Fréttablaðið - 01.04.2022, Blaðsíða 40

Ást og upplýsingar er
flæðandi upplifun,
atriðin renna áfram og
leysast síðan upp til að
búa til pláss fyrir það
næsta.
Mér finnst það for-
vitnileg áskorun að
framkalla fegurð
þar sem við leitum
kannski síst að henni.
LEIKHÚS
Ást og upplýsingar
eftir Caryl Churchill
Þjóðleikhúsið
Leikstjórn: Una Þorleifsdóttir
Leikarar: Almar Blær Sigurjónsson,
Baldur Trausti Hreinsson, Björn
Thors, Ebba Katrín Finnsdóttir,
Hilmar Guðjónsson, Katrín
Halldóra Sigurðardóttir,
Nína Dögg Filippusdóttir og
Ragnheiður K. Steindórsdóttir
Leikmynd: Daniel Angermayr
Búningar: Eva Signý Berger
Lýsing: Jóhann Bjarni Pálmason
Hljóðhönnun: Kristinn Gauti
Einarsson
Tónlist: Markéta Irglová og Sturla
Mio Þórisson
Þýðing: Auður Ava Ólafsdóttir
Sigríður Jónsdóttir
Eftir langa bið duttu íslenskir
áhorfendur í leikhúslukkupottinn.
Tvisvar. Á tæpum tveimur mán-
uðum hafa tvö leikrit eftir breska
leikskáldið Caryl Churchill ratað á
íslensk leiksvið. Eitt af nýlegri verk-
um þessa merkilega höfundar heitir
Ást og upplýsingar og var frumsýnt
í Royal Court-leikhúsinu í London
árið 2012 og tæpum áratug seinna
í Þjóðleikhúsinu í Reykjavík í leik-
stjórn Unu Þorleifsdóttur.
Ást og upplýsingar er heimspeki-
leg og skörp rannsókn á samtíman-
um og samskiptum á tímum upplýs-
ingaofgnóttar. Persónum eru ekki
gefin nöfn, engar leiklýsingar eru í
boði og staðsetning hverju sinni er
óljós. Leikritið inniheldur sjö þætti
með mismörgum atriðum. Hvert
atriði snýr að hugmyndum okkar
um heiminn, hvernig við staðsetj-
um okkur í samfélagi óþrjótandi
upplýsinga og birtingarmyndum
ástarinnar. Rithöfundurinn Auður
Ava Ólafsdóttir hefur haft nóg að
gera upp á síðkastið en hún þýddi
líka Ég hleyp fyrir Borgarleikhúsið.
Henni tekst vel til að mestu en samt
ber á nokkrum hnökrum þegar orð-
færið var of formlegt eða stirt, sem
er á skjön við annars lipra sýningu.
Krefjandi texti
Í upphaf legu sýningunni voru
leikararnir sextán en hér eru þeir
einungis átta sem skipta á milli sín
fjölmörgum persónum. Skemmtileg
aldursbreidd er í hópnum en yngsti
meðlimur leikhópsins útskrifaðist
úr leiklistarskóla 2021 og sá elsti
árið 1975. Á heildina litið tekst
hópnum afskaplega vel upp en texti
Churchill er krefjandi, persónur
grípa oftar en ekki fram í fyrir hver
annarri og setningar fjara út.
Ekki þarf að segja neinum að
Björn Thors sé hæfileikaríkur leik-
ari. Nálgun hans í Ást og upplýs-
ingum er afslöppuð og oft á tíðum
bráðfyndin en stundum styðst
hann við gamla takta í stað þess
að prófa eitthvað nýtt. Ebba Katrín
Finnsdóttir hefur verið á fínu flugi
síðastliðin misseri og finnur margs
konar fleti á sínum karakterum, þó
að raddbeitingu hennar sé stund-
um ábótavant. Katrín Halldóra
Sigurðardóttir færði sig um set frá
Borgarleikhúsinu til Þjóðleikhúss-
ins nýlega og verður forvitnilegt að
sjá hana á gömlum slóðum. Hún
sýnir hér hversu góða breidd hún
hefur sem leikkona, grínið kemur
aðeins auðveldlegar til hennar en
atriðið þar sem hún berst við að
fara með gamlan Bítlaslagara var
áhrifamikið.
