Bændablaðið - 28.04.2022, Síða 28

Bændablaðið | Fimmtudagur 28. apríl 202228
LÍF&STARF
Trausti Hjálmarsson, sauðfjár-
bóndi í Austurhlíð í Biskups-
tungum, er formaður Deildar
sauðfjárbænda og á liðnu
Búnaðarþingi var hann kjörinn í
stjórn Bændasamtaka Íslands.
Trausti og eiginkona hans,
Kristín Sigríður Magnúsdóttir, búa
í Austurhlíð ásamt fjórum börnum
sínum á aldrinum 7–17 ára. Þar halda
þau bú sem telur 630 vetrarfóðrað
fé, 25 hross, þrjá hunda og 15 ára
gamlan kött. Samhliða búskap hefur
Trausti starfað við hin ýmsu störf,
s.s. rúning, járningar, í kjötmati
hjá SS og í girðingaverktöku.
Kristín hefur verið í ferðaþjónustu-
tengdum störfum.
Trausti er ættaður frá Langstöðum
í Flóa og er menntaður búfræðingur
frá Hvanneyri. „Landbúnaðartengd
störf hafa alltaf togað í mig. Ég fór um
sveitir að rýja fyrir bændur og kom
hingað í Austurhlíð til að rýja fyrir
foreldra Kristínar, þannig kynnist ég
heimasætunni og upp úr því fórum við
að hafa samskipti. Ætli við verðum
ekki að sitja uppi með hvort annað úr
því sem komið er.“
Bújörð Austurhlíðar hefur verið
í eigu fjölskyldu Kristínar í 300
ár. Hún telur 1.000 hektara og þar
hefur verið stundaður ýmiss konar
búskapur gegnum tíðina. „Hér hefur
verið stundaður svínabúskapur og
mjólkurframleiðsla, hrossarækt og
sauðfjárrækt. Það er mikil ábyrgð
að taka við slíkri bújörð og skila
henni svo áfram en okkur þykir það
spennandi verkefni.“
Bændur eru nútímafólk
Trausti var kjörinn formaður Deildar
sauðfjárbænda á Búgreinaþingi í mars
og svo í stjórn Bændasamtakanna á
nýliðnu Búnaðarþingi.
„Að vera í stjórn Bænda-
samtakanna fylgir því fyrst og
fremst í mínum huga að sameina
landbúnaðinn, alla bændur. Þar
held ég að við séum á réttri vegferð,
enda fann ég það á Búnaðarþingi.
Það var algjörlega átakalaust þing
og áherslurnar voru samhljóða:
Fæðuöryggi og íslenskur landbúnaður
í allri sinni mynd. Við þurfum að
berjast fyrir bættum lífskjörum fólk
sem er að starfa við landbúnað, alveg
sama í hvaða grein það er. Því fylgir
einnig að gæta hagsmuna dreifbýlis,
samtökin þurfa að vera virk í samtali
um byggðarmál og byggðarþróun.“
Innri uppbygging Bændasam-
takanna er honum einnig hugleikin.
„Það skiptir máli að samtökin séu
sterk inn á við gagnvart bændum og
út á við gagnvart almenningi. Bændur
þurfa að finna að þeir eigi samastað
í félagskerfinu. Aðrir þurfa að sjá
að bændur eru nútímafólk – og eru
flottir. Verkefni Bændasamtakanna
er að sýna fram á það.“
Af lágu afurðaverði
Tæp 1.800 sauðfjárbændur eru
starfandi á Íslandi í dag. Trausti segir
fullan vilja og mikinn kraft í bændum
til að halda áfram að framleiða
lambakjöt.
„Þar er margt sem bendir til þess
að sauðfjárbændur séu að standa sig
mjög vel í alþjóðlegum samanburði,“
segir Trausti og vísar þar í skýrslu
um Afkomu sauðfjárbænda á Íslandi
og leiðir til að bæta hana. „Það eru
verðmæti fyrir okkur sem þjóð að eiga
svona góða og öfluga sauðfjárbændur.
Við megum ekki tapa því niður.“
Vandamál greinarinnar liggja
í lágu afurðaverði
„Við höfum því miður alltof
lítil verkfæri og tæki til þess að
takast á við afurðaverðsvandann.
