Fréttablaðið - 16.04.2022, Blaðsíða 47

Læknarnir sögðu mér
að þeir skildu ekkert í
því að pabbi hefði lifað
af ákeyrsluna. Það væri
ekkert minna en
kraftaverk að maður á
hans aldri hefði lifað af
svona slys.
Þegar ég horfi til baka
misstum við systurnar
af svo mörgum árum í
lífi okkar og barnanna
okkar af því að tíminn
fór allur í að koma í
veg fyrir að pabbi tæki
eigið líf.
Theódóra segir
síðustu árin
áður en faðir
hennar lést vera
áminningu
um að málefni
aldraðra eru
ekki aðeins
bundin við
hagsmuni gamla
fólksins heldur
líka við fólk á
miðjum aldri,
næstu kynslóð
á eftir, sem
hefur í mörgum
tilvikum eilífar
áhyggjur af for-
eldrum sínum
sakir andlegra
veikinda þeirra,
sem leiðir til
lyfjanotkunar,
einangrunar og
á endanum of-
drykkju.
FRÉTTABLAÐIÐ/
EYÞÓR
Þorsteinn var í
toppformi allt
fram að áfallinu
og hljóp við fót
með hund sinn,
Mikka, upp að
Steini í Esjunni.
MYND/AÐSEND
Þorsteinn á
spítalanum eftir
að hafa reynt
að stytta sér
aldur með því
að keyra á ofsa-
hraða á brúar-
stólpa. Með
ólíkindum þótti
að hann lifði
slysið af, en 48
bein brotnuðu í
líkama hans við
áreksturinn.
MYND/AÐSEND
enga ábyrgð á því hvernig fór. En
alls staðar fékk hún þau sömu svör
að svona væri þetta bara, hún ætti
bara að ýta þessu frá sér, horfa fram
á við og hætta að góna í baksýnis-
spegilinn til eilífðarnóns.
„Ég hlustaði á öll þessi svör. Það
var eins og þetta væri eitthvert lög-
mál. Það væri bara ekkert hægt að
breyta þessu,“ segir Theodóra sem
sló sér á lær eftir þessa síendurteknu
höfnun og skellti sér í lögfræðinám
í Háskólanum í Reykjavík, „og þar
öðlaðist ég sjálfstraust á ný,“ rifjar
hún upp.
Þorsteinn og Theodóra fóru með
bílalánsmálið fyrir dómstóla en
svo fór að það tapaðist í héraði árið
2012, „og við tóku sex vond ár,“ segir
Theodóra döprum rómi.
„Pabbi vildi ekki lifa. Mamma
var farin. Og líf hans var ein óreiða.
Það virtist engin leið vera til þess að
greiða úr þeirri f lækju,“ bætir dótt-
irin við og orðar það svo að þar með
hafi margra ára umönnun hennar
og Kolbrúnar, svo og annarra systk-
ina þeirra, hafist. „Við skiptumst á
næstu árin að halda pabba á lífi og
koma í veg fyrir að hann færi sér að
voða.“
En allt kom fyrir ekki. „Einn
haustdaginn 2012 kíkti ég sem oftar
við hjá pabba, en hann var hvergi að
sjá í húsinu. Ég fór því inn í bílskúr,
ef ske kynni að hann hefði skroppið
þangað, en sá þá að mótorhjólið sem
hann átti var horfið, en hjálmurinn
lá eftir. Þá fékk ég hnútinn í mag-
ann.“
Endurlífgaður með 48 beinbrot
Á daginn kom að Þorsteinn hafði
keyrt á ofsahraða á brúarstólpa
skammt frá Mjóddinni í Breiðholti
og það var ekki fyrr en hópur fólks,
sem var á leið í bíó í nærliggjandi
húsi, kom auga á Þorstein þar sem
hann lá meðvitundarlaus úti í móa
og hafði kastast langa leið af stólp-
anum ásamt gjörónýtu hjólinu.
Í millitíðinni keyrði Theodóra í
sínum tilfinningarússíbana um
hverfin í kring áður en henni var
tilkynnt af lögreglu hvernig komið
væri fyrir föður hennar.
Hann þurfti endurlífgunar við
á vettvangi. Nákvæmlega 48 bein
voru brotin í líkama hans. Kjálka-
festingar losnuðu og allar tennur
brotnuðu og nefið gekk inn í and-
litið. Hann var óþekkjanlegur í
framan.
Þorsteini var lengi haldið sofandi
og það tók nokkra daga að vekja
hann hægt og rólega af mókinu.
„Læknarnir sögðu mér að þeir
skildu ekkert í því að pabbi hefði
lifað af ákeyrsluna. Það væri ekkert
minna en kraftaverk að maður á
hans aldri hefði lifað af svona alvar-
legt slys,“ segir Theodóra og bendir
á að fjöláverkar á líkama Þorsteins
hafi verið svo miklir að hann hefði
átt heima á öllum deildum Land-
spítalans.
„En pabbi bar merki þessa slyss
allt til loka,“ bætir hún við. „Það
greri aldrei um heilt eftir þetta.“
Við deildum rúmi
Eftir langa endurhæfingu á Grensás
tók sólarhringsgæslan við í tilviki
systranna Kolbrúnar og Theodóru.
„Þegar ég horfi til baka misstum við
systurnar af svo mörgum árum í lífi
okkar og barnanna okkar af því að
tíminn fór allur í að koma í veg fyrir
að pabbi tæki eigið líf. Við vissum að
hann vildi ekki lifa – og það er sárt
að horfa ráðalaus upp á pabba sinn
við slíkar aðstæður. Við reyndum
að gera allt en ekkert dugði. Við
leituðum hjálpar um allt, en ástand
hans var slíkt að á endanum sáum
við um hann sjálfar.