Ragnheiður K. Steindórsdóttir
sýnir að hún hefur engu gleymt,
ber mýktina með sér en fær sömu-
leiðis tækifæri til að tækla kómík og
dramatík sem hún nýtir sér afskap-
lega vel. Baldur Trausti Hreinsson
gerir slíkt hið sama en hans eftir-
minnilegasti karakter er Guðmund-
ur, eina persónan sem ber nafn, og í
atriðunum þegar þögnin segir allt
sem segja þarf. Hilmar Guðjóns-
son nær líka góðum tökum á þessu
leikandi flæði, öruggur í gríninu og
er sterkur í hlutverki hins aulalega
meðaljóns.
Nýliðinn Almar Blær Sigurjóns-
son og stórleikkonan Nína Dögg
Filippusdóttir bera þó af í þessum
sterka leikhóp. Almar Blær stígur
á svið með sjálfsöryggið að vopni,
uppfullur af ferskri orku og með
sterka nærveru. Hér er á ferðinni
leikari sem vert er að fylgjast með.
Nína Dögg finnur ný blæbrigði
nánast fyrir hverja einustu persónu
sem hún leikur. Við sjáum alltaf
einhverja nýja hlið á henni í hverju
atriði. Hvort sem er sem persónu-
gerving þunglyndis, eina persónan
sem kemur oftar en einu sinni fyrir,
eða gelgjulega samstarfskonan.
Flæðandi upplifun
Ást og upplýsingar er flæðandi upp-
lifun, atriðin renna áfram og leysast
síðan upp til að búa til pláss fyrir
það næsta. Una finnur fjölbreyttar
og frumlegar leiðir til að kveikja
neista undir textunum. Eina reglan
sem Churchill setur er að þættirnir
verða að vera í réttri röð en leikstjór-
anum er frjálst að færa atriðin innan
þeirra. Að auki er að finna nokkur
ótengd atriði sem má setja hvar sem
er inn í framvinduna. Þetta gefur
leikstjórum mikið frelsi til að finna
sinn eigin vinkil á framvindunni
og hæfileikar Unu blómstra í slíku
umhverfi. Eva Signý Berger er einn
áhugaverðasti búningahönnuður
landsins. Hún kemur með litagleð-
ina inn í annars skjannahvíta leik-
myndina þó að stundum virtust
búningarnir ekki passa leikurunum
nægilega vel.
Fyllt í eyðurnar
Daniel Angermayr kemur með
nýjar listrænar áherslur en Ást og
upplýsingar er hans fyrsta verk-
efni á Íslandi. Grunnliturinn er
hvítur eins og áður segir en áferðin
á leikmyndinni mismunandi. Leik-
myndin þjónar sýningunni og leik-
urunum frábærlega sem er merki
um góðan leikmyndahönnuð.
Lýsingarhönnun Jóhanns Bjarna
Pálmasonar hefur sjaldan verið
betri og það undir frekar erfiðum
kringumstæðum. Hann hannar
fókuspunktana af nákvæmni en
notar ýmis uppbrot samhliða. Mar-
kéta Irglová og Sturla Mio Þórisson
semja tónlistina og samvinna þeirra
með hljóðhönnuðinum Kristni
Gauta Einarssyni styður sömu-
leiðis lipurlega við framvinduna á
lágstemmdan máta.
Ást og upplýsingar sannar endan-
lega að Caryl Churchill á heima á
íslensku leiksviði. Hér er á ferðinni
heimspekilegt og smellið hug-
myndaleikhús sem er ekki matað
ofan í áhorfendur heldur fá þeir
tækifæri til að fylla inn í eyðurnar,
ekki bara þessa einu kvöldstund
heldur lengi á eftir. Una setur hér
fram eina af sínum bestu leiksýn-
ingum með góðri aðstoð leikhóps-
ins og listræna teymisins. n
NIÐURSTAÐA: Eftirminnileg
sýning sem gefur áhorfendum of-
gnótt af upplýsingum til að melta
og njóta.
