
borð við Borgarfjörð, Húnavatns-
sýslur, Þingeyjarsýslur og gervallt
Austurland.
Annað atriði er frumkvæðis-
skyldan sem hvílir á sveitarfélög-
unum, til dæmis um að upplýsa
fatlað fólk um þjónusturéttindi sín.
Til dæmis þegar Alþingi setur ný
lög. Árni segist hafa miklar áhyggjur
af því að þessi skylda hafi ekki náð
fram að ganga mjög víða. n
0
Enginn er með NPA-
samning í Borgarfirði,
Húnavatnssýslum,
Þingeyjarsýslum né á
öllu Austurlandi.
Þetta getur ráðið
úrslitum um hvort fólk
hafi tækifæri til allra
mögulegra hluta eða
þurfi að vera bundið
við tiltekið hús.
Árni Múli
Jónasson, fram-
kvæmdastjóri
Þroskahjálpar
Opnaðu myndavélina í símanum
þínum og skannaðu þennan QR kóða.
Stöðvum kynferðisofbeldi á djamminu
Algengt að fatlað fólk þurfi að flytja
milli byggðarlaga til að fá þjónustu
n Færri en 250 íbúar n Færri en 1.000 íbúar
Sveitarfélög undir 1.000 íbúum eftir fimm sameiningar í maí
lovisa@frettabladid.is 
HE ILBRIGÐISMÁL Héðinn Unn-
steinsson, formaður Geðhjálpar,
segir niðurstöður nýrrar skýrslu
Umboðsmanns Alþingis um bráða-
geðdeild ekki koma á óvart. Fram
kemur í skýrslunni að skoða þurfi
réttarstöðu nauðungarvistaðra og
inngrip í réttindi sjúklinga.
Héðinn vonast til að málin þok-
ist áfram. „Sérstaklega með þetta
sem bent er á með að fara út, tala í
síma eða reykja. Það er enginn laga-
grundvöllur fyrir þessu og þessu
verður kerfið að kippa í lag strax,“
segir Héðinn. n
Nánar á fréttablaðið.is
Ekki lagarammi
um að tala í síma
thorgrimur@frettabladid.is
SVÍÞJÓÐ Dómari við Hæstarétt Sví-
þjóðar var á miðvikudaginn sekt-
aður fyrir að reyna að hnupla ham-
borgarhrygg og fleiri matvörum úr
Coop-verslun í Stokkhólmi.
„Þú veist ekki við hvern er að etja,
ég er dómari við Hæstarétt!“ sagði
dómarinn þegar starfsmaður í versl-
uninni gómaði hann. Per Nichols
ríkissaksóknari sagði AFP að fjár-
sektin væri upp á 50.000 sænskar
krónur, eða um 687.150 íslenskar. n
Dómari sektaður
fyrir búðahnupl
Hamborgarhryggurinn reyndist dýr-
keyptur fyrir hæstaréttardómarann.
kristinnhaukur@frettabladid.is
HAFNARFJÖRÐUR Hafnfirska verk-
takafyrirtækið Nesnúpur hefur
kært ákvörðun Hafnarfjarðar-
bæjar um að taka boði Bygginga-
félags Gylfa og Gunnars í lóðina
Ásvelli 3 til innviðaráðuneytisins.
Boð Nesnúps var nærri 50 millj-
ónum króna hærra og vill félagið
að réttar áhrifum ákvörðunarinnar
verði frestað samstundis.
Lóðin sem stendur við íþrótta-
miðstöð Hauka var auglýst í des-
ember en þar munu rísa rúmlega
100 íbúðir í allt að fimm hæða fjöl-
býlishúsum. Tíu verktakar skiluðu
inn tilboðum og átti Nesnúpur það
hæsta, upp á 1,325 milljarða króna,
en tilboðið sem tekið var hljóðaði
upp á 1,277 milljarða. Munar þar
48 milljónum króna.
„Þetta er mjög umfangsmikið
verkefni og fjárfesting upp á 8
milljarða. Þetta myndi gerbreyta
verkefnastöðunni næstu árin,“
segir Flóki Ásgeirsson, lögmaður
Nesnúps.
Ákvörðunin var tekin miðviku-
daginn 23. mars og tveimur dögum
síðar var hún kærð til ráðuneytisins.
Hafnarfjarðarbær mun hafa frest
fram í miðja næstu viku til að gera
grein fyrir sínum rökstuðningi.
Flóki segir viðmótið hafa verið
undarlegt. „Bærinn hefur í raun
engu svarað enn sem komið er. Það
er búið að kalla eftir rökstuðningi
en hann er ekki kominn,“ segir
hann.
Fréttablaðið óskaði eftir laga-
legum rökstuðningi fyrir því að
hæsta boði væri ekki tekið en því
var ekki svarað. Ívar Bragason,
bæjarlögmaður Hafnar f jarðar,
segir að Nesnúpur hafi óskað eftir
skrif legum rökstuðningi daginn
eftir að lóðinni var úthlutað. n
Kæra Hafnarfjörð fyrir að taka ekki hæsta boði í lóð
Bærinn hefur í raun
engu svarað enn sem
komið er.
Flóki Ásgeirsson,
lögmaður Nesnúps
6 Fréttir 1. apríl 2022 FÖSTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