Fréttablaðið - 03.09.2022, Síða 78

Nýjasta mynd Ásu Helgu
Hjörleifsdóttur, Svar við
bréfi Helgu, er aðlögun sam-
nefndrar skáldsögu sem
sló rækilega í gegn fyrir um
áratug. Aníta Briem, Hera
Hilmarsdóttir og Þorvaldur
Davíð Kristjánsson fara fyrir
öflugum leikhópi verksins.
Sumar kvikmyndir tengja
áhorfendur við sína eigin
sögu. Sum verk gera þetta
á hátt sem kemur jafn-
vel aftan að þeim. Í Svari
við bréfi Helgu er verklag og verk-
kunnátta fyrri alda mjög áberandi,
þar sem sagan gerist í sveit á fjórða
áratug síðustu aldar. Þekking sem
hefur glatast flestum nútíma Íslend-
ingum.
Þorvaldur Davíð með orf og ljá
„Þetta eru forréttindin við starfið,
að fá tækifæri til að prófa nýja hluti.
Að ímynda sér að vera manneskja,
búandi á þessum stað, í þessari sveit
fyrir þetta mörgum árum síðan,“
segir Þorvaldur Davíð Kristjánsson
leikari um vinnubrögð sem hann
þurfti að tileinka sér fyrir hlutverk
aðalpersónunnar Bjarna, sem er
bóndi á Ströndum. Í myndinni má
sjá Þorvald slá með orfi og ljá og
meðhöndla sauðfé við fjárkláða, svo
að dæmi séu nefnd.
Þorvaldur segist hafa fengið
smjörþefinn af sveitalífinu í gegnum
leikstjórann Ásu, þegar hann vann
við kvikmynd hennar Svaninn sem
tekin var upp í heimasveit leik-
stjórans í Svarfaðardal. „Já, þegar
þú ert í sveit berðu þig öðruvísi, ef
þú ert vinnandi maður á sveitabæ.
Til að það sé trúverðugt á skjánum
þarftu sjálfur að fara í gegnum ferlið
að trúa því að þú getir gert þetta,“
segir Þorvaldur.
Tilfinningalegt handrit
„Ég held að girðingin standi enn þá,
sem þú reistir,“ svarar Ása glettin.
Leikstjórinn vill þó meina að ekki
allt hafi breyst þó að heimurinn
sé breyttur og sameiginlegan þráð
megi finna kynslóð fram af kynslóð.
„Mér finnst áhugavert, þar sem
þetta er fyrsta períódumyndin
sem ég geri, að skoða að hvaða
leyti tilfinningalíf okkar er eins,“
segir hún. „Hver öld, hver tími og
staður er með ákveðið tilfinninga-
legt handrit sem þú mátt fylgja eða
getur fylgt. Mig langaði með þess-
ari mynd að gera það sem kallast á
ensku emotionally contemporary
period film, mynd sem væri til-
finningalega nútímaleg,“ segir Ása
og bætir við að þannig sé sagan ekki
mjög framandi þó að hún sé sett í
handrit þess tíma. Hún nefnir að
ýkt dæmi um slíkt sé verðlauna-
mynd Yorgos Lanthimos The Favo-
urite.
„Mér finnst það spennandi. Ég fór
að hugsa um ömmur mínar og afa,
og langömmu mína sem var sex
barna móðir og ekkja 36 ára. Fólk
var að díla við sömu hlutina og átti
góða og slæma daga í hjónabandinu,
var í tilvistarkreppu og óvisst um
næstu skref í lífinu,“ segir hún.
Helga í
bókinni er
auðvitað
Helgan
hans
Bjarna.
Mér fannst
ég verða að
gefa Helgu
sína eigin
rödd.
Hera
Hver öld, hver tími og
staður er með ákveðið
tilfinningalegt handrit
sem þú mátt fylgja eða
getur fylgt.
Ása Helga Hjörleifsdóttir,
leikstjóri
Nútímatilfinningar og
trúverðug vinnubrögð
Þorvaldur Davíð Kristjánsson, Aníta Briem og Hera Hilmarsdóttir fara fyrir öflugum leikhópi í nýjustu kvikmynd Ásu
Helgu Hjörleifsdóttur, Svari við bréfi Helgu. Fréttablaðið/Ernir
aðra rödd inn sem var svona, okkar
Helga. Líka af því að Helga í bókinni
er auðvitað Helgan hans Bjarna. Mér
fannst ég verða að gefa Helgu sína
eigin rödd,“ segir Hera.
Tengir sjálf við allar persónur
Ása segir að þegar hún hafi byrjað
að aðlaga verkið hafi ástarþrí-
hyrningurinn verið beinagrindin í
handritinu. Bjarni, Helga og Unnur.
Allir karakterar þyrftu þannig að
hafa eitthvað til síns máls, eins og
mótrök.
„Þessir karakterar eru líka erki-
týpur og standa fyrir ákveðin
element. Helga er frelsi og hreyfing.
Bjarni er jörðin og rótin,“ bætir Hera
við.
Orgelsena spunnin á staðnum
Blaðamaður spyr hvort persóna
Unnar, sem Aníta Briem leikur,
standi mögulega fyrir hefðina. Ása
segir að í því samhengi megi nefna
senu þar sem persóna Unnar leikur
á orgel. Senan kom til í spuna á setti.
Upphaf lega hafi Ása og töku-
maðurinn séð Anítu spila á orgelið
milli sena og tekið það upp.