Sauðfjárbændur hafa gríðarlega
mikla þekkingu og getu til þess að
halda áfram að framleiða góða vöru.
Við þurfum að einbeita okkur að því
að koma afurðatekjunum í eitthvert
eðlilegt ferli þannig að við getum
staðið undir rekstrarkostnaðinum
okkar, þá eru okkur allir vegir
færir,“ segir hann og undirstrikar
að vel flestir sauðfjárbændur þurfi
að vinna utan búskapar til þess að
standa undir lífsviðurværi sínu.
„Lykilverkefnið er að afurðaverð
hækki, að við komumst á þann
stað að rekstrareiningin kind geti
verið rekstrarhæf með ákveðnum
forsendum. Að það sé mitt val að
vera með 600 kindur og vinna með,
en það sé ekki þannig að ég verði að
vinna með því eins og þetta er í dag.“
Verkefnið sé brýnt. „Við höfum
dregið úr framleiðslu síðustu árin í
þeirri von að jafnvægi náist á milli
framboðs og eftirspurnar. Við erum
að anna innanlandsmarkaði vel í
dag en með aukningu ferðamanna
á næstu árum og ef okkur gengur
vel að markaðssetja vöruna þá getum
við hæglega lent í þeirri stöðu að
vera ekki að framleiða nóg. Það
væri mjög vond staða að lenda í.
Eitt af þeim verkefnum sem Deild
sauðfjárbænda verður því að einbeita
sér að er hvernig við náum að
verja framleiðsluvilja bænda til að
framleiðslan fari ekki of langt niður
með tilheyrandi kostnaði seinna við
að byggja hana upp aftur.“
Kerfislægur vandi
Lausnin er ekki augljós að mati
Trausta. „Þetta er kerfislægur vandi
sem ekki verður leystur nema að líta
til allra þátta framleiðsluferlisins.
Bændur eru búnir að vera að hagræða
heima á búum mjög markvisst síðustu
20 árin. Breytilegur kostnaður er
nánast sá sami öll þessi ár og við
höfum aukið framleiðslu eftir kind
sem gerir þetta hagkvæmara. En það
vantar alltaf upp á að afurðaverðið
sé í takt við þá hagræðingu.
Við höfum verið að horfa til
þess að heimila afurðastöðvunum
aukna samvinnu. Þar erum við að
horfa á tækifæri upp á 1,5 milljarða,
sem gæti skilað sér til bænda og
neytenda. Afurðastöðvar þurfa að
leita allra leiða, rétt eins og við, til
að hagræða í sínum rekstri, þannig
að þær geti greitt hærra skilaverð til
bænda. Þá þarf verslunin einnig að
skoða hvort hún geti hagrætt.“
Jákvæðar loftslagsaðgerðir
Á síðastliðnum 5 árum hefur kindum
í landinu fækkað um tuttugu prósent.
„Sauðfjárbændur hafa unnið mjög
athyglisvert ræktunarstarf frá
aldamótum þar sem framleiðsla á
hverja kind hefur aukist mikið.
Það er út af fyrir sig risastórt
skref í loftslagsmálum. Ég held að
bændur hafi nú þegar framkvæmt
margar jákvæðar loftslagsaðgerðir
ómeðvitað, en verið kannski fyrst
Guðrún Hulda Pálsdóttir
gudrunhulda@bondi.is
Trausti Hjálmarsson, sauðfjárbóndi í Austurhlíð, er formaður Deildar sauðfjárbænda:
Lykilþáttur að afurðaverð hækki
– Mikilvægi byggðar í sveitum landsins er nýjum stjórnarmeðlimi Bændasamtakanna hugleikið
„Sauðfjárbændur hafa unnið mjög athyglisvert ræktunarstarf frá aldamótum þar sem framleiðsla á hverja kind hefur aukist mikið. Það er út af fyrir sig
risastórt skref í loftslagsmálum,“ segir Trausti Hjálmarsson, formaður Deildar sauðfjárbænda og stjórnarmeðlimur Bændasamtaka Íslands.
Fjölskyldan í páskadagsreið í Haukadal 2022. Trausti, Egill Freyr, Sigríður
Mjöll, Magnús Rúnar, Ingibjörg Elín og Kristín.
Ingibjörg Elín Traustadóttir á fullu að ganga frá plastendum á rúllum.