Öldur upplýsinga
Á heildina litið tekst hópnum afskaplega vel upp, segir gagnrýnandinn. MYND/AÐSEND
kolbrunb@frettabladid.is
Á tónleikum í Heimssviðs-tónleika-
raðar Hörpu miðvikudaginn 6. apríl
stígur sópransöngkonan Álfheiður
Erla á Eldborgarsviðið ásamt píanó-
leikaranum Kunal Lahiry, dansar-
anum Mörtu Hlín Þorsteinsdóttur
og strengjakvartett. Gestir og lista-
fólk deila saman Eldborgarsviðinu
á þessum einstaka Heimssviðsvið-
burði en þetta mun vera í fyrsta sinn
sem það er gert.
Álfheiður Erla Guðmundsdóttir
hlaut Íslensku tónlistarverðlaunin
sem söngkona ársins í f lokknum
sígild og samtímatónlist árið 2021
og starfar nú sem einsöngvari við
Theater Basel í Sviss.
Á viðburðinum þar sem saman
f léttast tón-, dans- og sjónlistir,
hljómar ljóðaf lokkurinn Appa-
rition eftir bandaríska tónskáldið
George Crumb, sönglög eftir finnska
tónskáldið Jean Sibelius, frum-
flutningur á verki eftir bandaríska
tónskáldið Nico Muhly auk nýrra
útsetninga Viktors Orra Árnasonar
á íslenskum þjóðlögum fyrir píanó-
kvintett og söng. n
Gestir og listafólk á Eldborgarsviðinu
Álfheiður Erla
og Kunal Lahiry.
kolbrunb@frettabladid.is
Sýning Lilju Birgisdóttur stendur
yfir í Þulu gallerí og lýkur 24. apríl.
Ljósmyndir Lilju eru handmálaðar
með olíulitum á silver gelatin prent
og eru eins konar portrettmyndir.
„Mér finnst það forvitnileg áskor-
un að framkalla fegurð þar sem
við leitum kannski síst að henni.
Fegurðin gerir þá kröfu til okkar að
við nálgumst efnislega hluti og lif-
andi verur með ákveðinni viðhorfs-
legri mildi, aðeins þannig sjáum við
hana,“ segir Lilja.
Lilja lauk námi í ljósmyndun við
Konunglega listaháskólann í Hol-
landi árið 2007 og BA-námi við
Listaháskóla Íslands árið 2010. Frá
námslokum hefur hún verið einn
aðstandenda listamannarekna
gallerísins Kling og Bang í Reykjavík
og 2011 stofnaði hún listtímaritið
Endemi ásamt öðrum listakonum.
Lilja hefur tekið þátt í fjölda sýninga
hér á landi sem og erlendis. n
Lilja sýnir í Þulu
Verk á sýningunni í Þulu. MYND/AÐSEND
kolbrunb@frettabladid.is
Forward, eini dansflokkurinn fyrir
unga dansara á Íslandi, sýnir tvö
verk á laugardaginn, 2. apríl, í Tjarn-
arbíói, eitt klassískt, Paquita, og eitt
nútímaverk, Avatar. Sýningarnar
eru klukkan 18.00 og 20.00. Verkið
Paquita er eftir Joseph Mazilier
frá árinu 1846. Avatar er afrakstur
samvinnu með danshöfundinum
Sigríði Soffíu Níelsdóttur. Í verkinu
er hugarheimurinn skoðaður og þá
sérstaklega hugarheimur dansara.
Verkið er unnið út frá ljóðum eftir
Siggu Soffíu sem eru á köflum flutt
í verkinu og á köf lum unnið úr í
skissum af danssenum. n
Forward í
Tjarnarbíói
Úr sýningunni Paquita. MYND/AÐSEND
22 Menning 1. apríl 2022 FÖSTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐMENNING FRÉTTABLAÐIÐ 1. apríl 2022 FÖSTUDAGUR