„Svo vorum við í raunverulegum
réttum í Árneshreppi og ég heyri
Anítu syngja Blessuð sértu sveitin
mín, eins og hún sé bara fædd og
alin þarna upp,“ segir Ása. „Aníta
er ættuð að norðan og það er fullt af
prestum í ættinni hennar, og ég sá
allt í einu einhverja hlið, karakter
og hugsaði: Já, þetta! Þetta er svo-
lítið Unnur. Prestsdóttirin Unnur.
Þá endurskrifaði ég senuna, eftir að
hafa séð þetta. Og bað Anítu að spila
Blessuð sértu sveitin mín á orgelið.“
Blaðamaður sló á þráðinn til í
Anítu Briem, sem er þessa dagana
önnum kafin við tökur á nýjum
sjónvarpsþáttum í leikstjórn Katr-
ínar Björgvinsdóttur, As Long as We
Live. Aníta skrifar handrit þáttanna
og með önnur hlutverk fara, meðal
annarra, Hilmir Snær og Martin
Wallström.
Áhugaverður leiðangur
Í fyrstu las Aníta fyrir hlutverk
Helgu, en síðan bað Ása hana að lesa
fyrir hlutverk Unnar. „Þá útskýrði
hún fyrir mér hvaða sögu hún vildi
segja, sem var þessi þríhyrningur. Í
bókinni er þetta meira saga Helgu
og Bjarna, en við erum að kanna
aðeins út fyrir það svæði,“ segir
Aníta.
Aníta bendir á að persóna Unnar
sé í stöðu sem margar konur voru
í á þeim tíma, sem giftust í annan
landshluta og sáu jafnvel fjölskyldu
sína aldrei aftur. „Hún er búin að
slíta sig frá sinni jörð og fjölskyldu,
kemur vestur og á engan að nema
hann. Þess vegna er lífið í húfi fyrir
þau öll, alltaf,“ segir hún.
„Bjarni er fastur á milli þess hvað
það er að fylgja hjartanu, og að
fylgja því sem er hans fjölskylda
og arfleifð, og hver hann er. Jörðin
á hann og hans land og án þess veit
hann ekki hver hann myndi verða.“
Aníta segir leitina að persónu
Unnar hafa verið gefandi verkefni.
„Það er áhugavert að fara í þennan
leiðangur, hver Unnur er, sam-
kvæmt þeim upplýsingum sem
við höfðum úr bókinni. Eins og við
nálgumst söguna er hún kona sem
þjáist af alvarlegri áfallastreiturösk-
un. En á þessum tíma voru engin
orð yfir það og engin tækifæri til að
díla við eitt eða neitt. Þar af leiðandi
eru allir að burðast með sína sorg í
sínu horni, og refsa sjálfum sér. Út
úr því vex alls konar biturð og reiði,
sársauki og sár sem ekki er talað
um.“
nánar á Frettabladid.is
Ekki hennar ær og kýr
Hera svarar að þó að eldri kyn-
slóðin ræði hlutina ekki endilega
jafn opinskátt, sé oft um sömu stef
að ræða.
Hera fer með hlutverk Helgu, kon-
unnar á næsta bæ sem Bjarni verður
ástfanginn af. Helga og Bjarni eru
bæði gift öðru fólki og persónurnar
eiga í stormasömu forboðnu ástar-
sambandi sem er meginstef mynd-
arinnar.
„Bjarni er algjör bóndi í mínum
augum. Ég upplifði Helgu svona,
eins og hún hefði draum um eitt-
hvað stærra, borgina. Hún er meiri
nútímakona,“ segir Hera. „Það er
kannski það sem keyrir þau í sundur
að miklu leyti,“ bætir Ása við.
„Helga sér um býlið að miklu leyti
sjálf, af því að Hallgrímur er alltaf í
burtu. En þetta er samt ekki hennar
passjón. Ég nálgaðist þessa vinnu
þannig. Að þetta væru kannski
ekki hennar ær og kýr,“ segir Hera
og hlær.
Þorvaldur segist sammála því
og segir að það sé einmitt það sem
persóna Bjarna elskar í fari Helgu.
„Hún er öðruvísi og vill fara í borg-
ina. Hugsar um bókmenntir og vill
fara í huganum eitthvert annað,“
segir Þorvaldur. „Hann vill það líka
en hann er svo bundinn jörðinni að
hann getur ekki farið úr sveitinni.
Þar er togstreitan.“
Vildi engu við bókina bæta
Ása segir bók Bergsveins Birgisson-
ar, sem myndin byggir á, vera mikið
listaverk. „Og tungumál bókarinnar
er stórkostlegt. Mér fannst ekkert
við það að bæta í bíómyndinni. Ég
var að skoða aðra hluti.“
„Þegar ég frétti af hugmyndinni
um að gera kvikmynd úr þessu, þá
hugsaði ég: Hvernig á það að fara að
gerast?“ segir Þorvaldur og hlær. „En
svo var ég með handritið hennar og
var auðvitað búinn að vinna með
henni áður, þannig að ég vissi að
þetta væri í öruggum höndum.“
Hera segist hafa lesið bókina í
fyrsta sinn þegar hún fékk hlut-
verkið. „Mér fannst að einhverju
leyti mitt hlutverk að koma með
Nína
Richter
ninarichter
@frettabladid.is
38 Helgin 3. september 2022 LAUGARDAGURFréttablaðið