Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2011, Blaðsíða 32

32 – Sjómannablaðið Víkingur
ekkert smámuna mál, þetta mátti að
vissu leyti teljast lífsspursmál fyrir þessa
sjómenn og jafnvel fyrir hag þjóðarinnar.
Mér fannst eins og þessir menn hrópuðu
úr djúpunum: „Svona var aðstaðan okkar
að standa á sleipum þiljum við örlágan
rimlavara og kasta línunni með báðum
höndum, þegar bátskelin veltist í sjón-
um.“ Þá var það ekki neitt smámuna
hagræði, ef takast mætti að láta línuna
renna út á fullri ferð, fara þá með helm-
ingi lengri línu á ef til vill sama tíma
með helmingi meiri von um veiði.
Það lá fljótt í augum uppi, að það
þurfti ekki annað en að búa um stamp-
inn undir stól, sem tæki línuna upp úr
honum. Það var ekki meira um vert en
þegar Kólumbus lét eggið standa uppi á
endann. En menn verða að skilja tímann
og vanann þá til þess að giska á, hvað
menn hefðu gjört með það, þó ég hefði
sagt þeim þetta. Ég fór ekki dult með
það og sýndi sumum hver hugmyndin
væri.
Þegar ég var staddur í Reykjavík á
landbúnaðarsýningunni, fór ég einu
sinni til Péturs Gauta, sem þá var ráð-
herra og sagði honum eitthvað um þetta
og minntist á líkur fyrir lögvernd. Hann
sagði mér að fara til Guðmundar Ólafs-
sonar lögfræðings síns. Upp úr því hafði
ég lítið, nema það að hér væri engin
patentlöggjöf til. Skildist mér helst, að
þetta væri mest undir náð konungsins
komið. Ég smíðaði þó á þessum árum
einn pípukrans, sem ég kallaði og stól
og rennu. Þessi pípukrans var þannig
gjörður, að klippt var til úr þunnri
galvaníseraðri járnplötu sem hálfmáni af
sömu stærð og stampbotninn. Við boga-
línuna, lítið frá rönd voru klippt löng og
mjó göt eftir geisla miðpunktsins. Þá
voru smíðaðir 12 rörbútar úr sama efni.
Voru þau ferköntuð og nærri eins há og
stampurinn. Rifa var eftir endilöngu rör-
inu á miðri hlið þess, neðri endinn
aðeins mjórri. Klippt var svo úr neðri
enda þess, að þegar því var stungið niður
í botnplötuna, varð nokkurt lauf í gegn
til þess að krækja það fast. Síðan var
hvert rör fest þannig fast að öðru. Efst
var hverju röri brugðið um stálvír. Þetta
varð þá vel samfellt og féll í línustamp-
inn. Þegar línan var beitt, var beittur
öngull látinn eftir rifunni í rörin, hver á
sinn stað.
Menn geta giskað á það að ég varð
næsta hissa vorið 1924, þegar Kristján
Bergsson, sjálfur forseti Fiskifélagsins,
ásamt Pétri á Oddstöðum komu í Ný-
höfn til mín. Þeir drukku kaffi. Að því
loknu segir Kristján við mig: „Hafðir
þú ekki hér einhvern útbúnað til þess að
láta línu renna í sjóinn?“, - og á lægri
nótunum, - „Viltu lofa mér að sjá það?“
Mér fannst eins og sakir stóðu ekkert
ákjósanlegra en það að fá forseta Fiski-
félagsins í þetta mál. Við fórum út í
skemmu mína. Tók ég þar stamp og
pípukransinn. Við beittum lítinn línustúf
með saltaðri síld. Tók þar næst stólinn
og rennuna, kom stampinum fyrir á sín-
um stað, lét línuendann yfir rennuna og
rétti léttleikamanni hann og sagði hon-
um að hlaupa með hann fram bakkann
eins og hann gæti. Þetta rann úr eins og
leiftur. Ég spurði Kristján hvernig hon-
um litist á þetta. Ekkert gaf hann út á
það og fór sína leið. [...]
Á jólaföstunni, veturinn eftir fékk ég
símskeyti frá Fiskifélagi Íslands um að
senda fyrir næstu vertíð 20 pípukransa í
stampa úr steinolíufötum og tvær lagn-
ingarennur. Ég var ekki vel við látinn
með þetta, því ég átti ekkert efni í það.
Sendi ég þá mann með hest og sleða á
Kópasker til þess að sækja bárujárn, sem
þar var þá til. En það fór fyrir mér þá
sem oftar, að ég varð að smíða áhöld til
þess að koma þessu nokkuð áfram. Ég
átti vals, sem lagði upp á raðirnar á efn-
inu, en ég þurfti að leggja allmikla vinnu
og efni í vals, sem lagði pípurnar fer-
kantaðar og líka smíðaði ég tilheyrandi
lokkvél fyrir rifurnar í botninn og skörð-
in í pípuefnið að neðan. Ég var ekki bú-
inn með þetta smíði fyrr en í febrúar.
Þann 5. mars sigldi það frá Kópaskeri
í stórum kassa, ég held með Sterling.
Þessu fylgdi reikningur til Fiskifélags Ís-
lands, kr. 600,-, 20 pípukransar á kr. 20,-
og 2 línurennur á kr. 200,-. Það var víst
komið undir sumarmál, þegar ég fékk
bréf frá Kristjáni. Segir hann, að þetta
hafi allt gengið illa. Hann hafi pantað
þetta fyrir tvo skipstjóra á skútum. Hafi
þeim ekkert litist á þetta, þó muni annar
eitthvað hafa reynt það, því hann hefði
Línurenna Kristins í Nýhöfn. Rennan er uppi á borði og kransinn á kassa fyrir neðan. Þetta eintak sannar
sögu Kristins um uppruna línurennunnar og lýsir betur en nokkur orð fyrstu gerð hennar. Haft er eftir
grískum heimspekingi: „Túlkun hugmyndar er jafn mikils virði og hugmyndin sjálf.“ Vera má að margir
hafi verið búnir að hugsa einhverja lausn á því að línan rynni fyrir borð, en Kristinn í Nýhöfn var fyrsti
maðurinn sem túlkaði hugmyndina í verkfæri sem nýst hefur íslenskum – og erlendum – sjómönnum
til þessa dags.