Ég flutti heim til hans þegar hann
kom út af Grensás. Við deildum
rúmi. Hann þurfti svo mjög á mér að
halda að það var ekki annað í boði
en að liggja við hliðina á honum.
Hann var svo einstaklega illa átt-
aður. Hann vissi ekki hvort var
dagur eða nótt. Ég þurfti að halda
fyrir augun á honum svo hann gæti
sofnað. Ég þurfti að hjálpa honum út
úr rúminu á hverjum degi og koma
honum á klósettið. Ég sinnti grunn-
þörfum hans, svo sem að baða hann
og hjálpa honum við að matast því
hann hafði ekki lengur færnina til
þess.
Og fyrir utan allt saman var líðan
hans hörmuleg, bæði líkamleg og
andleg. Verst var þó að ég syrgði
hann reglulega, en hann áttaði sig
ekki á því að mamma væri farin
– og alltaf þegar hann spurði um
hana, síendurtekið, þurfti ég að
segja honum að hún væri dáin með
þeim afleiðingum að hann bognaði
og grét. Aftur og aftur. Og alltaf var
sársaukinn jafn mikill af því að
ávallt voru tíðindin jafn óvænt í
hans huga,“ rifjar Theodóra upp
og það er sársauki í andliti hennar
þegar hún segir þessi orð.
Örvænting og örvinglun
Við tóku ár örvæntingar og örvingl-
unar á milli þess sem dæturnar óku
pabba sínum á milli iðjuþjálfa og
sálfræðinga, geðlækna og þjónustu-
miðstöðva sem höfðu óljós svör um
hvar Þorsteinn ætti heima í kerfinu.
Hann gæti fengið hvíldarinnlögn,
stöku sinnum, en það hentaði ekki
illa áttuðum manni sem var allt
eins líklegur til að strjúka þaðan að
nóttu sem degi.
Einna skást var að fá pláss fyrir
hann inni á læstum deildum Land-
spítalans, þá komst hann í öllu falli
ekki út, en auðvitað sáu systurnar
að sá kostur var ekki manneskju-
legur.
Þá var betra að hafa hann heima
í Kópavogi og vera honum þar til
halds og trausts, enda var skrokk-
urinn smám saman að koma til og
karlinn að verða sæmilega rólfær.
„En andlega hliðin varð alltaf
verri. Og lífslöngunin var engin.
Engu skipti þótt dómi héraðsdóms
hefði verið snúið við í Hæstarétti
2014 og stökkbreytti hluti lánsins
væri dæmdur honum til baka.
Veikindi hans voru orðin of mikil og
lífsviljinn horfinn,“ segir Theodóra
og nefnir atvik á borð við þau þegar
Þorsteinn gleypti í einu lagi allar
pillur heimilisins og hélt lífi með
naumindum og eins þegar hann
kom vonsvikinn heim á klessu-
keyrðum bílnum af því að honum
tókst ekki að vinna sjálfum sér það
mein sem hann vildi.
„Að lokum tókum við bílinn af
honum. Það var eftir að hann keyrði
ítrekað undir áhrifum um hverfin
hér í kring og hafnaði að lokum
utanvegar,“ segir Theodóra.
Alvarlegur framheilaskaði
Þorsteinn hafði hlotið alvarlegan
framheilaskaða við ákeyrsluna á
brúarstólpann í Mjóddinni og þegar
við það blönduðust margs kyns
verkjalyf og geðlyf ásamt óhóflegu
magni af áfengi varð útkoman auð-
vitað á einn veg. Það styttist í lokin.
„Hann stökkbreyttist sem karakt-
er. Hann vissi varla af sjálfum sér. Ef
hann var ekki að týnast utan heim-
ilis var hann liggjandi í eigin blóði
á heimilinu eftir að hafa dottið.
Heimilisaðstoðin, ef hún fékkst á
annað borð, staldraði stutt við í
svona aðstæðum. Og því kom það
jafnan í hlut okkar systra að skipta
með okkur verkum. Önnur fór með
hann upp á spítala, en hin stóð eftir
og skrúbbaði gólfið,“ minnist Theo-
dóra og það færist drungi yfir andlit
hennar.
Að lokum tókst Þorsteini ætl-
unarverk sitt. „Hann drakk sig til
dauða, svo mikil sýking kom í eitt
sárið eftir enn eina byltuna að lík-
aminn lét endanlega undan,“ rifjar
Theodóra upp og tárin trítla niður
kinnar hennar.
Þorsteinn dó daginn eftir afmæl-
isdaginn sinn, þann 15. apríl 2018.
Hann varð 79 ára.
Hann lifði af árekstur á ofsahraða
á brúarstólpa. En hann lifði ekki af
vonleysið og óréttlætið sem brann
á skinni hans allar götur frá því að
starfsmenn SP-fjármögnunar voru
við það að henda honum á dyr í
hruninu 2008.
Tíu ára sagan sem tók við má vera
eftirlifendum alvarleg áminning um
að aldraðir búa oft við óbærilegar
aðstæður þar sem saman fer andleg
vanlíðan, langvarandi lyfjanotkun,
einmanaleiki og óhófleg drykkja.
Efnahagshrun hefur meira en efna-
hagsleg áhrif á líf fólks – og ábyrgð
þeirra sem stjórna er mikil eins og
sést í tilviki Þorsteins.
„Það var ekkert pláss fyrir pabba
í samfélaginu. Þannig endaði hann
ævina. Og þess vegna segi ég þessa
sögu,“ segir Theodóra S. Þorsteins-
dóttir. ■
Helgin 23LAUGARDAGUR 16. apríl 2022 FRÉTTABLAÐIÐ