Skessuhorn - 19.01.2022, Blaðsíða 12

MIÐVIKUDAGUR 19. JANÚAR 202212
Brothættar byggðir er verkefni
sem Byggðastofnun hefur haldið
utan um til nokkurra ára og er til-
gangur þess að efla og styðja þær
byggðir landsins sem standa höllu-
stum fæti. Verkefnið byggir mik-
ið á frumkvæði og samtakamætti
heimafólks og hefur almennt gefist
vel. Dalabyggð hefur sóst eftir þátt-
töku í verkefninu og nú fengið já-
kvætt svar.
Fljótt á litið er Dalabyggð dálítið
frábrugðin þeim sveitarfélögum
sem tekið hafa þátt í verkefninu,
en þegar betur er að gáð, eru nokk-
ur teikn á lofti um að byggðarlagið
þarfnist stuðnings. Aldurssamsetn-
ing er fremur óhagstæð, miðað við
landsmeðaltal, en mikið vantar inn
í þær kynslóðir sem venjulega eru
þær virkustu í samfélaginu, fólkið
milli þrítugs og fimmtugs. Einnig
er býsna stór hópur íbúa að kom-
ast á eftirlaun á allra næstu árum,
samkvæmt upplýsingum úr Þjóð-
skrá. Mjög stór hluti vinnuafls í
Dalabyggð starfar við landbúnað,
eða rúmur þriðjungur, ef miðað er
við íbúakönnun Vífils Karlssonar
hjá Samtökum sveitarfélaga á Vest-
urlandi árið 2018. Að stórum hluta
er um sauðfjárbúskap að ræða, sem
hefur átt nokkuð undir högg að
sækja. Undanfarna tvo áratugi hef-
ur íbúum Dalabyggðar fækkað um
fimmtung, sé rýnt í íbúatölur Hag-
stofunnar, en þó ekki jafnt og þétt,
heldur hefur fjölgað sum ár, en
fækkað önnur.
Á sveitarstjórnarfundi í Dala-
byggð 13. janúar síðastliðinn voru
skipaðir fulltrúar sveitarfélagsins
í stjórn þessa nýja verkefnis. Fyrir
hönd sveitarstjórnar situr í henni
Kristján Sturluson sveitarstjóri, en
fulltrúar íbúa þau Bjarnheiður Jó-
hannsdóttir og Þorgrímur Einar
Guðbjartsson. Næstu skref í verk-
efninu eru að skrifa undir samning
við Byggðastofnun og þá eiga Sam-
tök sveitarfélaga á Vesturlandi og
Byggðastofnun eftir að skipa sína
fulltrúa í verkefnisstjórn.
Kristján Sturluson sveitarstjóri
Dalabyggðar segist í samtali við
Skessuhorn vonast til þess að stjórn
verkefnisins gæti komið saman í
byrjun febrúar og þá strax í kjöl-
farið verði auglýst eftir verkefnis-
stjóra. Gert er ráð fyrir að hann
verði starfsmaður Samtaka sveitar-
félaga á Vesturlandi, með aðsetur í
Dalabyggð. Við undirbúning verk-
efnisins er einnig vonast til að íbúa-
fundur geti farið fram síðari hluta
marsmánaðar, en auðvitað þarf að
taka mið af stöðu heimsfaraldurs
varðandi tímasetningu og útfærslu
hans. Í drögum að samningi, sem
birt voru með fundargerð sveitar-
stjórnar, er tímarammi verkefnis-
ins frá 2022 til 2025. Kristján seg-
ir að sá fjárhagslegi stuðningur sem
fylgir verkefninu í upphafi sé kostn-
aður við verkefnisstjóra, en eins og í
fyrri verkefnum Brothættra byggða
verði stutt við tiltekin viðfangsefni
sem ákveðið er að ráðast í, þegar þar
að kemur.
Allt vinnuferlið í Brothætt-
um byggðum byggir á virkni og
stefnumótun íbúa hvers sveitarfélags
og miðar að því að nýta styrkleika og
uppræta veikleika sveitar félagsins.
Þannig er ferðalagið enn óákveðið
hjá Dalabyggð og mun verða byggt
á sýn íbúanna á framtíð og tækifær-
um byggðarlagsins. Áfangastaður-
inn er betri heimabyggð, en leiðin
að því markmiði mótast af virkni og
vilja íbúanna. bj
Samstarfsnefnd sem skipuð var í
desember til að fjalla um mögulega
sameiningu Stykkishólmsbæjar og
Helgafellssveitar afgreiddi á laugar-
daginn álit sitt og helstu forsend-
ur og vísaði málinu til tveggja um-
ræðna og kosninga í sveitarstjórn-
unum. Álitið var á dagskrá sveit-
arstjórna Stykkishólmsbæjar og
Helgafellssveitar í gær, þriðjudag,
og svo aftur viku seinna, þar sem
álitið þarf tvær umræður samkvæmt
sveitarstjórnarlögum. Í niðurstöðu-
orðum samstarfsnefndarinnar seg-
ir: „Það er álit nefndarinnar að íbú-
ar sveitarfélaganna skuli fá tækifæri
til að kjósa um sameiningu sveitar-
félaganna í eitt. Það er jafnframt
álit nefndarinnar að sameiningin
muni hafa fleiri kosti í för með sér
en galla og henni fylgi mörg tæki-
færi sem annars stæðu sveitarfé-
lögunum ekki til boða. Lagt er til
að atkvæðagreiðsla fari fram 26.
