Fréttablaðið - 12.11.2022, Blaðsíða 24

Ólafur Jóhann Ólafsson er
maður margra heima. Hann
býr erlendis en hefur hugann
á Íslandi. Hverfðist í heimi
viðskipta en bjó einnig til
listrænar veraldir sem heillað
hafa lesendur um allan heim.
Hann hefur sent frá sér nýja
bók og sú síðasta verður brátt
að kvikmynd.
Sögur Ólafs eru stórar og
epískar f rásag nir sem
spanna langan tíma, inni-
halda litríkar og lifandi
persónur og lýsingar af
mikilfenglegu landslagi sem flétt-
ast við minningar og þrár. Þetta eru
sögur sem takast á við það verkefni
að túlka mannlegt eðli.
„Við mannfólkið erum saman-
safn af öllu sem gerist í núinu en
það er litað af því sem gerist áður.
Þannig erum við samansafn af því
sem hefur komið fyrir okkur,“ segir
Ólafur Jóhann, en nýjasta bók hans
Játning fjallar um ungt fólk sem
býr í Austur-Þýskalandi fyrir hrun
múrsins og fjallar um þau áhrif sem
sá tími og það þjóðfélag hefur á líf
þeirra.
Í bók Ólafs er það fortíðin, eins
og svo oft áður, sem sækir á per-
sónur hennar, en í bókinni leggur
ljósmyndarinn Elísabet leið sína
til Ítalíu til að ljósmynda sofandi
smábæi. Sá partur bókarinnar gerist
nær nútíðinni en Elísabetu verður
litið til baka til tíma sem geymir
erfiða og f lókna reynslu á níunda
áratugnum. Eitthvað sem hún hefur
ekki enn tekist á við.
„Það er þannig að þú verður að
hafa söguna með í för,“ segir Ólafur,
en stórviðburðir mannkynssög-
unnar spila oft hlutverk í bókum
hans. „Í síðustu bók minni Snert-
ingu þá var það atómsprengjan í
Hiroshima sem hafði áhrif á sam-
band ungs fólks í London seint á
sjöunda áratugnum,“ segir hann,
en Snerting naut fádæma vinsælda
á Íslandi sem og erlendis og verður
brátt að kvikmynd í leikstjórn Balt-
asars Kormáks.
Skeikular minningar
Stór þáttur í síðustu tveimur bókum
Ólafs eru minningar um eldri tíma.
En minningar hafa spilað mikilvægt
hlutverk í mörgum verkum hans og
segist hann sammála því að angur-
vært endurlit til fortíðar sé gjöfult
eldsneyti fyrir skáldsögur.
En þrátt fyrir að líf okkar saman-
standi af minningum og veröld
okkar einkennist af þeim, segir
Ólafur þær langt í frá fullkomnar.
„Já og það er einmitt það sem gerir
þær svo skemmtilegar,“ segir hann,
en Ólafi þykir áhugaverðast að tefla
fram fyrstu persónu frásögnum af
persónum sínum. Það form bjóði
upp á tilraunir með upplifun, minn-
Það sem ég
hef áhuga á er
mannfólkið
Ólafur hefur nú sagt skilið við hraðan heim viðskiptanna og einbeitir sér að lífi sínu sem fjölskyldufaðir og rithöfundur. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Ragnar Jón
Hrólfsson
ragnarjon
@frettabladid.is
ingu og sjálfsmynd þeirra persóna
sem birtast í bókunum.
„Að hafa sögumann sem segir
söguna út frá sjálfum sér. Það
sem það gerir er að við verðum að
treysta sögumanninum og við fáum
óneitanlega betri innsýn inn í það
sem fer fram í huga hans en þó alltaf
frá sjónarmiði hans,“ segir Ólafur
sem telur þetta áhugaverðasta frá-
sagnarformið. „Ein af ástæðunum
fyrir því að ég hef gaman af því að
nota þessa aðferð er að lesandinn
gengur frásagnarhættinum á hönd.
Maður byrjar að trúa því sem manni
er sagt,“ segir Ólafur, en ekki sé þó
alltaf hægt að treysta slíkum sögu-
manni.
„Ekki það að sögumaður sé af
ásettu ráði að blekkja lesanda.
Nema auðvitað hann sé að blekkja
sjálfan sig eins og við auðvitað
gerum öll. Við reynum yfirleitt að
hnika hlutunum til svo þeir komi
vel út fyrir okkur,“ segir Ólafur, sem
telur það erfiðast að horfast í augu
við sjálfan sig og sjá þar brotalamir.
Fortíð og arfleifð föðurins
Bækur Ólafs stökkva oft fram og
aftur í tíma og gefum við okkur
nú leyfi til að hverfa aftur til for-
tíðarinnar, til æsku hans í Reykja-
vík. Ólafur sjálfur kemur af skálda-
heimili, en faðir hans Ólafur Jóhann
Sigurðsson var þekktur höfundur
sem meðal annars vann til Norrænu
bókmenntaverðlaunanna fyrstur
Íslendinga. Ólafur hefur verið opinn
með það að hann hafi aldrei staðið í
Tökur standa nú
yfir á kvikmynd
sem byggir á
síðustu bók
Ólafs, Snert-
ingu, í leikstjórn
Baltasars Kor-
máks. Handrit
myndarinnar er
skrifað af þeim
báðum.
MYND/LILJAJÓNS
24 Helgin 12. nóvember 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