mars 2022 í báðum sveitarfélögun-
um.“
Sameiningu fylgja
áskoranir
Ef samþykkt verður í báðum sveit-
arstjórnum að hefja formlegar
viðræður mun samstarfsnefndin
hefja formlega kynningu á tillög-
um og forsendum sameiningar,
sem mun byggja á greiningu sem
nefndin vinnur að og birtist jafn-
óðum á helgafellssveit.is, fyr-
ir íbúum sveitarfélaganna fyrir at-
kvæðagreiðslu um sameininguna
sem mun fara fram 26. mars 2022.
„Samstarfsnefnd leggur áherslu
á virkt samráð við íbúa og lét það
vera sitt fyrsta verk að halda sam-
ráðsfundi í hvoru sveitarfélagi, sem
fram fóru fyrir jól. Þátttakendur
á samráðsfundum sáu ýmis tæki-
færi við sameiningu sveitarfélag-
anna, en jafnframt miklar áskoran-
ir. Áskoranirnar lúta fyrst og fremst
að mismunandi skatthlutföllum og
áhyggjum íbúa í dreifbýli af því að
missa áhrif á ákvarðanir í nærum-
hverfi sínu. Tækifæri liggja helst í
að bæta þjónustu við íbúa beggja
sveitarfélaga, auka fjárfestingagetu
og skapa tækifæri til fjárfestinga
sem nýtist íbúum beggja sveitarfé-
laga, t.a.m. með því að byggja við
skólahúsnæði, bæta aðstöðu fyrir
eldri borgara og íþróttaaðstöðu og
auka slagkraft til að bæta samgöng-
ur og þjónustu hins opinbera. Sam-
starfsnefndin hefur ákveðið að fjalla
sérstaklega um fjóra málaflokka og
fá stjórnendur og sérfræðinga á
sína fundi. Sú vinna heldur áfram
og verða minnisblöð frá þeirri
vinnu birt á heimasíðu verkefnis-
ins helgafellssveit.is eftir því sem
vinnunni vindur fram.“
Ríkið leggur til
600 milljónir
Í áliti samstarfsnefndarinnar seg-
ir meðal annars um helstu forsend-
ur sameiningar að sveitarfélögin
tvö hafa átt í farsælu samstarfi til
áratuga og getur sameining þeirra
skapað tækifæri til skilvirkari og
markvissari stjórnsýslu og þjón-
ustu auk þess sem aðgengi íbúa að
þjónustu verði jafnara með áherslu
á aukna þjónustu við dreifbýlið. Þá
eru jafnframt tækifæri til frekari at-
vinnuþróunar og nýsköpunar enda
eru tækifæri til þess að sameiginlegt
sveitarfélag geti betur skapað heild-
stætt og kröftugt umhverfi á öllu
svæðinu fyrir öflugt atvinnulíf og
aukna samvinnu. Vísbendingar eru
um að fjárhagur sameinaðs sveitar-
félags verði sterkur og fjárfestinga-
geta betri en hjá hvoru sveitarfé-
lagi um sig, en til viðbótar mun 600
milljóna kr. sérstök sameiningar-
framlög á næstu árum úr Jöfnunar-
sjóði sveitarfélaga skapa aukið svig-
rúm til fjárfestinga í sameinuðu
sveitarfélagi. Þá eru jafnframt vís-
bendingar um að árleg framlög
Jöfnunarsjóðs hækki um 5 mkr. á
ári í sameinuðu sveitarfélagi.
Fjallað um
hagsmuni dreifbýlis
Samstarfsnefndin leggur til að í
stjórnskipulagi sameinaðs sveitar-
félags verði nefnd sem fjalli sér-
staklega um hagsmuni dreifbýl-
isins. „Fulltrúar í nefndina verði
kosnir beinni kosningu af íbúum í
núverandi Helgafellssveit. Vinnu-
heiti nefndarinnar er „Sveitaráð“. Á
þann hátt verði komið til móts við
áhyggjur íbúa í dreifbýli af því að
missa áhrif á ákvarðanatöku. Jafn-
framt leggur samstarfsnefndin til
að ný sveitarstjórn leiti leiða til að
breytingar á skattheimtu verði ekki
mjög íþyngjandi.“ mm
Myndin sýnir íbúafjölda og aldursdreifingu í Dalabyggð, miðað við landið allt. Þessar upplýsingar miðast við 16. janúar
síðastliðinn og eru frá Þjóðskrá. Þarna sést jafnframt að íbúar eru í dag 666 talsins og hefur fjölgað um þrjá frá 1. desember
síðastliðnum.
Dalabyggð samþykkt í verkefnið Brothættar byggðir
Bændur og búalið í Fellsendarétt haustið 2021. Ljósm. bj
Sveitarstjórnir kjósa um næsta skref í sameiningarferli
Samstarfsnefnd því fylgjandi að unnið verði að sameiningu Stykkishólms og Helgafellssveitar